Medikuntza-errezetarik gabeko sendagaiak farmazietan saltzen dira modu librean. Analgesikoak, antipiretikoak, antihistaminikoak, antituligenoak, bitamina-gehigarriak edo antiinflamatorioak, besteak beste, ukendu, krema, tableta, esekidura, konprimitu edo xarabeen formakoak dira. BainaSendagai horiek behar bezala erabiltzen dira? Zertarako hartzen dira? Zer neurri hartu behar dira kontsumitu aurretik? Ondoren, zalantza horiek salmenta libreko farmakoei buruz argitzen dituen informazioa ematen da.
Farmazietako apalategietan eskuragarri daude errezeta gabe eros daitezkeen sendagai ugari, hainbat motatako arazoak konpontzen lagun dezaketen botiken zerrenda luzea, baina, bestetik, arriskurik ez dutenak. Kontuan izan behar da edozein substantziek eragin dezakeela beste botika batzuekin, elikagaiekin, gehigarriekin eta are edari batzuekin ere. Gainera, guztiek ez dute balio guztientzat: haurdun dauden, haurrak diren eta gaixotasunen bat duten pertsonak arreta berezia izan behar dute.
Autozainketa eta automedikazioa
Norberaren burua zaintzea funtsezkoa da: norbera zaintzen jakin behar da. Eta modu arduratsuan botikak hartzen ere jakin behar da. Sintoma arinak (hala nola eztula eta mina) eragiten dituzten osasun-arazo batzuen kasuan, erabilgarria izan daiteke medikazioren bat hartzea arintzeko, baldin eta osasun-fakultatibo batek adierazi badu noiz eta nola egin.
Aldiz, norberaren ekimenez edo senide edo ezagun batek aholkatu gabe, botika bat hartzeak ondorio larriak ekar diezazkioke osasunari: ondorio kaltegarriak organismoan, beste farmako batzuekiko interakzioak, antibiotikoekin gertatzen den bezalako erresistentzia…
Automedikazio gehien eragiten duten gaixotasunak sukarrik gabeko buruko mina eta beherakoa dira
Baina, zer eramaten du sendagaiak agindu gabe kontsumitzera? Hainbat arrazoi daude horretarako. Kasu arinetan, osasun arloko profesionalarentzako sarbide mantsoak eta erabiltzaileek duten denbora libreak espero dute itxaronaldiak, joan-etorriak eta denbora galtzea aurreztea. Duela urte batzuk, medikuntza-errezeta eskatzen duten espezialitateak emateari buruzko legeria ez betetzea gehitu zitzaion horri, antibiotikoen antzera.
Automedikazioak konnotazio negatiboak baditu ere,Osasunaren Mundu Erakundea(OME) automedikazio arduratsuan ikusten du gizarte garatuetan osasuna zaintzeko formula baliagarria. Horretarako, herritarrek beren osasunari lotutako gaietan parte hartzea sustatzen duten kanpainak egin behar dira, gai aktiboen erabilera egoki eta arduratsuan informatu eta trebatuz.
Automedikazioa Espainian
2015ean, Familia- eta Komunitate-Medikuntzako Espainiako Elkarteak (SemFYC) inkesta bat egin zuen, eta Espainian automedikazioari buruzko alderdiak jorratzen zituen. 1.016 laguneko lagina izanik (%66 emakumeak), batez besteko adina 46 urtekoa izanik eta hiri-inguru batean bizi den biztanleriaren %80 prebalentzia batekin, lortutako datuek erakusten zuten nork bere automedikazio arduratsuaren ohiturei eta gure gizarteak dituen gaixotasun arruntenen tratamenduari buruzko argazkia.
Horrela, automedikazio handiagoaren eraginak sukarrik gabeko buruko mina eta beherakoa dira. Askotan, sintomak ez dira tratatzen, eta beren kabuz konpontzen uzten dute. Gainera, deigarria da gehienek (%73,7) ez dutela sendagilerik, ez eta botika bat hartzeko farmakorik ere, urdailari min egiten diotenen %32,1, bizkarreko edo lunbagoko mina dutenen %32,1 edo sukarra dutenen %25,5.
Bestalde, txiza egitean izaten diren molestiak (emakumeenak) dira osasun-zentrora gehien joaten diren arazoak (% 24,5). 26 eta 55 urte bitarteko emakumeak dira, batez beste, buruko min gehien jasaten dutenak, eta gehien erabiltzen den taldea da: %90.
Azterketako beste emaitza batzuen arabera, buruko mina da eritasun ohikoena (%67,9 azken hiru hilabeteetan); bizkarreko mina edo lunbagoa (%64,7), urdaileko mina edo azidotasuna (%52,1), beherakoa (%37,1) edo sukarra (%18,7). Eta kasu guztietan, neurri ohikoena automedikazioa da, medikuarekin kontsultatu gabe: buruko mina dutenen %69,15ek eta urdaileko azidotasuna/mina dutenen %75,9k (26 eta 55 urte artean maizago).
Medikamentu bat hartu aurretik: zer egin
SemFYC gidaren ‘Guía práctica de la salud’ delakoan, gomendatu edo errezetatu den botika bat hartu aurretik profesional sanitario kualifikatu bati galdetu behar zaio. Eta gaixotasun bat diagnostikatuta badago, testuan gomendatzen da automedikatzeko aukerari buruzko informazioa eskatzea sintomen areagotze posibleak arintzeko.
SemFYC-tik ere ohartarazten dute erreferentziazko osasun-profesionalarekin kontsultatu behar dela, farmakoren bat hartu behar bada, eta ez da gogoratzen zer forma, dosi edo epetan egin behar den, edo, bestela, kontrako ondoriorik agertzen den, adibidez, erredura edo urdaileko errea, zorabioak, buruko mina edo arnas zailtasuna.
Mediku-errezetarik gabeko sendagaiek ez dute diagnostikorik edo medikuaren agindurik behar, baina bai farmazia-aholkurik. Gaitz arinak tratatzeko erabiltzen dira. Kalte txikiak izan arren, gainerakoek baino baldintza berak bete behar dituzte merkaturatzeko baimenari dagokionez, eta eraginkortasuna, segurtasuna eta kalitatea bermatu behar dituzte.
Madrilgo Erkidegoko Osasun Atarian adierazi ahala, ez dira baliabide publikoekin finantzatzen (ez daude baliabide publikoekin finantzatuak), eta publizitatean jar daitezke (nahiz eta informazioa egiazkotasun-irizpideekin lotu behar den), eta publizitatea egin daiteke (nahiz eta informazioa egiazkotasun-irizpideetara egokitu behar den eta ez duten arriskurik izan behar). Gainera, botika izateari uzten ez dion bezala, sine qua non baldintza da kaxak erabilera-prospektua izatea, konposizioarekin, adierazpenekin, posologiarekin, kontraindikazioekin, arreta-ondorioekin, albo-ondorioekin eta bestelako ohartarazpenekin.
