D bitaminaren urritasuna nahiko ohikoa da: munduko populazioaren %80k baino gehiagok pairatzen du. Espainiako Endokrinologia eta Nutrizio Elkarteak (SEEN) emandako datuen arabera, Espainian egoera oso antzekoa da: 65 urtetik aurrera, D bitamina-gabezia indibiduoen % 80-100 da; adin txikiagoetan, berriz, % 40ra jaisten da. Artikulu honetan D bitaminaren urritasun hori zergatik gertatzen den azalduko dugu, eta hidroferola zer den, noiz hartzea gomendatzen den eta zer albo-ondorio dituen azalduko dizugu.
Zer da hidroferola eta zertarako balio du?
Hidroferola D bitaminaren antzeko sendagaia da. Kaltzifediola edo kalcidola da bitamina horren metabolizazio hepatikoaren emaitza. D bitamina ezinbestekoa da hezurren mineralizazioan, odoleko kaltzio-mailak erregulatzen laguntzen du, hestean kaltzioa xurgatzea estimulatzen du eta giltzurrunetan kaltzioa birxurgatzen laguntzen du. Gainera, eta EESen arabera, azken urteotan egiaztatu da D bitaminak ugaltzea inhibitzen duela eta zelula anitzen bereizketa eragiten duela, sistema immunologikoa modulatzen duela eta intsulina-jarioa sustatzen duela.
EESren arabera, D bitamina-gabezia dago odoleko balioak 20 ng/ml baino txikiagoak badira; 10 ng/ml baino txikiagoak badira, gutxiegitasuna da. D bitaminaren 30 eta 70 ng/ml arteko kontzentrazio serikoak onargarriak dira.
“Hidroferola, batez ere, analisian D bitamina-gabezia hautematen denean, osteomalazia-kasuetan, gibeleko gutxiegitasuna duten gaixoetan, giltzurrun-osteodistrofian edo kortikoideen edo antikolabanteen kontsumo jarraitua dagoenean, hipokaltzemia eragiten baitute”, azaldu du María de Valdenebro doktoreak, Puerta de Hierro Unibertsitate Ospitaleko nefrologia-zerbitzuko laguntzaileak. “Haurretan, D bitaminaren urritasunak hezur-mineralizazioa aldatzen du, eta errakitismoa deitzen diogu horri”, zehaztu du.
Nola hartzen den hidroferola
Hidroferola tanta, anpulu edangarri eta kapsula bigunetan aurkezten da. Hartzeko modua eta dosia zertarako hartzen den, horren araberakoa da.
“Ohikoena tantekin hastea da. Odoleko D bitaminaren urritasunagatik bada, egunean 1 – 3 tanta izaten dira; haur txikiei eta erditu berri diren emakumeei ere modu profilaktikoan ematen zaie posologia berarekin. Gibel-gutxiegitasuna duten gaixoetan, egunean 5-12 tanta; kortikoideekin edo antikolabanteekin medikatzen diren gaixoetan, 2-10 tanta… Tratamendu gehien behar duten gaixoek giltzurrun-gutxiegitasuna dute, eta egunean 50 tanta izatera irits daitezke”, zehaztu du espezialistak. Haurrei hidroferola tantatan ematen zaie beti, urarekin, zukuarekin edo esnearekin batera, tolerantzia hobea lortzeko.
“Urritasun handiagoa duten helduetan gomendatzen dira anpuluak: patologia garrantzitsu baten aurrean bagaude —giltzurrun-gutxiegitasuna, adibidez—, anpulu bat agintzen da 6 edo 7 egunean behin; bigarren mailako kasuetan nahikoa da anpulu bat hilean”, azpimarratu du doktoreak. Eta kapsulak, berriz, dosi handiagoak edo luzeagoak behar dituzten pazienteentzat dira, hala nola osteoporosia edo hesteetako xurgapen txarra dutenentzat.
Zer kopurutan?
- 65 urtetik goitikoak. EESek gomendatzen du egunean 800-1.000 UI bitamina ematea 65 urtetik gorakoei eta hezur-osasuna hobetu eta ornoez besteko haustura-arriskua murriztu behar duten pertsonei.
