Eskolara oinez edo bizikletaz joatea modu eskuragarria, praktikoa eta iraunkorra da, eta onura ugari dakartza haurren osasunerako, bai maila fisikoan bai mentalean, Espainiako Pediatria Elkarteak (AEP) berriki egin duen azterlan baten arabera. Hala ere, askotan ikastetxera autobusean edo auto partikularrean joan besterik ez dago.Eskolara itzultzeak berarekin dakar milaka autobus errepideetara itzultzea 2 urtetik aurrerako milaka haurrekin. Seguru bidaiatzen dute? Ez beti. Haurren Segurtasunerako Elkarte Nazionaleko lehendakari Mikel Garridok aitortzen du. Baina hori laster alda liteke, elkarrizketa honetan aurreratu duen bezala.
Haurrak autobusean doaz seguru?
Estatistikoki, autobusa garraiobide segurua da heriotza-tasari dagokionez, baina ez da istripu-tasari buruzko azterketarik egin. Duela urte batzuk Estatu Batuetan eskola-autobusari buruzko bat baino ez dago, eta datuak beldurgarriak eta danteskoak dira; izan ere, istripu baten ondorioz (balaztada, kolpe txiki bat) ospitalera joan behar izan zuten adingabeak bost aldiz handiagoak izan ziren lanean zuten datu okerrena baino: baraila katuak, begi-globulu leherraraziak, bretxak, aldaka, sorbaldak… Beraz, istripuetan oinarritzen bagara, autobusa ez da segurua, eta bi puntuko segurtasun-uhala baino ez da beharrezkoa.
Eta ez dira nahikoa…
Adingabeetan bai. Eta helduentzat, gerriko honek ez du galarazten aurreko besaulkiaren kontra jotzea. Erabat seguruak ez diren guztiez hornitua dago. Izan ere, automobiletan debekatuta daude.
Eta autobus batzuek ez dute halakorik.
Zehatza. 2007ko urritik aurrera bi puntuko segurtasun-uhala nahitaezkoa da.
Zein da irtenbidea?
Egokiena hiru puntuko gerrikoak lirateke, autoan bezala, eta, adingabeen kasuan, homologatutako euste-sistemak (SRI) erabiltzea. Ez da ulertzen autoarekin egiten ari den sentsibilizazioak (isunak, araudia, kanpainak) ez duela balio. Fisika aldatuko balitz bezala da, eta ez da hala. Hori dela eta, saiatzen ari gara frogatzen automobilerako balio duenak autobusean izan behar duela.
Duela urte batzuetatik patentatua du Europa osoko autobusetan erabiltzeko sistema homologatu bat.
Autoko atxikipen-sistema batek ez du autobuserako balio. Konpainiek eskatu zuten txikia, arina eta instalatzeko eta gordetzeko erraza izatea, ez baitira soilik eskola-garraiorako autobusak, baizik eta lehenbizi langileak eramaten dituzte, gero haurrak, gero erretirodun-txango bat… Horregatik sortu genuen Kidy Busa. Eta, hain zuzen ere, uztailean, GRSPk, hots, segurtasunaren arloko araudien mundu mailako elkarteak, bere historian lehen aldiz adierazi duenez, haurrentzako atxikipen-sistema homologatuak ez daude autobusentzat, eta horrek are gehiago zailtzen du egungo beharrari konponbide erreala ematea. Horregatik da hain garrantzitsua gure atxikipen-sistema.
Zer harrera du?
Gizartearen eskaeraren alde ona. Beste kontu bat enpresa-alderdia da, legea betetzean oinarritzen baitira. Eta lege hori ez da batere argia, esaten baitu adingabeek haurrei eusteko sistema batekin bidaiatu behar dutela beti, baina, halakorik ez badute, segurtasun-uhala erabili ahal izango dutela, betiere beren adinerako, altuerarako eta pisurako egokia bada. Eta hor dago dilema, gerrikoa adin txikiko batentzat egokia ez dela frogatu baita.
Eta gutxiago 3 urtetik beherakoentzat, gero eta gehiago bidaiatzen baitute busean.
Egungo legerako ez dago 0 eta 3 urte bitarteko haurrik; ez ditu aipatzen. Legezko hutsune bat dago. Horregatik, aurreko ikasturtean gatazka bat sortu zen Euskadin. Haurren eskolatzea Valentzian bezala 2 urterekin normalizatzen denean, edo zure semea ibilgailu partikularrarekin eramaten duzunean edo autobusean jartzen duzunean, baina nola? Eusko Jaurlaritzak adin horietarako eskola-garraioaren zerbitzua kendu nahi izan zuen, segurtasun-neurriak betetzen ez zirelako, baina, azkenean, gurasoek idazki bat sinatzen bazuten eta ez bazuten inolako erantzukizunik.
Eta ez da aldaketarik planteatzen?
Trafikoko Zuzendaritza Nagusiarentzat (DGT) patata bero izugarria da, eta ez daki nola jokatu. 2017an, legez besteko proiektu bat aurkeztu zen, haurren segurtasuna autoan eta autobusean berdintzeko eta beti SRI erabili beharra eskatzeko. Noiz igarotzen da lege-proiektura? Administrazioak patata bero hori hartu eta berehala konpontzen duenean edo, zoritxarrez, istripu larria gertatzen denean. Baina, denbora asko igaro ondoren, GRSPren adierazpenaren ondorioz, azkenean, bi lantalde sortu dira, eskola-garraioari segurtasun handiagoa emateko urratsak arindu ahal izateko: bata, DGTren gidaritzapean, Confebusek, Generalitateak eta ikastetxe publikoetako elkarteek osatua; eta, bestea, ministerio artekoa, problematika legezkoa baita.
