Alzheimer gaitza izateak depresioa eragin dezake, eta alderantziz, hau da, oroimen arazoak dituen buru-nahaste hori izateak, aldi berean, Alzheimer gaitza ekar dezake urte batzuen buruan. Adituen arabera, bi gaixotasunen arteko lotura argia da, baina ez da gertatzen batak edo besteak eragindako guztietan. Hala ere, gertatzen denean, ez da inoiz etsipenez onartu behar eta jardun egin behar da, bien sintomei aurre egiteko tratamenduak eta estrategiak baitaude. Artikulu honetan azaltzen dira bi gaixotasun horien sintomak, Alzheimerrarena eta depresioarena, hain desberdinak izan arren, ezaugarri komun batzuk dituztenak. .
Depresiotik Alzheimerrera eta alderantziz
Zer izan zen lehena: arrautza edo oiloa? Herri-hitzordu hori bi osasun-arazori aplika dakieke, hala nola depresioari eta Alzheimer gaixotasunari; izan ere, horietako batek bestearengana jotzen du maiz, eta gaixo berari diagnostikatzen zaizkio. Bi gaixotasun desberdin dira, eta puntu asko dituzte komunean. Depresio-kasu askok, kaltetuek adin handia dutenean, Alzheimer gaitza eragin dezakete, geroago agertzen dena.
65 urtetik aurrera, depresio-aldiekin debutatzeak Alzheimerra izateko arrisku handiagoa dakar
“Depresioa duten pertsonen artean, dementzia gehigarria edo predementzia depresiboa izan dezakeen azpitalde bat dago, 65 urtetik gorako pertsonetan lehen aldiz hasitakoen %15, gutxi gorabehera. Beste batzuetan, alderantziz: Alzheimerra duten gaixoen %30etik %40ra bitartean gaixotasun mentala garatzen da”, azaldu du Manuel Sánchezek, Martorellgo (Bartzelona) Sagrat Cor Ospitaleko Psikogeriatria Unitateko eta Bartzelonako Unibertsitate Autonomoko Psikogeriatriako masterreko koordinatzaileak.
“Badakigu depresioa izan duten eta, aldi berean, oroimenean eragin handia izan duten adineko pertsonek, lehenengorako tratamendu bati jarraitzen badiote, bigarrena hobetu dezaketela”, dio Sánchezek. Nahiz eta hasieran kapituluak arrakastaz landu diren, aditu horren arabera, “zortzi urteren buruan, era berean, dementzia gara dezakete”. Kasu horiek harrapari depresiboa dira, eta horrek esan nahi du arreta berezia jarri behar dela 65 urtetik aurrera depresio-aldiak dituzten pertsonekin, “Alzheimerra izateko arrisku handiagoa dutelako, nahiz eta depresioa behar bezala tratatu, eta horiek ebaluatzen jarraitu behar dugu”.
Baliteke, halaber, Alzheimerra duten pertsonek depresio-sintomak izatea. Barne-mundua desegituratzean, beren gaixotasunaren presoak aurkitzen dituzte, eta inguruan duten munduaren bakartasuna, isolamendua eta ulertezintasuna sentitzen dute. Zeinu horiek haien egoera eta bizi-kalitatea okertzen laguntzen dute, eta “tratatu beharko lirateke”, dio Sánchezek. “Asko zaindu behar dira Alzheimerra duten gaixoen eguneroko bizimodua eta giroa, hartara, familiako giroko estimuluak isolatu, utzi edo deskonektatu ez daitezen, eta, ondorioz, haien egoerak okerrera egin dezan. Depresio-sintomak ez dira normalak, nahiz eta Alzheimerren moduko gaixotasun sendaezin bat ere izan”, zehaztu du Sánchezek.
Nola zaindu alzheimerra duten pertsonak
Alzheimerra duen pertsonaren inguruko estimulu argitsuak, soinudunak eta sentsorialak mantendu behar dira.
Alzheimerra edo depresioa duten pertsonek zainketa jakin batzuk behar izaten dituzte, beren eritasuna bestearengana eraman ez dadin. Sánchezek azaldu duenez, “gure esku dago Alzheimerra duen gaixoa zaintzea, bere ezintasunari egokitutako giroa izan dezan eta gaixoaren parte izaten jarrai dezan”. Erantzuteko duten zailtasuna dela eta, estimuluak gutxitu egiten dira inguruan, eta pazienteak ez du etxeko jardueretan parte hartzen. “Baina, hizkuntzarako gaitasunik ez izan arren, nahikoa babestuta dauka zentzumenen bidez erreakzionatzeko gaitasuna, baita afektuzko laztanak ere, gaixotasunaren garai aurreratuak arte”, gehitu du.
Horrek esan nahi du Alzheimer gaitza duen gaixoaren inguruko estimulu argitsuak, soinudunak eta sentsorialak mantendu egin behar direla; izan ere, gaixoa “bizi den etxeko edo erakundeko argi gutxi dagoen lekuetan kokatzen da”. Hain zuzen, zenbait ikerketa zientifikoren arabera, “argitasun-maila jakin batzuek —luminoterapiak— lagundu egiten dute irabiatze iraunkorrari edo psikomotrizitate-kezkari eta gaixo horien depresio-gertaerei aurre egiten”, erantsi du Sánchezek.
Haurrekin eta animaliekin duten harremana ere onuragarria da. Espainian oraindik gutxi diren dementzia duten eta tamaina handiko txakurrekin (itsu-txakurrekin, esaterako) lagundutako terapiaren esperientziek erakutsi dute estimulazio afektiboak (ukimena eta kontaktua) funtzionatzen duela: animaliek beren etxean maneiatzen eta autonomo izaten laguntzen diete, eta ez daitezen galdu. Katuekin egindako beste esperientzia batzuk, animalia gidari gisa erabiltzen ez badira ere, positiboak izan dira ikuspuntu afektibotik. Haurrekiko harremanari dagokionez, onuragarria eta aberasgarria da bi aldeentzat. Txikienek familiako pertsona esanguratsuak ezagutzen eta tratatzen ikasten dute, beren gaitasunak murriztuta badituzte ere.
Depresioa beti tratatu behar da, Alzheimer gaixotasunarekin gertatzen den bezala, nahiz eta pertsona adinekoa izan. Argi geratu behar du horrek, bai familiarentzat, bai eragindakoarentzat berarentzat, egoera justifikatzera jotzen baitu, logikoa dela pentsatzera eta inguruko galerei egozteraino. “Depresioa ez da gogo-aldarte normala, eta, horregatik, ebaluatu eta tratatu egin behar da”, nabarmendu du Manuel Sánchezek.
Sendatu ondoren, sintomak adin aurreratuan diagnostikatu badira, profesionalek egoera puntuala den baloratu behar dute, eta gaixoaren egoera kognitiboa zein den egiaztatu behar dute, depresioak dementzia baterantz egiten duen bilakaera aurreikusteko probak eginez. Narriadura kognitibo arin edo hasiberri bat identifikatzen bada, pertsonak oraindik ere baduelako buruko gimnasia egiteko gaitasuna, bere autonomiari denbora gehiago eusteko. Kasu horretan, elkarrizketak, ariketak eta irakurketak integratu behar ditu, baina gehiegikeriarik egin gabe, horrek gehiegizko estimulazioa eragingo liokeelako eta kontrako efektua eragingo lukeelako. Gainezka dauden jardueretan parte hartzeari uko egin behar diozu, dio Sánchezek.
