Kirola egitearen onurak oso ezagunak dira: gorputzaren pisuari eustea, gaixotasun kardiobaskularrei edo diabeteari aurrea hartzea eta immunitate-sistema babestea. Baina zer gertatzen zaio organismoari mugimendu indartsu batean dagoenean? Zergatik da hain ona kirola egitea eta zer onura dakarkie gaixotasun-arriskurik gabeko pertsonei? Berriki egindako lan batek giza gorputzaren aldaketa metabolikoetan sakontzen du, galdera horiei erantzuna emateko.
Aldaketa metabolikoen oinarria izaki bizidunen erreakzio biokimikoak dira, materia eta energia kanpoaldearekin trukatzeko. Kirola egitea horren adibide bat da, metabolismoan aldaketak eragiten baititu, sistema kardiobaskularrari laguntzen diotenak eta diabetesetik eta antzeko gaixotasunetatik babesten dutenak. Kimikaren ikuspuntutik, ariketak organismoan aldaketak eragiten ditu, hala nola substantzia jakin batzuk sortzea, beste substantzia batzuen kopurua murriztea edo erregulatzaile jakin batzuen aktibazioa motibatzea. Massachusettseko Ospitale Orokorreko ikertzaileak (AEB) aldaketa horietako batzuk aztertu dituzte, jarduera fisikoaren onurak esplizituki azalduko dituzten aldaketa metabolikoen mapa bat marrazteko.
Adituek “Science Translational Medicine” aldizkarian argitaratu dituzte beren ondorioak, eta adierazi dute aldaketa metabolikoak hobeto ezagutzeak lagundu egingo lukeela ariketak arazo kardiobaskularrak dituzten eta ez dituzten pertsonengan dituen ondorio osasungarriak identifikatzen. Gainera, diana terapeutiko berriak aipa ditzake. Bestela esanda, kirola egitean gertatzen diren aldaketa guztiak kontrolatuz gero, egoera metaboliko desegokiak orekatu ahal izango lirateke, besteak beste, obesitateari edo diabeteari laguntzen diotenak.
Odol-aldaketak
Ariketa fisiko bizia egiteko hamar minutu aski dira ordu bat irauten duten aldaketa onuragarriak eragiteko organismoan.
Zientzialariek lehen aldaketa multzo bat aurkeztu dute, oraindik osatu beharrekoa, kirolak eragiten dituen aldaketa metaboliko guztiak ez baitira ezagutzen. Bai kirol moderaturako bai intentsitate handiko kirolerako zehaztu dituzte, eta, gainera, haien eraginaren iraupena zehaztu dute: Ariketak egiteko 10 minutu aski dira ordubetera arteko aldaketa metaboliko onuragarriak sortzeko. Emaitza hori, behin betikoa ez bada ere, kirola aldi laburretan baina maiz egiteak osasunari eusteko dituen onurei laguntzen die. Hau da, egunero iraupen ertaineko jarduera fisiko moderatuari buruzko gomendioei laguntzen die.
Emaitzen arabera, pertsona bat zenbat eta forma gehiago izan, orduan eta eragin handiagoa du bere organismoan kirola egiteak, aldaketak onuragarriagoak baitira. Jarduera fisikoa egiten ari ziren bitartean odolaren osagaien azterketan oinarritu ziren esperimentuak. Pertsona heldu osasuntsuekin, maratoi-lasterkariekin eta egoera fisiko onik gabeko pertsonekin egin zen. Emaitzen arabera, 20 metabolito aldatu ziren jarduera egin bitartean eta ondoren. Metabolitoak konposatu kimikoak dira, eta horien odoleko zirkulazioak erreakzio metabolikoak azkar aktibatzen direla adierazten du (programa katabolikoa).
Hogei metabolito horiek portaera desberdina dute. Batzuk kirola egitean baino ez dira aktibatzen; beste batzuk, berriz, nabarmen handitzen dituzte beren mailak (koipeak erretzearekin lotutakoak) edo murriztu egiten dituzte (zelula-estresarekin lotutakoak). Beste aurkikuntza garrantzitsu bat “nur 77” izeneko faktore bat hautematea da, ariketan “eraldatutako” metabolitoak aktibatzen dituena. Faktore horrek lipidoen glukosa eta metabolismoa kontrolatzen ditu.
Batez beste 50 minutuko maratoi-lasterkariekin egindako lanak erakutsi zuen zer gertatzen den jarduera fisikoa handia denean. Pertsona heldu osasuntsuekin eta egoera fisiko onik gabe (gantzen metabolismoa handitzea) detektatutakoen emaitza berak egiaztatzeaz gain, zientzialariek aminoazido-maila txikiagoak ere identifikatu zituzten, eta horrek erakusten du “nur 77” energia-iturri gisa erabiltzen dela glukosa-maila egokia mantentzeko.
Egin beharreko lana
Azterketa horrek, ariketaren onurak ez ezik, ekintza gisa aurkezten du. Organismoan gertatzen diren aldaketa metaboliko guztiak zehazten direnean, terapia gisa erabil daiteke zenbait gaixotasun prebenitu edo tratatzeko. Horregatik, funtsezkoa da egoera fisiko onari eustea, horrek ez baitu esan nahi kirola intentsitatez egin behar denik. Nahikoa da eguneroko ariketa moderatua.
Hori adin helduetan lortzeko, haurtzaroan eta nerabezaroan kirola egiteko ohitura irakatsi behar da. Europako Batasunak argitaratutako azken “Eurobarometroak” erakusten duenez, 15 eta 24 urte bitarteko espainiar gazteek egiten dute kirol gehien (%28), Europako batez bestekoaren gainetik (%19). Arazoa beste bat da: Espainiako biztanleen %42k dio inoiz ez duela kirolik egiten.
Imagen: VisitSweden Kirolaren onurei sistema immunitarioaren estimulazioa gehitu beharko litzaieke, bai gazteengan bai haurrengan. Kaliforniako Unibertsitateko (AEB) ikertzaileek egin berri duten ikerketa egiaztatu duenez, organismoak defentsak garatzen dituen unean, handitu egiten da globulu zurien eta NK zelulen kopurua (“Natural Killer”, zelula hiltzaile naturalak).
NK zelulak sistema immunitariokoak diren linfozito mota bat dira, odolean zirkulatzen dute eta organismoak zelula kantzerigenoak eta mikroorganismoek (birusek, bakterioek eta parasitoek) eragindako infekzioak garatzen dituela defendatzen dute. Aurreko azterketek helduen onura hori egiaztatu bazuten ere, uste da gehiegizko kirolak kontrako efektua eragin dezakeela. Izan ere, antigorputz apalen maila altuarekin (eliteko kirolariak) eta birus bidezko infekzioak izateko arrisku handiagoarekin lotzen da goi-mailako ariketa fisikoa. Hala ere, ariketa moderatuak sistema immunitarioa indartzen du.
