Gero eta gehiago dira jokalarien arteko talken ondorioz buruan izaten diren traumatismoak, eta larriagoak dira, bai partidetan bai futbol-entrenamenduetan. Datuen arabera, Frantziako Munduko Futbol Txapelketan, lesio horiek istripu guztien %15 izan ziren. Australian, Sydneyko Joko Olinpikoetan %21eraino igo ziren. Kopuru horiek kezkatu egiten dituzte taldeetako osasun-arduradunak, ez kasu gehiago daudelako, baizik eta oso larriak direlako.
Imagen: T. Annej
Talken ondorio ohikoenak hezur-hausturak, arku zigomatikoko traumatismoak, begi-orbitako zoruko traumatismoak eta masailezurreko hausturak izan arren, ez dira arraroak erretina-askatzeak balonazoen eta ukondoen ondorioz, Alberto López Real Valladolideko medikuaren arabera. 2003-2004 denboraldian, eliteko futbolariek izandako lesio kraniofazialak zenbatu eta aztertu zituen.
Hala ere, Erzurumeko (Turkia) Ataturk Unibertsitateko aurpegi-masailetako kirurgialariek aurpegiko, ahoko eta masailezurreko 53 lesio-kasu aztertu zituzten. Journal of Craniostro Surgery aldizkarian argitaratutako berrikuspenetik ateratako datuek erakutsi zutenez, jokalari amateurrek ere ezbehar-tasa handia dute, lesio guztien %20. Futbolarekin zerikusia zuten ohikoenak hortzak eta goiko masailezurra haustea, giltzadura tenporomandibularreko arazoak eta sudurreko haustura izan ziren. Adituek diotenez, litekeena da lesio-tasa handiagoa izatea, begietako eta sudurreko lesioak dituzten jokalariak beste mediku espezialista batzuengana jotzen baitute.
Inpaktu errepikakorrak
Suediako Goteborgeko Unibertsitateko Neurozientzia eta Fisiologia Institutuko ikertzaileek, Henrik Zetterberg buru dutela, azterlan bat argitaratu dute berriki British Journal of Sport Medicine aldizkarian. Azterlan horren arabera, ez dago ebidentzia zientifikorik buruko kolpe errepikakorrek ondorio kaltegarriak dituztela adierazten duenik. Futboleko 23 jokalari amateuri buruzko ikerketa egin ondoren, 30 metroko distantziatik jaurtitako baloi bat bururatu zitzaion buruari, taldearen erdiak hamar aldiz eta gainerakoak 20 aldiz.
Ez dago ebidentzia zientifikorik buruko kolpe errepikakorrek garuneko ondorio kaltegarriak dituztela adierazten duenik
Saioaren ondoren, jokalariei gerrialdeko ziztada egin zitzaien, kirolari ez ziren hamar gizonek osatutako kontrol-taldeari bezala, eta hamar egunera errepikatu zen. Analisiek markatzaile biokimiko jakin batzuk bilatzen zituzten kirolarien bizkarrezur-muinean, garuneko lesioa dagoenean bakarrik agertzen diren proteinak. Emaitzak erabakigarriak izan dira: biomarkatzaileen mailak normalak ziren, ez zen alde nabarmenik aurkitu hiru taldeen artean, eta mailak ere ez ziren korrelazioan jarri talka-kopuruan (erremateak).
Prebentzioa babesarekin
Adituek uste dute babes-gailuak erabiltzeak, hala nola ahoko maskarak eta babesgarriak, lesio kraniofazial asko saihets ditzakeela, baina jokalari gutxik erabiltzen dituzte. Azpimarratu dute futbol amateurreko entrenatzaileek eta agintariek gehiago egin beharko luketela jokalariek segurtasun-ekipo horiek gehiago erabil ditzaten. Hala ere, doikuntza eta erosotasuna hobetu behar dira, deserosoak baitira masailalboen gainean eta jokalariaren alboetan ikusmen angelu itsuak sortzen baitituzte.
Iritzi horretatik, Alberto Lópezek ere esan du, duela gutxi egindako adierazpen batzuetan, kirolariei gaztetatik babesa ematen irakastea prebentziorako beste modu bat dela, bai eta arbitroei ere, partidan zehar ukondoak erabiltzea zorrotz zigortu dezatela. Gainera, Espainiako Futbol Taldeetako Medikuen Elkarteak (AEMEF), Lehen eta Bigarren Mailako jokalarietan azkenaldian izandako lesio larrien kopurua ikusita, traumatismo kranioentzefalikoen aurrean jarduteko protokoloa prestatu du.
Dokumentuak arau batzuk ematen ditu futbol-taldeetako medikuek jokalariari behar bezala kasu egin diezaioten istripuaren kasuan, Antonio Puerta Sevillako zentrokampista hil egin dela 22 urte zituenean. Besteak beste, hauek aztertzen ditu: bere kontzientzia-egoera, arnasbidea iragazkorra izatea eta bihotz eta arnas gelditzea estaltzeko maniobra-multzoa. Gainera, AEMEFek bat eginda, aurten eta denboraldi hau hasi baino lehen, futbol profesionaleko talde guztiek larrialdietarako maletak dituzte, aulkientzat diseinatuak.
Imagen: Cathy Griffiths / Flickr Kolpeak edo erorketak izaten dira, eta, horietan, larruazalaren osotasuna ez da galtzen, baina bai ondorengo ehunak mintzen dira, eta, ondorioz, odol-hodiak hausten dira, eta, ondorioz, hematoma sortzen da. Kontusio baten ondorengo sintoma hurbilenak hauek dira: min handia, ingurua gorritzea eta hantura eta ukimenarekiko beroa. Kontusioren bat izanez gero, funtsezko lau urrats daude: kaltetutako eremua inmobilizatzea, izotza aplikatzea, kaltetutako eremua konprimitzea eta goratzea (R.I.C.E., ingelesezko sigletan).
Tokiko hotza aplikatzen da hantura, mina eta muskulu-espasmoa murrizteko, baita hematoma ere. Kontusioaren larritasunaren arabera, mediku baten balorazioa egin beharko da, beharrezkoa bada, antiinflamatorio ez-esteroidaletan (AINE) oinarritutako tratamendua agindu dezan, minari eta hanturari aurre egiteko.
Lesio hori traumatismo larri baten ondorio denean, agertzen den hematoma garrantzitsua da eta denborarekin konpontzen ez bada, adituek laguntza zentro batera joatea gomendatzen dute.
2008ko azaroaren 22tik aurrera, Osasun Ministerioaren plana gauzatzen hasiko da, espezialitate medikoen kopurua murrizteko, hala nola Auzitegiko eta Auzitegiko Medikuntza, Gorputz Hezkuntzako eta Kiroleko Medikuntza eta Hidrologia Medikoa. Hala onartu zen Osasun Sistema Nazionaleko Giza Baliabideen Batzordearen azken bileran, eta laster legeztatuko du Ministroen Kontseilua. Ministerioak ziurtatzen du Osasun Lanbideen Antolamenduari buruzko Legean (LOPS) ezarritakoa betetzen duela, eta hori tituluari dagozkion eskubide profesionalen kalterik gabe egingo duela, ez eta gaur egun lanpostua eta prestakuntza-aldia dutenen kalterik gabe ere.
