Heike Freire, “Berdez hezi” liburuaren egilea

Haurrak arrisku handiagoa dute etxean naturan baino

Irudia: Heike Freire

Etxean, haurtzaindegietan, ezer berderik gabeko ikastetxeetan itxitako haurrak. Emaitza: arriskuei aurre egiten ez dakiten haur babestuak, osasun txarragoarekin eta estres, obesitate, depresio edo hiperaktibitate handiagoarekin. Halaxe dio Heike Freirek, “Berdez hezi” liburuaren egileak. Psikologo eta filosofo honek defendatzen du umeek “basatitasun” apur bat behar dutela egunero, eskuak lokatzez zikindu edo zuhaitz batera igo, eta gurasoei dei egiten die beren seme-alaben berezko joeraren alde egin dezaten, baita etxearen ondoan ere: txoriak entzun, loreak ikusi, ikertu, behatu. “Haurrek eta naturak elkar behar dute”, dio Freirek.

“Mundu artifiziala, abstraktua sortu diegu umeei”Mundu artifiziala, abstraktua sortu diegu. Eskolan, loreak, animaliak, plastikozkoak dira. Niretzat, berdez heztea naturarekiko lotura erreala berreskuratzea da, eta naturak haurrak ere behar dituela onartzea. Ingurumen-hezkuntzaren adibide gisa haurrei ordenagailuaren aurrean naturarekin lotutako gaiak aurkeztea okerra da.

Gauza askotarako balio du, baina ez funtsezkora iristeko. Haurrek harreman zuzena behar dute, lore baten usaina, ardi baten ukimena eta abar. Ondoren, Internet erabil dezakete informazioa zabaltzeko edo beste mundu batzuk ezagutzeko. Baina lehen kontaktua ezin da ordenagailu bidez egin.

“Haurrei beren hiria nola hobetuko litzatekeen galdetzen zaienean, berdeguneak eskatzen dituzte”Eskolan, familian eta hirian gauza txiki asko egin daitezke egunero, haurrek gauzekin benetako harreman hori izan dezaten. Ez da beharrezkoa naturgune handi batera joatea. Gainera, gaur egun ia dena da hiria. Horregatik, AEBetako hirigile batek dioenez, hirian natura berrezarri behar dugu. Haurrei beren hiria nola hobetuko litzatekeen galdetzen zaienean, berdeguneak eskatzen dituzte.

Gaur egun, haurtzaroko arazo asko, hala nola estresa, obesitatea, depresioa edo hiperaktibitatea, naturarekin harremanik ez egoteagatik gerta daitezke. Hainbat ikerketaren arabera, aire zabalean denbora gehien ematen duten haurrak hauek dira:

• Itxitako haurtzaindegietara doazenek baino osasun hobea dute eta gaixo gutxiago erortzen dira.
• Mugimengaratzen dituzte, eta hori oinarrizkoa da beste garapen mental, kognitibo, hizkuntza eta abarretarako.
• Eskola-jazarpeneko, bullyingeko edo gatazkakortasuneko arazo gutxiago izaten dituzte espazio irekietan daudenean, nahiz eta berdeak izan beharrik ez izan.
• Kontzentratzeko gaitasuna gehiago garatzen dute. Ikusi da TDAHko arazoak (arreta-defizitaren eta hiperaktibitatearen nahastea) dituzten haurrei laguntzen diela. Haurren arreta-arazo asko hiper estimulatuak direlako gertatzen dira. Kolore, argi eta soinu zaratatsuko jostailuak dituzte, eta natura, berriz, leunagoa. Horregatik, kontsumo arduratsura ere gonbidatuko nuke. Haurrak ez ditugu gauzez betetzen.

“Gaur egun, haurtzaroko arazo asko naturarekiko harremanik ezagatik izan daitezke”Txikitatik haurrek naturarekiko berezko erakarpena dute. Baina “basakeria” pixka bat behar dute, eskuak lokatzez zikintzea, zuhaitz batera igotzea, etab., eta galtzen ari dira, nahiz eta eskaini orduko gozatzen duten.

Natura zaindu egin behar da, egia da, baina haurrei transmititzean, harreman hori moztu diezaiekegu. Naturaren defentsan konprometitutako jende askok harreman estua izan du harekin haurtzaroan. Carlos de Prada ingurumen-kazetariak onartu du txikitatik “txori asko hil zituela”.

