Nola ezabatzen dira ospitaleetako hondakinak?

Ospitaleak hondakin mota desberdinak sortzen dituzten erakunde handiak dira. Espainiako legediak (hondakinei buruzko apirilaren 21eko 10/1998 Legeak, hondakin toxiko eta arriskutsuei buruzko uztailaren 20ko 833/1988 Errege Dekretuak, besteak beste, estatuko arau, dekretu eta araudiek) eta autonomia-erkidegoetako araudiek hainbat kategoriatan sailkatzen dituzte, eta horiek bildu eta ezabatzeko hainbat prozedura arautzen dituzte.

Hala, ospitale batean, hiri-hondakin orokorrak edo hiri-hondakin solidoak I. kategoriakoak dira; II. motakoak, berriz, hiri-hondakinen parekoak; III. motakoak, biosanitario bereziak; IV. motakoak, behar adinako garrantzia duten gorpuak eta giza hondakinak; V. motakoak, hondakin kimikoak; VI. motakoak, zitotoxikoak; VII. motakoak, azken hondakin erradioaktiboak. Baina, nola ezabatzen da hondakin-mota horietako bakoitza?

Hiri-hondakin solidoen edo I. motako hondakin solidoen kategorian, hainbat material daude, hala nola etxeko olioa, koltxoiak, latak, papera, beira, kartoia, plastikoa, altzariak, obra-hondakinak, latak, zura, inausketa-hondakinak (lorezaintza) eta janari-hondakinak, eta arriskutsutzat jotzen diren hondakin elektronikoak, hala nola tonerrak eta tratamendu berezia behar duten hodi fluoreszenteak. Hondakin horietako batzuk bakarrik dira birziklagarriak. Besteak beste, ospitaleetako administrazio-zerbitzuetan eta kontsultetan, itxaron-geletan, sukaldean, kafetegian, jantokian, biltegietan, aldageletan, bulegoetan eta mantentze-guneetan sortzen dira.

Hiri-hondakin horiekin batera, beste batzuk ere badaude, biosanitarioak edo II. motakoak, arriskurik ez dakartenak eta, beraz, hiri-hondakinen tratamendu bera jasotzen dutenak, eta horiek bezala ezabatzen direnak. Horien artean, ospitale batean hain ohikoak diren batzuk daude: bendajeak, gazak, zundak, eskularruak, aposituak, tubuladurak, dialisi-iragazkiak, odol-poltsa hutsak, tanta-jarioak egiteko ekipoak, gernu-poltsak eta pazienteekin kontaktuan egon diren material-motak (III. motako hondakinak izan ezik).

Besteak beste, sendaketa-geletan, esnatze-geletan, esplorazio-geletan, hemodialisi-zerbitzuetan, laborategietan, ospitalizazio-unitateetan eta zainketa intentsiboetan, amatasunean eta kanpo-kontsultetan sortzen dira hondakin horiek. Hiri hondakinak udal bakoitzeko hiri zaborrei buruzko legearen arabera kenduko dira. Ospitaleek hondakin horiek banatzeaz arduratzen dira eta, horiek kentzeko, bi aukera daude. Horietako bat baimendutako enpresa bat kontratatzea da. Enpresa horrek, garbiketa-unitateen bidez, hiri-hondakin solidoak kendu eta azken biltegietara eramango ditu; han, zabor-trinkotzailea egongo da, eta hortik zabortegira.

Eta bestea, udalerri bakoitzeko Udalak berak, hiri-zaborrei buruzko Legearen arabera, hondakinak zabortegira eramateaz arduratzea, eta baimendutako enpresak arduratzea hondakin bereizgarriak dagokien trinkotzailera eramateaz, hau da, papera paper-trinkotzaile batera eramateaz (eta gauza bera kartoiarekin, plastikoarekin, beirarekin eta abarrekin), David Cogolanludo Madrilgo Ospitaleko zerbitzuburuak dioenez.

Hondakin biosanitario bereziak (III. mota) patologikoak, kutsakorrak edo infekziosoak dira, hau da, besteak beste, giza immunoeskasiaren birusak (GIB) edo C hepatitisaren birusak (VHC) eragindako patologiak kutsa ditzaketenak. Besteak beste, orratzak, bisturi-hostoak eta tresna zorrotzak. Normalean, gaixo infekziosoei egiten zaizkien sendaketetatik, laborategietatik eta zerbitzu berezietatik, anatomia patologikotik, zainketa intentsiboetako unitateetatik, ebakuntza-geletatik, larrialdietatik eta amatasunetik sortzen dira.

