Klima-aldaketak, biodibertsitate-galerak edo poluzioak uharte-eremuetan baino eragin handiagoa dute uharte kontinentaletan. Hala adierazten dute nazioarteko adituek eta erakundeek, hala nola NBEk, uharteek duten ingurumen-, ekonomia- edo kultura-ondare aberatsa gal ez dadin arreta handiagoa eskatzen baitute. Artikulu honek dioenez, uharteak arriskuan daude eta zergatik salbatu behar dira.
Uharteak arriskuan daude
Klima-aldaketaren arloko adituek diote ingurumen-arazo horretan gutxien laguntzen dutenak direla inpaktuei gehien eragiten dietenak. Uharteak adibide argia dira. Nazio Batuen Erakundeak (NBE) adierazi du itsasoaren maila igotzeak, berotze globalaren ondorioz, lur-galera eragin dezakeela altitude baxuko uharteetan zehar.
Azken 400 urteotan erregistratutako 724 animalia-espezieetatik, erdia uharteetan bizi zenItsasoaren maila 50 zentimetro igoko balitz, Granadako Karibeko uharteak hondartzen% 60 galduko luke. Eta metro bateko hazkundea izango litzateke Indiako Ozeanoan uharte-estatua osatzen duten 26 atoloietan. Nazio Batuen Ingurumen Programak (NBIP) adierazi du azken ehun urteetan itsasoaren maila 10 eta 25 zentimetro igo dela, eta aurreikuspenek 50 zentimetro gehiago iragartzen dituztela 2100.
Biodibertsitatea galtzeak ere kezkatzen ditu adituak. Arazo horrek planeta osoari eragiten dio, baina uharteetan eragina are handiagoa da habitat kontinentaletan baino. Antonio Machado Carrillo biologoak esan du mundu osoko ugaztun, hegazti eta anfibioen arriskuan dauden espezieen ia herena uharteetan dagoela. Zientzialari horren arabera, espezie inbaditzaileak sartzea da uharte-biodibertsitatearen etsai nagusia, baina badira beste batzuk ere: habitatak okupatzea edo aldatzea, klima-aldaketa edo espezieen gehiegizko ustiapena.
Arrisku horiez gain, poluzioak ere arazo handiak sortzen dizkie uharteei. Itsasoko zaborra benetako zabortegi bihurtzen ari da, eta uharteek ez dute ingurumen-inpaktu horri aurre egiteko adinako baliabiderik.
Arazo horien eta beste batzuen ondorioak areagotu egingo dira datozen hamarkadetan. Horixe adierazi du Bonneko Unibertsitateko Gerold Kier zuzendari duen ikertzaile-talde batek. Aditu horien arabera, nekazaritza-ustiategien hedapenak, deforestazioak eta gizakiek lurraren erabileran duten beste aldaketa batzuek eragin nabarmenagoa dute uharteetan.
Uharteak: zergatik salbatu behar dira
Nazioarteko zientzialariek eta erakundeek, hala nola NBEk, uharteen garrantzia gogorarazten dute, askotan ezezaguna edo gutxietsia. Ildo horretan, aurtengo Ingurumenaren Nazioarteko Egunak “garapen-bidean dauden uharte-txikien” protagonismoa azpimarratu zuen. Adituek planetako uharteen kontserbazioan eta berreskurapenean lan egiteko hainbat arrazoi nabarmentzen dituzte:
Biodibertsitate-erreserba bakarra dira. Uharteek dibertsitate biologiko ugaria dute; espezie asko endemikoak dira, hau da, leku horretan bakarrik aurki daitezke. Horregatik, uharteek lurralde kontinentalak lurralde kontinentalak baino biodibertsitate gutxiago duten arren, gehienak bakarrak dira eta, horregatik, baliotsuagoak dira herritarrentzat ez ezik, gizateria osoarentzat ere. Informazio genetikoko biltegiak dira uharteak, eta milioika urteko eboluzioaren erregistroa du gaur egungo biodibertsitateak.
Espezieak desagertzeak eragin larriagoa du uharteetan. NBEko datuen arabera, azken 400 urteetan erregistratutako 724 animalia-espezietatik erdiak uharte-espezieak ziren, eta, gutxienez, denbora horretan desagertutako hegaztien espezieen% 90 uharteetan zeuden. Iaz Proceedings of the National Academy of Sciences (PNASs) aldizkarian argitaratutako azterlan batek dioenez, ornodun historiko gehienak uharteetan gertatu ziren. Gaur egun, desagertzeko arriskuan dauden espezieen% 39 uharteetan bizi da.
Hala eta guztiz ere, zientzialariek aitortu dute uharte-bioaniztasunak kasu gutxi duela. NBIPk datu baseak jarri ditu abian, munduko uharteen inbentario bat egin nahi dutenak, hala nola “Uharteetako datu base globala” (GID) edo uharteen direktorioa, baina lan asko dago egiteko.
Jarduera ekonomiko garrantzitsua sortzen dute. Uharteek zerbitzu ekosistemiko garrantzitsuak eskaintzen dituzte. Elikagaiak, ur gozoa, sendagaiak, erregaiak eta beste lehengai batzuk uharteetatik sortzen dira, eta lanpostuak eta aberastasun ekonomikoa sortzen dituzte. Koralezko arrezifeek urtean 296.000 milioi euro sortzen dituzte munduko ondasun eta zerbitzuetan, NBEko datuen arabera. Uharte-estatuetako esportazio guztien% 30 dira turismo-diru-sarrerak, eta munduko batezbestekoaren% 5.
Kultura-ondare garrantzitsua dute. Nazio Batuen Hezkuntza, Zientzia eta Kulturarako Nazio Batuen Erakundeak (UNESCO) katalogatutako Gizateriaren Ondarearen hainbat ondasun uharteetan daude, eta bi kategoria horien konbinazioa da. Gainera, uharteek kultura- eta hizkuntza-ondare aberatsa dute, eta hainbat musika-genero ekarri dituzte mundura.
