Ekografia erradiaziorik ez erabiltzeaz gain, oso erabilgarria da osasun-arazo ugari diagnostikatzeko. Espainian, helduen medikuntzan erabiltzen da, baina ez pediatrian, espezialitate horretan erabilgarriagoa dela frogatu bada ere. Ekografiaren erabileran adituak direnek eskatzen dute lehen mailako arretako medikuak, batez ere pediatrak, bertan trebatu eta haurretan aplika ditzatela.
Ikusi edo ez ikusi. Horixe da paziente bat arakatzen ari den bitartean, kontsultan ekografia bat izatearen edo ez izatearen arteko aldea. Teknika horrek gaixotasun asko diagnostikatzen laguntzen du eta medikuntzako ia arlo guztietan aplika daiteke. Helduetan asko erabiltzen da, baina haurretan gutxi. Horixe da gaur egungo egoera, Stephan Schneider pediatraren arabera, Figueresko (Girona) Ospitaleko Pediatria Zerbitzuko ekografia ataleko albokoa. Ekografia irudi-prozedura bat da, ultrasoinuen igorpen zuzendu baten oihartzunak erabiltzen dituena eta giza gorputzaren organoak ikusteko aukera ematen duena.
Soinua, zunda baten bidez, bistaratu nahi den organoaren barrurantz transmititzen da. Zunda horri transduktorea ere esaten zaio, eta, aldi berean, soinu-oihartzunak jasotzen ditu (ultrasoinuak dira). Programa informatiko konplexu batek prozesatu eta aztertzen den organoaren egoera erakusten duten irudi bihurtzen ditu.
Defizita haurren arretan
Espainian, erradiologoak eta ginekologoak erabiltzen hasi ziren ekografia egiteko. Ondoren, oftalmologoak, traumatologoak, erreumatologoak eta urologoak gehitu ziren. Baina ez da gauza bera gertatu pediatrekin, «agian ezjakintasunagatik», dio Schneiderrek. Era guztietako organoak, hezurrak izan ezik, bistaratzeko erabil daiteke, soinuak ezin baititu zeharkatu. Organoak airez beteta daudenean ere ezin dira ikusi, birika edo gasak dituen hestea esaterako.
«Nahiz eta ekografiaren erabilera klinikorako lehentasunezko gorputzaren eremua sabelaldea izan den eta izaten jarraitzen duen, ez da, ezta gutxiago ere, bakarra», dio Javier Amorós Medikuntza Orokorreko Espainiako Elkarteko (EMG) Ekografia Ataleko lehendakariak. Teknika horren jarduera-eremua handitu egin da zundarik sendoenak dituzten ekipo berriak sartu ahala, eta, orain, proba hori tiroide guruinean, bularretan, sistema baskularrean eta muskulu-eskeletikoan ere egiten da, adituak azaldu duenez.
«Ekografia ez dago behar bezala ezarria haurren arretan, baina, berez, oso baliagarria da txikienen esplorazioetan».
SEMGak, Espainiako Ekografia Elkartearekin (SECCO), Bularreko Ekografiaren Europako Elkartearekin eta Mediterraneoko Ekografia Eskolarekin batera, Benidormeko Ekografia Klinikoaren Nazioarteko VIII. Biltzarra egin berri du. Adituen topaketa honetan, Espainiako ekografia klinikoaren 15 urteko liburua aurkeztu da, eta agerian geratu da gure herrialdean teknika horren erabileran defizit handia dagoela. «Ez dago behar bezala ezarria haurren arretan, ez osasun-zentroetan, ez larrialdi-zerbitzuetan, benetan oso baliagarria baita txikienen miaketetan», dio Fernando María Navarrok, kongresuko batzorde zientifikoko lehendakariak.