- 50 urtetik goitikoak. 50 urtetik gorako helduentzat, dosia gutxienez 800 UI/egun izan behar da, eta 1.000 eta 1.200 mg/egun bitarteko kaltzioa hartu behar da, hezur-adina hobetzeko eta haustura-arriskua murrizteko.
- 50 urtetik beheitikoak. 50 urtetik beherakoei dagokienez, SEEN erakundeak ez du datu nahikorik hezur-osasuna hobetzeko D bitaminaren osagarri sistematikoak gomendatzeko.
Nork har dezake hidroferola (eta nork ez)?
Hidroferola haur guztien bizitzako lehen hilabeteetan preskribatzen da modu profilaktikoan. Gauza bera gertatzen da adineko pazienteetan, osteoporosia prebenitzeko, bai lehendik dutelako, bai beste botika batzuekin tratamenduan daudelako. “Gainera, 3. eta 4. egoeran giltzurrun-gutxiegitasuna duten ia paziente guztiek hidroferola hartzen dute hipokaltzemia eta D bitaminaren urritasuna dutelako. 5. estadioan edo dialisian badaude, kasu guztietan ematen da”, dio María de Valdenebrok.
Hidroferola kontraindikatuta dago hiperkaltzemia edo hipervitaminosia duten pertsonengan, hanturazko gaixotasunak edo hesteetako xurgapen txarra dituztenetan, bihotzeko arritmiak, giltzurruneko edo gibeleko gutxiegitasuna edo giltzurrun-kalkuluak daudenean. “Emakume haurdunek edo edoskitzaroan daudenek ginekologoari eta pediatrari galdetu behar diote aldez aurretik, hidroferola amaren esnean iraizten baitute”, dio adituak.
Hidroferolaren albo-ondorioak
Kontuan hartu behar da hidroferola emateko aldiak eta maiztasunak luzeak direla, batez ere paziente kronikoetan. D bitaminaren urritasuna arrazoi puntualen batengatik bada, oso garrantzitsua da medikazioa kentzea edo gutxitzea odolean 25 ng/ml baino maila hobea lortzen denean.
Tratamendua etengabe eta kontrol medikorik gabe egiten badugu, organismoan D bitamina metatzeko arriskua dago. “Hiperkaltzemia sor daiteke; hala ere, goragalea, ahoko lehortasuna, nekea, zefalea, hezur-mina, polidipsia edo poliuria agertzen dira. Muturreko kasuetan, arteriak eta zainak kaltzifikatu eta arteria-tentsioa handitu egingo litzateke, eta horrek ureztatze-arazoak eta giltzurrun-kalkuluak eragin ditzake”, esan du doktoreak.
Zergatik pairatzen dugu D bitamina-gabezia?
D bitaminaren urritasuna arrazoi estrintseko eta intrintsekoek eragin dezakete. Lehenengoen artean, eguzki-argiarekiko esposizio txikia da nagusia. Paradoxa badirudi ere, Espainian ez dago alderik D bitaminaren gabezian, nahiz eta eguzki-ordu gehiago izan. Erradiazio ultramoreetatik babesteko iragazkia duten kremak erabiltzea da antzekotasun horien arrazoi nagusia: melanoma agertzea prebenitzea nahikoa da eguzkia saihesteko.
Berezko kausei dagokienez, adina —D bitaminaren larruazaleko sintesia gutxitzea dakar horrek—, gure organismoak D bitamina gaizki xurgatzea, D bitaminaren katabolismoa areagotzea edo zenbait gaixotasun dira D bitamina gutxitzearen arrazoi ohikoenak.
D bitamina, eguzkitan egoteaz gain, elikagai jakin batzuk kontsumituz ere lor daiteke. Arrain urdina (izokina, berdela, atuna eta sardinzarra), arrautza-gorringoa eta esnea eta gazta dira D bitamina gehien dutenak. Elikagai aberastuek ere (jogurtak, zerealek eta zukuek) D bitamina ugari dute. Endokrinoek gomendatzen dute egunean 15 mikrogramo D bitamina hartzea, 20 mikrogramo 70 urtetik gora badira eta 10 mikrogramo 12 hilabetetik beherakoetan.
