Buru-eritasuna duten gurasoen seme-alabek arazo emozionalek markatutako haurtzaroa izan dezakete. Horregatik, oso garrantzitsua da gaixoaren familiak behar duen osasun laguntza jasotzea, batez ere haurrak daudenean, helduaroan arazo psikologikoren bat garatzeko arrisku handiagoa baitute. Artikulu honetan gaixotasun mentalen egoera deskribatzen da, eta ikerketa batzuen arabera, haurdunaldia arazo psikologikoren bat izateko arriskua da. Gainera, gaixotasun mentala duten gurasoekin hazteak izan ditzakeen ondorio negatiboak arintzen laguntzen duten faktoreak azaltzen dira.
Buruko gaixotasunen egoera
Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) buru-eritasuna klinikoki ezagut daitezkeen sintoma eta jarreren multzo gisa definitzen du, eta gehienetan ondoezarekin eta norberaren funtzionamenduan interferentziarekin lotzen da. Patologia psikiatriko desberdinak daude, baita larritasun maila desberdinak ere. Depresioa, eskizofrenia, nahasmendu bipolarra edo obsesibo-konpultsiboa, nortasunaren nahasteak… gaitz komun bat baino gehiago dute, eta, neurri handiagoan edo txikiagoan, pertsona horien eta haien ondorengoen bizitza zailtzen dute.
Gure herrialdeko elkarte zientifikoek kontuan hartzen dituzten datuen arabera, eskizofreniak 400.000 pertsona ingururi eragiten die, eta nahasmendu bipolarrak milioi bat pertsona kutsa ditzake. “Depresioa lehen mailako arretan: prebalentzia, diagnostikoa eta tratamendua” izeneko ikerketak, Antonio Cano Vindel doktoreak zuzendua, erakusten du biztanleria orokorrean depresioak %4,4ko prebalentzia orokorra duela (bi milioi pertsona baino gehiago). Hala ere, Oinarrizko Osasun Laguntzako zentrora joaten diren pertsonen artean, depresio-nahasteen prebalentzia %13,4koa da. OMEren arabera, depresioa izango da, 2020an, nazio garatuetan lanera ez joateko arrazoi nagusia, eta mundu osoan ohikoena den bigarren gaixotasuna.
Eritasun mentala haurdunetan
Haurdunen %20k arazo psikologikoren bat izaten du, eta horrek kalte egin diezaioke amaren eta haurraren arteko loturari.
Bizitza osoan gaixotasun mentala duten eta, gainera, seme-alabak dituzten pertsonen kopuru handia dela eta, osasun-zentro askok psikiatria perinataleko programak dituzte. Amatasunarekin zerikusia duten nahaste psikiatrikoen diagnostikoan eta tratamenduan espezializatuta daude zerbitzu horiek. Depresio larria edo eskizofrenia duen pertsona batek, adibidez, zailtasun handiak izan ditzake haur bat psikologikoki egoki garatzeko behar den segurtasun, arreta eta afektibitate esparrua eskaintzeko.
Luzaroan uste izan da haurdunaldiak etorkizuneko amen ongizate-garaia bermatzen zuela. Baina ikerketa askok erakusten dute ez duela emakumeen osasun psikikoa babesten, haurdunen %20k arazo psikologikoren bat izaten baitu. Ohikoenak depresio- edo antsietate-nahasteak dira, eta ama-filialen arteko lotura kalte dezakete. Lotura hori funtsezkoa da semearen etorkizunerako, aditu gehienek diotenez.
Nola lagundu buru-eritasuna duten pertsonen seme-alabei
Erresuma Batuko Psikiatren Errege Elkargoaren arabera, faktore hauek lagundu dezakete buru-eritasuna duten gurasoekin hazteak izan ditzakeen ondorio negatiboak arintzen:
- Segurtasuna, sendotasuna eta maitasuna eskaintzen duen gurasoetako bat edo ahaide heldu bat izatea.
- Gaixotasunari buruzko informazioa edo azalpenak jasotzea.
- Beste gurasoak eta irakasleak ohartzea haur batek, aita gaixorik duela, izan dezakeen estresaz.
- Adingabe baten jokabide zaila laguntza eskatzea izan daitekeela onartzea.
- Familiari laguntza eta laguntza praktikoa eskaintzea haurraren zainketan.
- Haurren osasuna edo garapena kalte dezaketen arazoen aurrean gizarte zerbitzuen laguntza izatea.
- Haur edo nerabe batek eguneroko bizitzan eragina duten portaera-arazoak dituenean, baliteke espezialista baten laguntza behar izatea. Familia-medikuak tokian tokiko baliabideei buruzko aholkuak eman eta, behar izanez gero, gaztea eskualdeko haur eta gazteen osasun mentaleko zentrora bideratzen ahalko du.
- Haur batek bere gurasoen gaixotasunaz eta kezkez hitz egiteko aukera izan dezake gai horietan aditua den profesional batekin. Bere arazo emozional eta konduktualak konpontzeko ere laguntza behar izan dezake.
Madrilgo Unibertsitate Konplutentseak, Fundación Manantialekin lankidetzan, eta Madrilgo Erkidegoko Gaixotasun Mentala duten Pertsonentzako Gizarte Laguntzako Sarean arreta emandako 60 pertsona baino gutxiagoko 206 lagunekin egindako ikerketa baten arabera, buru-nahaste bat duten pertsonen %65ek seme-alabak izan zituen arazo psikologikoak hasi ondoren. Emaitzen arabera, buruko patologia bat duen eta haurrak dituen pertsonaren profila 41 eta 50 urte bitarteko emakumea da, bi seme-alaba ditu, hamar urteko batez besteko adina dutenak, kotizazio gabeko pentsio batetik datozen diru-sarrerak eta %65eko minusbaliotasuna, eskizofreniaren edo nortasun-nahastearen ondorioz.
Azterlanaren datu deigarrienetako bat da haurren %43k ez dakiela gurasoek gaixotasun mentala dutela, eta helduen %70ek ez duela haiekin hitz egiten arazo psikologikoez. Gainera, haurren erdiak ez dira gurasoekin bizi eta, ama denean, hamar seme-alabatik bat bakarrik bizi da gurasoekin.
Haurren garapena arriskuan jar dezaketen gabezia psikologikoak saihesteko, Manantial Fundazioak eta Caja Madrid Gizarte Ekintzak “Etxe Berdea” proiektua jarri dute abian, gaixotasun psikiatrikoa duten pertsonen seme-alabek bost urte bitarteko haurrei laguntzeko, aurrea hartzeko eta jarraipena egiteko programa.