Hondakin horiek ezin dira hiri-hondakinen parekoak diren hondakin biosanitarioak bezala kudeatu, laneko osasunerako, osasun publikorako eta ingurumenerako arriskutsuak direlako, 10/1998 Legean ezarritakoaren arabera. 833/1998 Errege Dekretuak ezarritakoaren arabera, ontzi berezietan utzi behar dira. Osasun arloko profesionalek egiten dute hori, eta edukiontzi berezi homologatuetan gordetzen eta banatzen dituzte: beltzak hondakin biosanitarioetarako dira, urdinak zitotoxikoetarako eta horiak tresna zorrotz eta zorrotzetarako.

Ondoren, ontziak estaltzen diren tamaina handiagoko beste edukiontzi batzuetan uzten dira, eta garbitzaileek azken biltegi batera eramaten dituzte. 72 ordu baino gutxiagoan, enpresa baimendu batek jasotzen ditu, eta hark dagozkien instalazioetara eramaten ditu eta dagokien tratamendua aplikatzen die, hau da, biosanitarioak esterilizatu, trinkotu eta zabor organikora botatzen dira, eta zitotoxikoak erraustu egiten dira, Cogolludok dioenez.

Ospitaleetan, heriotzak ez ezik, gorpuak biltegi berezietan gordetzen dira, eta kirurgia, autopsia eta anatomia patologikoko prozedura ugari egiten dira. Horietan, gorputz-atalak moztu eta tamaina edo tamaina jakin bateko gorpuzkinak sor daitezke, Hileta Poliziaren Araudiaren arabera.

David Cogolludok adibide gisa jartzen du diabetikoen kasua, oin diabetiko gisa ezagutzen den konplikazioa izan baitezakete, eta, horregatik, batzuetan, anputatu egin behar izaten dira. Zer egiten da oin anputatu horrekin? Nolabaiteko garrantzia edo hondarra duen IV. motako hondarra da eta, beraz, ezin da zaborretara bota, eta horrek herritarrak larritu ditzake. Kasu horietan, hozkailuan gordetzen da, harik eta enpresa jakin batek bildu eta erraustu arte.

Hondakin kimikoak (V. mota) hondakin toxiko edo arriskutsu gisa kudeatzen dira, errege dekretuaren erregelamenduaren arabera. Horien artean daude likido finkatzaileak eta errebelatzaileak, formola eta xilola, non organoak gordetzen diren, edo makina jakin batzuk tratatzeko erabiltzen diren produktuak, bai eta produktu kimikoekin kutsatutako hondakin-materiala ere.

Leganesko Severo Ochoa ospitalean, adibidez, 2007an 4.500 kg disolbatzaile halogenatu, 161 kg pila alkalino eta botoi, 312 hodi fluoreszente, laborategiko likido erreaktibo jaso dira, besteak beste, 10.675 litro finkatzaile eta 8.705 litro errebelatzaile, eta 2.680 produktu kimiko, ekipo elektrikoetakoak.

Zitostatikoak (edo zitotoxikoak), VI. motako hondakinak, kimioterapian hainbat minbizi-mota tratatzeko erabiltzen diren botikak dira. Hondakin Biosanitarioen eta Zitotoxikoen Planaren bidez kudeatzen dira, eta produktu horiek, biosanitario bereziekin alderatuta, erraustu egin behar dira, ezin baitira esterilizatu ezabatu aurretik. Leganesko Severo Ochoa ospitalean bakarrik, iaz 5.686 kg ekoitzi ziren.

Hondakin erradioaktiboak -VII. mota- ez dira sortzen ospitale guztietan, baizik eta erradioterapia, medikuntza nuklearra eta zenbait laborategitan tratamendu-unitateak dituztenetan. Erabili ezin direnean botatzen diren gai erradioaktiboak dira, bai eta material erradioaktibo horrekin kutsatzen diren produktuak ere. Ospitaleetako hondakin erradioaktibo horien barruan hondakin solidoak, likidoak eta intentsitate txikikoak egon daitezke, Energia Atomikoaren Nazioarteko Erakundeak (OIEA) ezartzen duenaren arabera.

Azkenik, ospitaleek isuri industrialak ere sortzen dituzte, eta uraren bidez ezabatzen dira. Ospitale bakoitzak uraren pH mota bat du (azidotasunaren neurketa), eta udal bakoitzak onartzen du isurpenak egiteko baimena, hau da, udal bakoitzak finkatzen ditu hondakin-uretara bota daitezkeen hondakinen baldintzak. Estolderiatik abiatuta, laginak hartu eta sei hilabetean behin probak egiten dira, uraren oxigeno kantitatea neurtzeko.