Sasoian jartzea izan ohi da pertsona askoren helburua urte berria hastean, baina datuek erakusten dute gutxik betetzen dutela hain eginkizun osasungarria. Familia eta Komunitate Medikuntzaren Espainiako Elkarteak gida bat argitaratu du berriki, profesionalak ariketa fisikoko programak preskribatzera animatzeko, gaixotasunak prebenitu, tratatu eta errehabilitatzeko modu gisa. CONSUMER eroski-k egindako Osasun eta Kirol Gida Praktikoa osatzen duen gida. Kasu bakoitzean eta adin desberdinetan nola jokatu jakiteko aholkuak eta jarraibideak ematen ditu.
Balio terapeutikoa
Duela gutxi 14 urtetik gorako 68.055 pazientek egindako azterketa baten arabera, populazioaren %12k bakarrik egiten du ariketa fisikoa modu egokian. Adituek ez dute pertsona fisikoki aktibotzat hartzen astean gutxienez 30 minutuko jarduera fisiko moderatuko hiru saio egiten ez baditu. Luís Aguilera semFYC Familia eta Komunitate Medikuntzaren Espainiako Elkarteko lehendakariak adierazi duenez, «datu ugarik bermatzen dituzte jarduera fisikoak osasun-zentroetatik arreta handiz errezetatu behar dituen onurak».
Ariketak egitea ona da pertsona osasuntsuentzat ez ezik, baita gaixotasun kronikoak (bronkitisa, arteria-hipertentsioa, diabetesa, minbizia, obesitatea, osteoporosia edo artrosia) dituzten pazienteentzat ere. Familiako medikuek ideia oker batekin amaitu nahi dute: gaixo batek ez duela ariketa fisikorik egin behar. «Praktikatuko duten jardueraren iraupena, maiztasuna edo intentsitatea behar bezala zehaztea da kontua, sendagai jakin bat esleitzean egiten dugun bezala», dio adituak.
Horretarako, semFYCak eskuliburu bat prestatu du eritasun kronikoen tratamenduan ariketa preskribatzeko. Lan horrek ariketa fisikoko programak preskribatzera bultzatzen ditu profesionalak, gaixotasunak prebenitu, tratatu eta errehabilitatzeko modu gisa, eta, gainera, bizi-kalitatea nabarmen hobetzen du. «Badakigu adina ere ez dela kontraindikazioa ariketa modu erregularrean eta paziente bakoitzaren egoerara egokituta egiteko», zehaztu du Aguilerak. «Denok egin dezakegu ariketa maila batean edo bestean, hasi oinez arin samar ibiltzetik edo korrika egitera, astean gutxienez hiru egunetan eta gutxienez ordu-erdian».
Jarduera fisikorik eza arrisku faktore garrantzitsua da, eta gaixotasun ugari garatzen ditu.
Gida egokia
«Arrisku-faktore garrantzitsu baten aurrean gaude, eta, gaur egungo bizi-ohiturei lotuta, eragin negatiboa du osasunean, eta hainbat gaixotasunen garapenean inplikatuta agertzen da», azaldu du Ortegak. Espainian, sedentarismoaren prebalentzia beste edozein arrisku-faktorerena baino handiagoa da, hala nola tabakismoa edo alkohol-kontsumoa. Ortegak, erretzaile eta ez-erretzaile diren ehun bat pazienteren ariketa fisikoari buruzko azterketan ere parte hartu duenez, praktika horrek «erretzeari uzten laguntzen du eta ariketaren intentsitateak tabakoa uztean eragiten du».
Adituak esan du erretzaileekin egiten diren ariketa fisikoko esperimentuen aipamen bibliografiko gehienetan hondamendia gertatzen dela, proposatutako jarduera leunegia zelako. Haren esperientziaren arabera, «distantzia ertainean korrika egitea erretzeko ohiturarekin bateraezina den ariketa bizia da». Ortegak argitu duenez, ikasten hasitakoen %70ek tabakoa uzteko asmoarekin egin zuen.
Zenbait miaketa, hala nola elektrokardiograma bat edo esfortzu-proba bat, beharrezkoak izan daitezke adinekoei edo arrisku kardiobaskularra dutenei ariketa agindu ahal izateko. «Badakigu, hala ere, paziente aktiboek batez beste hiru urte gehiago bizi dituztela, aktibo ez dauden gaixoek baino bizi-kalitate eta autonomia pertsonal handiagoarekin», azaldu du.
Emakume sedentarioagoak
SemFYCk egindako ariketa fisikoaren sustapenari buruzko ikerketaren emaitzen arabera, emakumeak gizonezkoak baino sedentarioagoak dira, eta, paradoxikoki, zaharrak (%27,2) dira pertsona heldu aktiboenak (%27,2), eta atzetik, 65 eta 74 urte bitartekoak (%26.7). Ikerketaren arduraduna den Montserrat Romaguerak dioenez, ikerketa horren alderdirik deigarriena Espainiako biztanleria gaztea da sedentarioena.
«Horregatik, kolektibo hori bizitza aktiboagoa izatera bultzatuko duten programak bilatu beharko genituzke». Lan-ordutegiak, hezkuntza-planetan kirolak duen garrantzia eta kirol-instalazioetarako irisgarritasun unibertsala hobetzeko gizarte-politikak gauzatzea proposatu du ikertzaileak. Onartzen du, hala ere, adinen arabera hautemandako jarduera-desberdintasunak ere esplikatzen direla, adinekoek denbora libre gehiago dutelako, eta horrek «beti errazten du motibazioa, eta beren osasunerako onurak azpimarratzeko aukera», dio adituak.
Romaguerak onartzen du emakumeen sedentarismoa, gehienetan, gizonek baino denbora libre gutxiago izaten dutelako gertatzen dela. «Etxeko lanak hartzen dituzte beren gain, familia zaintzea, eta, oro har, jarduera fisikoa garrantzi gutxiagokotzat hartzeko joera dute», azaldu du. Jarduera fisikoari dagokionez, parekotasuna bi generoen artean bakarrik berdintzen da 65 urtetik aurrera; etapa horretan, seme-alabek familia utzi dute edo emakumeak erretiratuta daude.
Nahiz eta azken 10 urteetan historia klinikoak apur bat ugaritu direla ikusi den, gaixoari ariketa fisikorik egiten duen eta praktikarik egin den galdetu zaio, semFYC azterketaren arabera, profesionalen % 44k bakarrik egiten die galdeketa gai horri buruz bisitetan. «Beste aldagai batzuen erregistroarekin alderatzen badugu, hala nola hipertentsio arteriala, kolesterola edo tabakoa (historia klinikoen %90ean agertzen dira), oso tasa barregarria da», dio Romaguerak.