Bi filosofia
Egoera horren aurrean, Schneiderrek azaltzen du Europan bi eskola edo filosofia daudela ekografiaren aplikazioan. Esate baterako, Alemanian, Austrian, Herbehereetan edo Suitzan, ekografia medikuak kontsultan duen tresna bat da, gaixoaren ondoan dagoena, eta bisitan zehar harekin miatu dezake. Horrela, organo baten egoera denbora errealean ikusi ahal izango duzu, aurrean duzunean, eta beste espezialista batengana joan beharrik ez duzu izango miaketa hau egin diezazun.
Hain da ezinbestekoa ekografia herrialde horietan, ezen, Alemanian, adibidez, pediatra batek ezin baitu espezialista-titulua eskuratu teknika horretan trebatuta ez badago, Schneiderren arabera. Schneider herrialde hartan Pediatrian trebatu zen eta duela hamazazpi urtetik erabiltzen du. «Espainian, kontrakoa gertatzen da. Pediatrek ez dute ekografiarik ikasten, ez dituzte teknika horretan trebatzen», dio. Neonatologiako zenbait eremutan baino ez da aplikatzen, baina oso modu isolatuan, haurren garuna ikusteko bezala.
Haur bati ekografia bat egiteko, ohikoa da pediatrak interkontsulta bat eskatzea erradiologoak miaketa egin eta emaitzak klinikora bidal ditzan. Sistema horren arazoa zeharkakoa dela da, eta pediatrak ezin du ebaluatu paziente baten organoa, denbora errealean, aurretik duen bitartean.
Abantailak haurrengan
Haurretan ekografia aplikatzeak duen abantailetako bat da, gantz gutxiago duenez, ultrasoinuen uhinak hobeto sartzen direla bistaratu nahi diren organoetan. Gainera, txikiagoak direnez, zunda txikiagoak eta bereizmen handiagokoak erabil daitezke. «Horrek guztiak irudi garbiagoak lortzeko eta gorputzaren atalak hobeto ikusteko aukera ematen du», azaltzen du Schneiderrek.
Hala, era guztietako afektibitateak diagnostikatzeko aukera ematen du, bereziki giltzurrunetakoak eta gernu-sistemakoak, baina baita gibeleko asaldurak, piloroaren hipertrofia edo piloro-estenosia ere. Traumatologia abdominalaren arloan, istripu baten ondoren, barne-organoaren lesiorik ez dagoela egiaztatzeko balio du, aditu horren arabera. Ekografiarik ez dagoenean, pediatrak zeharkako zeinuekin ebaluatzen du. «Ikusi ordez ekografiarik ez badu, intuitu egin behar du», dio Schneiderrek. Hauxe da ekografoa izatearen edo ez izatearen arteko aldea: «nola lan egin fonendoskopioaren aurretik eta fonendoskopioaren asmakuntzaren ondoren, edo otoskopioaren aurretik eta otoskopioaren asmakuntzaren ondoren».
Haurren artean ekografiarik ez badago, azkenean ukituko da, EMIAk sustatutako prestakuntza-proiektu bati esker. Elkarte zientifiko horrek Ekografia Eskola bat du duela hamabost urtetik, eta erreferentzia bihurtu da lehen mailako arretako medikuak prestatzeko ez ezik, espezialistak prestatzeko ere. Denbora horretan guztian, 40 ikastaro baino gehiago eman ditu, eta, ikasgeletan, 3.000 mediku izan dira.
Orain, pediatrak prestatzeko beharraz jabetuta, pediatriako ekografian trebatzeko programa bat bultzatuko du, Stephan Schneiderrek koordinatua, eta «oso berritzat hartzen da gure herrialdean, ekografiak haurren arretan duen ezarpen-maila txikia dela eta», Fernando Navarroren arabera. Hezkuntza-proiektu horrek eta zenbait autonomia-erkidegoren ahaleginak, hala nola Extremadura eta Gaztela-Mantxarenak, zeinek prestakuntza ere lagundu baitute eta ekografoak eman baitizkiete lehen mailako arreta-zentroei, aditzera ematen dute garai hobeak iritsiko direla pediatriako ekografiarako.