“Babesik gabeko haurrek arrisku gehiago dituzte”Denak perfektua, garbia izan behar duen mundu batean bizi gara. Badirudi natura zikina dela, desordena. Baina bizia ematen digu, eta leku garbiegi batzuetan bizirik lurperatzen gara. Haurren garapenari buruzko ikerketen arabera, etxean dauden haurrek arrisku handia edo handiagoa dute. Babesik gabeko haurrek arrisku gehiago dituzte. Haurtzaroa da bizitzako garairik arriskutsuena. Ez badira arriskupean jartzen eta ez badira ikasten ebaluatzen eta onartzen, benetan babesgabe utziko ditugu.

Ez dut esaten utzi behar zaienik. Haiekin “arriskua-onura azterketa” landu behar da: beha dezatela, ikus ditzatela arriskuak eta zer onura atera ditzaketen beren gain hartuz gero eta nola babestu daitezkeen. Bizitzak arriskuak dakartza.

“Peluxezko garagardo bat oparitu beharrean, benetako bat ikustera eraman behar dira”Haurrek mundu naturalerako duten joerari lagundu eta laguntzea. Peluxezko garagardo bat oparitu beharrean, benetako bat ikustera eraman. Eta harreman hori egunerokoa izan dadila, aldameneko parkean bada ere, berdean egoten, txoriak entzuten, loreak ikusten, ikertzen, behatzen.

Ez dute izaerarik. 1920ko hamarkadan, arkitekto daniar batek kontatu zuen haurrak berak diseinatutako parkeetatik kanpo jolasten zirela. Rol pasiboa dute, ez zaie uzten elkarri eragiten, eraikitzen, etab. Richard Louvek, “El último niño en los bosque” liburuaren egileak, inspirazio-iturri izan dudan liburuak, kontraesana adierazten du: gauza natural asko suntsitzearen eta hainbeste espezie desagertzearen erantzuleak gara, eta haur batek parke bateko landare baten zurtoina hausten duenean, eskandalu bat egiten dugu.

“Haur-parkeetan rol pasiboa hartzen dute, ez zaie uzten elkarreragiten, eraikitzen, etab.”Parke horien ordez, anglosaxoiek “adventure playgrounds” esaten diotena egin liteke, non haurrek naturan gauzak ikertu, sortu, ukitu eta eraiki baititzakete. Familiek jarduera asko egin ditzakete haurrek beren etxearen inguruan naturaren kontzientzia har dezaten, baita hiri batean ere: zuhaitzak, landare txikiak. Zuhaitzak babesten lagundu daiteke. Hiriko baratzeek landareak nola hazten diren, nola birzikla daitekeen, lokatzarekin, landareekin, elementuekin, eraikitzen dituzten elementuekin eta abarrekin jolasteko balio dezakete. Auzo komunitateetan, azoteak baratze bihur daitezke. Gainera, haurrek beste adin batzuetako pertsona eta haurrekin harremanak izan behar dituzte. Lotura komunitarioak eta auzokoak berreskuratu behar dira.

Ez. Asko dago egiteko. Ingurumen-hezkuntza ez da lehentasun bat. Liburuan defendatzen dudan baino bi urrats atzerago gaude. Eduki abstraktuak ematen dira, eta, gainera, gehienak ez daude ondo tratatuta, Ecologistas en Acción-ek egindako azterlan baten arabera. Azterlan horren arabera, Espainia da herrialde atzeratuenetako bat.

“Eskolan eduki abstraktuak ematen dira eta gehienak ez daude ongi tratatuak”Liburuan, baserriekin, naturguneekin, haurrak han atera daitezen akordioak dituzten eskolen esperientziez hitz egiten dut, edo eskoletatik beren baratze eta berdeguneekin. Europako zenbait herrialdetan, hala nola Erresuma Batuan, lehen eta bigarren hezkuntza basoetan emateko asmoa dago. Eskoletako esperientziak baratzetan oinarritzen dira curriculum osoa emateko, matematikatik natur zientzietara, noski. Espainian, Madrilgo eskola askok laguntza eskatzen diote Udalari patioetan baratzeak egiteko, eta Mallorcan entzun dut haurrak basora eramaten dituzten eko-eskolez hitz egiten. Formula asko daude, egun osoa basoan egotetik pixka bat ateratzera arte. Ez da bidezkoa urtean behin txango bat egitea.

Haurrak dira etorkizuna. Gizaki orotan dagoen natura maitatzeko sentimendu hori landu behar dugu, Lurra eta gu behar ditugulako. Bizitza beti egongo da, baina bizitza jasangarria onartzen ez badugu, giza espeziea desagertu egingo da.

Etiketak:

haurrak ingurumen-hezkuntza