Gidatzean hartzen diren erabaki gehienak ikusmenaren osasun egokiaren mende daude. Egunez, ikusmen-akatsak ez dira nabaritzen, baina gauez eta eguraldi txarrarekin gidatzea zaildu dezakete. Begien azterketak, ikusmen-osasun ona izateko beharraz gehiago kontzientziatzea eta gomendio erraz batzuei jarraitzea funtsezkoak dira zirkulazio-istripuak saihesteko. Artikulu honetan azaltzen da zein diren ikuspegi eskasa izanez gero osasuna arriskuan jar dezaketen arrisku-faktoreak.
Gidatzen ari diren hiru pertsonatik batek ikusmen eskasa du, legeak ezarritako gutxieneko baldintzen azpitik. Europako Industria Optikoaren Federazioak (EUROM 1) duela urte batzuk eman zituen kopuru horiek. Ikusmena Hobetzeko Frantziako Elkarteak ere adierazi zuen 40 milioi gidaritik 8k ikusmen-arazoak dituztela, zuzendu gabeak edo gaizki zuzenduak. Hala batzuek nola besteek erakusten dute ikuspegi on batek gidarien segurtasunerako duen garrantzia nabarmendu behar dela.
Salvador Alsina, elkarteko lehendakaria Ikuspegia eta bizitza , 2015erako, istripuen %59 ikusmen-arazo batek eragin ditzakeela zioen. Espainian, sei milioi gidarik baino gehiagok ikusmen-urritasuna dute, gidatzean eragin negatiboa duena, eta ia milioi batek ez luke gidatu behar ikusmen-arazo horien ondorioz.
Ikusmen-urritasunen eragin handi horren arrazoia izan daiteke ikusitakoa baino askoz gutxiago dakiela ez jakitea (18 eta 30 urte bitarteko espainiarren laurdenak baino gehiagok ez dute inoiz ikusmen-azterketa osorik egin) edo zahartze-prozesu naturala. 75 urtetik gorako gidariek ikus-eremu ona izan arren, edozein adinetakoak direla ere, denbora galtzen dute objektuaren pertzepzioaren eta erreakzioaren artean. Bestalde, azterketa batzuen arabera, 65 urtetik gorako gidariek istripu gutxiago izaten dituzte irismen-talken ondorioz, baina istripu horiek okerrera egiten dute maniobrei dagokienez, hala nola errei-aldaketak, lehentasunak eta aurreratzeak.
Arrisku faktoreak: gauekotasuna, euria eta itsualdia
Begien osasun txarrak istripu gehiago eragin ditzake kanpoko baldintzak onak ez direnean, hala nola iluntasuna edo eguraldi txarra (euria, haizea, elurra…).
75 urtetik gorako gidariek denbora galtzen dute objektuaren pertzepzioaren eta erreakzioaren artean
Gaueko istripuak 4-5 aldiz ugaritu daitezke egunean baino. Iluntasunarekin, ikusmen-zolitasuna %70 murrizten da, eta, beraz, sakoneraren noranzkoa -ibilbideak, distantziak eta abiadura-kalkuluak egiteko aukera ematen duena- zazpi aldiz txikiagoa da. Horrek talka asko eragiten ditu, ezin baita kontrolatu ibilgailuaren eta gainerakoaren arteko erlazioa. Gauak koloreen pertzepzioa ere murrizten du.
Horrek guztiak, nekearekin eta loarekin batera, ekintza hutsekin minimiza daitezkeen arrisku-faktoreak sortzen ditu: autoko argiteria egoera onean mantentzea, abiadura murriztea, segurtasun-distantzia mantendu edo handitzea, logura-sintomak agertzen badira atseden hartzea eta beste gidariak itsutzeko aukerarik ez dagoenean irismen-argiak erabiltzea. Iragazki horia duten betaurrekoak erabiltzeak kontrasteak hobeto ikusten ditu, eta, beraz, gauez gidatzeko gomendatzen dira.
Euriak are gehiago okertu dezake ikuspena, batez ere gauez. Halakoetan, oso garrantzitsua da haizetako-garbigailuak egoera onean izatea eta ibilgailuaren argiak piztuta daudela gidatzea.
Biztanleriaren ehuneko txiki bat (% 6) itsualdiarekiko sentikorra da, begien kolore urdina dela eta (Eskandinaviako herrialdeetan ehuneko hori % 10ekoa da), nahiz eta kataratak diren itsutze-sentsibilitatea gehien aldatzen duen faktorea (hirugarren adinarekin ere badu zerikusia). Beraz, eguzkitako betaurrekoak erabiltzea gomendatzen da, guztiek balio ez badute ere: iragazki polarizatuak erabiltzea komeni da islatutako gehiegizko argia blokeatzeko.
Nahitaezko azterketa optikoak
Erabiltzen diren datuekin, nahitaezkoa da azterketa optiko batzuk egitea, hirugarren adineko pertsonek eragindako istripuen ratioa murrizteko. Hori dela eta, espezialistek azpimarratzen dute garrantzi handiagoa eman behar zaiola gidatzeko gai izateari, gai optikoak sartu behar direla osasun-programa nazionaletan eta kontzientziazio-kanpainak sortu behar direla, bai gidatze segurua bermatzeko, bai begi-arazoen diagnostiko goiztiarra eskaintzeko. Begietako probak profesionalizatzera ere deitzen dute, askotan oinarrizko test ez-zientifikoen bidez egiten baitira, eta derrigorrezko azterketak egitera bost edo hamar urtean behin.
Ikertzaile alemanen talde bat begien gainean inspiratu da bolantearen aurrean alerta-teknologia berri bat sortzeko. Ideia hau hartu dute abiapuntu: bihurgune bat hartu eta bolantea biratzean, gidariek errepideko puntu zehatzetan zentratzen dute begirada. Biratzean pertsonek erabiltzen dituzten estrategiei buruzko azterketatik abiatuta, errepide bihurgunetsuetan gidatzean segurtasuna hobetuko duen alerta-sistema garatuko dute. Zientzialariek esperimentu berriak prestatzen dituzte, eta, horietan, alerta-sistema prototipoa erabiliko dute, bihurguneetarako hurbilketa kontrolatzeko eta gidariak normalean egiten dituen begi-mugimenduei buruzko informazioa lortzeko. Bihurgune bat hartzean gidariak bere ohiko gidatze-ereduari jarraitzen diola erakusten ez badu, sistemak onartuko du ez duela ikusi eta garaiz abisatuko dio. Hori dela eta, arreta galtzeak edo lo hartzeak eragindako istripuen kopurua nabarmen gutxitzea espero da.
