Estresa etengabe eragiten duen lan-egoera arrisku faktore garrantzitsua da bihotz-hodietako osasunerako, Londresko University College-k egindako ikerketa batek berretsi duenez. Erresuma Batuko milaka funtzionariok egin dute azterketa hori.
Londresen bizi eta lan egiten duten 10.000 funtzionario baino gehiagoren osasun-egoera Whitehall II ikerlanean ageri da 1985etik. Horren zati gisa, laneko estres kronikoaren eta arazo kardiobaskularren garapenaren arteko erlazioa ikertu da azken 12 urteetan. Emaitzek erakusten dute estres-maila handiak mekanismo kardiobaskularretan nola eragiten duen, eta estresak gaixotasun koronarioa noiz eragin dezakeen frogatzen dute.
Bi mekanismoren bidez jardun dezake: zuzenean, nerbio-sistemaren, guruin endokrinoen eta haien hormonen arteko interakzioak kontrolatutako ibilbideak aktibatzean, edo zeharka, estresa bizimodu ez oso osasungarriekin elkartzean.
Estres-maila eta gaixotasun koronarioa
Ikertzaileek gaixotasun koronarioaren eta hari lotutako heriotzen eraginari buruzko datuak bildu zituzten, bai eta beste fenomeno batzuei buruzkoak ere, hala nola, hilgarria ez den miokardioko infartua, bularreko angina, takikardia, estresaren hormonaren goizetako maila altuak -kortisol-, sindrome metabolikoa, eta arrisku-faktoreak bizi-estiloan, hala nola dieta, ariketa, erretzea eta alkohola edatea.
Nerbio-sistema autonomoak nahi gabeko ekintzak arautzen ditu, hala nola bihotzaren funtzionamendua, eta funtsezkoa da estresaren erantzun endokrinoan.
«Jarraipeneko 12 urteetan, lan-estres kronikoa gaixotasun koronarioarekin lotuta dagoela ikusiko dugu, eta elkarte hori indartsuagoa dela 50 urtetik beherako gizonen eta emakumeen artean, eta gaixotasun hori garatzeko arriskua estresik ez zutela adierazi zutenena baino %68 handiagoa izan zela», azaldu du Tarani Chandola ikerketa honetako zuzendariak, ‘European Heart Journal’ aldizkarian argitaratu denak. 50 eta 60 urte bitartean, erretiro-adina hurbildu ahala, efektua gutxitu egiten da, eta adituak dira, langileek estres gutxiago izaten dutelako edo jarraipen-aldian erretiroa hartu dutelako.
Langileek beren estres-maila adierazi zuten galdera-sorten bidez. Galdetegi horietan, lanean egiten zitzaizkien eskaerei eta beren lanari buruz zuten kontrolari buruzko galderak puntuatzen zituzten, bai eta laneko isolamendu-sentsazio handiagoari edo txikiagoari buruzkoak ere (lankide eta nagusiak bazituzten). Inkestatuek beren estres-mailari buruz egindako adierazpenek edo funtzionario altuenek gutxien sufritzen dutela erakutsi zuten.
Nerbio-sistema autonomoa
Azterketan lortutako emaitzarik garrantzitsuena inplikatutako mekanismo biologikoa da. Nerbio-sistema autonomoa nahi gabeko ekintzak, hala nola bihotzaren funtzionamendua, erregulatzen dituen nerbio-sistemaren zatia da, eta funtsezkoa da estresaren erantzun endokrinoan. Nerbio bagoak bihotzera bidaltzen dituen seinaleek, nola funtzionatzen duen adierazten diotenak eta taupadaren aldakortasuna kontrolatzen dutenak, nerbio-sistema autonomoaren bidez neurtzen dira.
Eta estresak aldaketak eragiten ditu estresean eta sistema neuroendokrinoaren osagai garrantzitsuenean; hori frogatzen du langile estresatuenek kortisol maila handiagoak dituztela ohetik altxatzean estresatuenak baino. Ikusi denez, emaitza horiek ez zeuden langileen jokabide osasungarrien mende, baina egiaztatu da laneko estres kronikoaren maila handiak jokabide ez oso osasungarriak eragiten dituela, hala nola fruta eta barazki gutxiko dieta eta gomendatutakoa baino ariketa gutxiago.
Beste azterketa batzuek gehiegi edatearekin zerikusia izan dute. Kasu horretan, laneko estresak gaixotasun koronarioan duen eraginaren ia %32 ager liteke portaeran eta sindrome metabolikoan dituen ondorioengatik, hau da, tentsio altua, kolesterol altua eta diabetea bezalako faktore negatiboen konbinazioagatik.
Laneko estresa ez da arazo kardiobaskularrekin erlazionatzen den bakarra epe ertain eta luzean. Gertaera traumatikoek ere ondorioak izan ditzakete. Kasu honetan, estres akutuaren ondorioak dira, ez estres kronikoarenak. «Gertaera estresagarriek gaitz kardiobaskularrak garatzeko arriskua areagotzen duten prozesu biologikoak hauspeatu ditzakete», dio Kaliforniako Unibertsitateko Alison Homan adituak.
Estres akutuak heriotza eragin dezaketen berehalako erantzun kardiobaskularrak eragin ditzake, baina bai estres akutuak, bai subakutuak eta kronikoak pixkanaka handitu dezakete arrisku kardiobaskularra, mekanismo neurohormonal bat aktibatuz. «Biraktibazio fisiologiko hori errepikatu egin daiteke trauma gogoratzean, gizabanakoak zaurgarriak izan daitezen ondorio kaltegarrietan», erantsi du Homanek. Estres postraumatikoaren sintomen artean daude antsietatea, disoziazio-sintomak (norberarengandik edo mundutik bereizita sentitzea) eta trauma eragin duten gertaerak berrbizitzea.
