Madrilgo El Tiemb gaztainadia autoz sartzea sei euro kostatzen da, eta beste bi, pertsona bakoitzeko. Segurtasun-kontrola bederatzi kilometrora dago, gaztaina-zulotik gora. Perretxiko batzuk ere aski ezagunak dira bildu ahal izateko. Gero eta espazio natural gehiago daude, eta horietan diru-kopuru bat ordaintzen da. Lurraldea eta naturgune babestuak kontserbatzeko zenbait adituk erantzun dute landara joateagatik kobratu ahal izango ote diguten, zergatik egiten den lehen egiten ez bazen eta zertarako balio duen bildutako dirua.
Landara joateagatik kobratu al diezagukete?
Lurraldea Zaintzeko Sareen eta Erakundeen Foroko kontserbazio- eta nekazaritza-politiken arduraduna den Alberto Navarrok esan du kobratu egin daitezkeela. Izan ere, hainbat kasu daude Espainian “eta gero eta gehiago hedatuko dira”. Hala ere, aditu horren arabera, kobratze hori ezin da edozein tokitan egin, eta ez da sarbidetik, baizik eta eskaintzen diren zerbitzuak eta zenbait naturgunetan lotutako azpiegiturak erabiltzeagatik.
Gure herrialdeko lurralde gehienak titulartasun pribatukoak dira, baita naturagune babestuetan ere.Miquel Rafak, Fundación Catalunya-La Pedrera Fundazioaren Lurralde eta Ingurumen zuzendariak, azaldu du “bide publikoak eta itsasoko eta lehorreko jabari publikoko guneak beti izan beharko liratekeela oinezkoentzat eta doan. Beste gauza bat da, modu osagarrian, zerbitzu batzuk erabili ahal izango ditugula, horien kostua baitute eta, gainera, sarbidea edo bisita erraztuko digutela: aparkaleku kontrolatua eta zaindua, interpretazio-zentroa, bainugelak, etab. Horien truke ordain ekonomiko egokia eska daiteke”.
Asturiasko Printzerriko Landa Garapeneko eta Natura Baliabideetako zuzendari nagusia da Jesus Casas, eta Doñana, Tablas de Daimiel eta Picos de Europa parke nazionaletako zuzendari-kontserbatzaile ere izan zen. Bere iritziz, “titulartasun publikoko lursail batean ez litzateke legalki posible eta sozialki onargarria izango, baina lur pribatuetan ulertu behar da, babes araubide juridikoa baino haratago, jabe bat dagoela”.
Miquel Rafak gogorarazi du gure herrialdeko lurralde gehienak titulartasun pribatukoak direla, baita naturagune babestuetan ere. Adibidez, Katalunian, naturguneen% 80 lur pribatuetan daude. Garrantzitsua da jabeek espazio horien kontserbazioan duten eginkizuna aitortzea, izan ere, arazo asko sortzen dira mendia guztiona dela uste dugunean, baina beste batzuk ordaindu behar direnean”. Hala ere, lursail pribatuen kasuan, Casasek ez du egokitzat jotzen “diru-bilketako mekanismo hutsa bada”. Naturan ez dut sinesten negozio perse gisa”.
Zergatik kobratzen da lehen egiten ez bazen
Kontserbazio-neurrietarako baliabide ekonomikorik eza da kobrantzaren arrazoi nagusia, kontsultatutako adituek adierazten dutena. Nafarroaren arabera, “naturguneak kudeatzeko eta kontserbatzeko behar ekonomikoak krisia baino lehen zeuden aurrekontuak baino handiagoak dira, eta orain gehiago. Adibidez, Natura 2000 Sarerako, Nekazaritza eta Arrantza, Elikadura eta Ingurumen Ministerioaren (MAPAM) datuen arabera, ehunka milioi milioi gehiago behar dira kudeatzeko. Hala ere, irabaziak kudeatzeko eta mantentzeko kostua baino zazpi aldiz handiagoak dira ekonomia aldetik, Ministerioaren beraren arabera.
Miquel Rafak onartzen du kobrantza-mota horiek Espainian ez ezik Europan eta Amerikan ere egiten direla: “Formula berriak bilatu behar dira kontserbazioa eta mantentze-lanak bermatzeko. Horietako bat da bisitariek parte bat estaltzea, banakako ekarpen gisa eta erabiltzaile gisa, gure bizitzako beste arlo batzuetan bezala. Naturguneak gobernuen zeregina baino ez direla ere zabaldu behar da. Eta horrek ez du esan nahi nahitaez pribatizatu behar denik: oso formula interesgarriak daude GKEekin, boluntarioen taldeekin, kirolariekin eta abarrekin. “.
Zer egiten da kobratzen diguten diruarekin
Kontsultatutako adituen ustez, kobratzen diren guneen arduradunek behar bezala azaldu beharko lukete bisitariei diru hori zertarako erabiltzen den. Rafak Mont-rebeiren Kongo-a jarri du adibide gisa. Huescaren eta Lleida naturgune naturala da, eta Fundazioak kudeatu eta erosi du, duela lau urte hasi baitzen ibilgailuen aparkalekuan biltzen. Nafarroaren arabera, “espazioa mantentzeko dirua osorik kobratzen da, eta horrela azaltzen zaie bisitariei. Hau da gakoa, espaziora eta haren mantentzera bideratzen dena eta herritarrei azaltzea”.
Jesús Casasen ustez, “diru-bilketa oro, are gehiago kudeatzaile publikoek egiten badute, helburu horretarako xedatua da. Hala ez bada, etikoki gaitzesgarria eta legez eztabaidagarria izango litzateke”. Kasu horretan, antzeko beste edozein auzitan bezala, herritarrek erakunde eskudunei eska diezaiekete edozein irregulartasun dela eta.
