Ordenagailua erabiltzeak laneko osasun arazo berriak ekarri ditu, hala nola zerbikalgiak, tendinitisa eta 'saguaren sindromea'. Berriki argitaratu den lan batek erakutsi duenez, laneko baldintzen aldaketa soil batek sintomak murriztu eta arazo muskulu-eskeletikoak prebeni ditzake ordenagailuaren erabiltzaileen artean.
Ordenagailuarekin lan egiteak behartzen dituen mugimendu eta jarrera artifizialek esfortzu errepikatuaren ondoriozko asaldurak eta lesioak eragiten dituzte. Berriki argitaratu den azterlan batek erakutsi duenez, besaurreak teklatuaren altuera berean egon daitezen ordenagailuko mahaiaren aurrean euskarri bat jartzea bezain neurri sinplea da zerbikaletako eta bizkarreko arazoak gutxitzen lagun dezake.
Autoreek diotenez, «goiko gorputz-adarretako eta lepoko giharretako eta hezurretako minak dira ordenagailuarekin lan egiteak gehien eragiten dituen lan-osasuneko arazoak». Era berean, sagua eta teklatua erabiliz egindako ordu kopuru handia eta jarrera deserosoak faktore erabakigarriak direla adierazi dute. Occupational and Environmental Medicine aldizkarian argitaratu berri den lanean, ikertzaileek 180 pertsonatan ebaluatu zuten bi neurri sinpleren erabilgarritasuna: besaurreetarako euskarri bat eta sagu ergonomiko bat. Boluntarioak lau taldetan banatu ziren: lehenengoan teklatuaren aurreko euskarria erabili zen, bigarrenak sagua ergonomiko berezia erabiltzen zuen, hirugarrenak bi esku-hartzeak zituen eta, azkenik, gainerako boluntarioek kontrol-taldea osatu zuten.
Parte-hartzaile guztiek aholku ergonomikoak jaso zituzten, hala nola jarrera zuzena izatea, pantaila doitzea ikusmuga baino 15º beherago egoteko edo beso-euskarriak doitzea besaurrea lurrarekiko paralelo egon dadin. Urtebeteko jarraipena egin ondoren, besaurreko euskarriaren eraginkortasuna egiaztatu zen.
Saguaren edo karpoko tunelaren sindromea
Sagua erabiltzean mugimendu azkar eta errepikakorrek tenosinovitisa, tendinitisa eta karpoko tunelaren sindromea eragin ditzakete.Ordenagailuaren erabilerarekin lotutako arazo ohikoenetako bat tunel karpianoaren sindromea da. Sagua erabiltzean, eskuak gorantz egin behar du, gehiegi luzatu gabe. Mugimendu azkar eta errepikakorrek tenosinovitisa, hedatzaileen tendinitisa eta karpoko tunelaren sindromea eragin ditzakete.
Karpoko Tunelaren Sindromea (STC) eskuari eragiten dion patologia bat da, eskumuturraren mailan nerbio ertainaren gaineko konpresioak eragindakoa. Sintomarik ohikoenak inurridura eta lokartzea dira (batez ere hatz lodian, hatz erakuslean, bihotzean eta eraztunaren erdian). Besaurrean irradiatzen den mina ere egon daiteke. STCak maiz esnatzen du pazientea gauez, eta sintomak zenbait jarduerarekin ager daitezke: ibilgailua gidatzea, idaztea, sagua luze erabiltzea eta eskua nabarmen erabiltzea dakarten beste jarduera batzuk. Koadro aurreratuetan indarra gal daiteke.
Milaka pertsonak pairatzen dute ‘saguaren sindromea’ ere. Hori saihesteko, komeni da eskuaren kurbari egokitzea haren diseinua, eragiteko gehiegizko presiorik behar ez izatea eta erraz irristatzea. Halaber, eskumuturrerako kuxin-euskarria duten alfonbrak erabil daitezke, hiperluzapen behartua zuzentzeko.
180 boluntariorekin egindako azterketan, ‘trackball’ izeneko sagua duen sagu ergonomiko berezi baten baliagarritasuna ebaluatu zen, sagua mahaian mugitu beharrik gabe kurtsorea mugitzeko bola moduko bat. Aurreikus zitekeenaren kontra, parte-hartzaileek min eta arazo muskulu-eskeletiko gutxiago zituzten ezkerreko gorputz-adarrean. Ustekabeko aurkikuntza bat izan zen, parte-hartzaileen %98k sagua eskuineko eskuarekin erabiltzen baitzuen. Egileek uste dute zaila dela hori azaltzea, nahiz eta gerta daitekeen ‘trackball’ delakoa izanda ezkerreko eskua gutxiago erabiltzea teklatua erabiltzean.
Gaixotasunagatiko lan-bajek BPGaren %1 eta %4 bitarteko galerak eragiten dituzte Espainian. Lanbide-gaixotasunen eredua aldatzen ari da; lan-arazo klasikoekin batera (agente kimikoek eragindakoekin, esaterako), adituek ordenagailuaren erabilerak eragindako gaixotasun berrien areagotzea hauteman dute, hala nola bizkarreko mina edo Internetekiko mendekotasuna. Ordenagailuarekin lan egiten duen pertsona batek 12.000 eta 33.000 mugimendu egiten ditu egunero buruan eta begietan; begi-niniek 4-17 mila aldiz erreakzionatzen dute, eta, gainera, 30.000 bat tekla-pultsazio egiten dira. Ia oharkabean gertatzen diren mugimendu txikiak dira, baina baldintza egokietan egiten ez badira, arazoak sor ditzakete.
Giharretako eta hezurretako lesioak eragiten dituen arrazoi ohikoenetako bat Trauma Metagarriaren Desordenak (CTD) dira; behin eta berriz gertatutako mugimendu batek eragindako 'traumatismo' txikiak dira. Mota guztietako lantokietan gertatzen dira, paketatzeko instalazioetatik bulegoetara. Arlo horretako azken estatistiken arabera, errepikatutako traumei lotutako nahasteak eritasun okupazional guztien %46 inguru dira, eta enpresei 800 milioi euro baino gehiago kostatzen zaizkie.
Laneko gaixotasun modernoek errendimenduaren murrizketa eta laneko baja ugari eragiten dituzte. Kalkulatzen da zortzi milioi europarrek beren lan-jarduerarekin lotutako osasun-arazoak dituztela. Teknologia berriek lan-osasuneko arazo berriak dakartzate eta, beraz, lan-tresna horiek erabiltzen ikasi behar da. Horretarako, ergonomia sortu da, gizakia-makina sistemen optimizazio integrala aztertzen duen zientzia, eta, kasu honetan, ordenagailua erabiltzen duenaren gaitasun eta baldintzetara egokitzea.
