Erretzeari utzi dion erretzaile baten organismoak zenbat denbora behar du bere onera etortzeko? Erretzaile ohiek berriz ere beren gorputza 'berpiztea' lortzen dute, hau da, erretzaile ez direnek tabakoari lotutako 25 gaixotasunetako bat garatzeko duten arrisku bera? Erantzuna ez da: erretzeak kalte itzulezinak eragiten ditu organismoan. Kontagailua inoiz ez da zeroan jartzen, duela gutxi argitaratu den erretzaileekin eta erretzaile ohiekin efektu itzulezinak aztertzeko azterlan xehe batean erakusten den bezala. Ondorioa: erretzea geneetan gertatzen da eta erretzea ere bai. Baina, jakina, horrek ez du esan nahi, ezta gutxiago ere, ez duela merezi erretzeari uztea.
Tabakismoak 45.000 heriotza eragiten ditu urtean, eta, beraz, Espainiako heriotza-eragile nagusia da, Tabakismoaren Prebentziorako Batzorde Nazionalaren arabera. Heriotza horietako asko biriketako minbiziak eragiten ditu, heriotza-tasa handieneko tumore gaiztoetako batek. Erretzeari utzi eta urte askotara ager daitekeen tumorea da. «Biriketako minbizien% 85 tabakoa erretzeko ohituraren ondorio dira. Erretzaile porrokatuek biriketako minbizia izateko arrisku handia izaten jarraitzen dute. Biriketako minbiziaren kasuen %50 erretzaile ohien bidez diagnostikatzen da», dio RajCharik, minbizian aditua den biologo batek, Vancouverreko (Kanada) British Columbiako Minbiziaren Ikerketa Zentroan.
Ondorio atzeraezin batzuk
Chari BMC Genomics aldizkarian uda honetan argitaratutako lan baten egilea da. Lan horretan, ez-erretzaileen, erretzaileen eta erretzaile ohien arteko gene-diferentziak azaltzen dira. Ikerketa honetan, gene-adierazpena aztertu zen epitelio-ehunean, lau ez-erretzailek (inoiz erre ez zutenak), zortzi erretzailek eta hamabi erretzaile ohik (1-32 urte bitartekoak) arnasbideetatik lortutakoa. Chari buru duen taldeak idatzi duenez, "erretzeagatik ondorio itzulgarriak izan dituzten geneek erretzaileen eta erretzaile ohien artean desberdintasunak erakutsi behar dituzte, baina antzekoak izan behar dute erretzaile ohien eta ez-erretzaileen artean".
«Aitzitik, beren gene-adierazpenean ondorio atzeraezinak dituzten geneetan, antzekotasunak egongo dira erretzaileen eta erretzaile ohien artean». Guztira, 110.000 gene-produktu baino gehiago aztertu ziren, bakarrak izan daitezkeenak. Hori dela eta, azterketa hau bere klaseko zehatzenetakoa da. Emaitzek erakutsi zutenez, erretzaileengan asaldatuta dauden gene batzuk beren maila normaletara itzultzen dira (gaizki) ohitura uzten denean. Baina beste 124 geneen adierazpena aldatu egin da. «Aldaketa atzeraezin horien arrazoia izan daiteke biriketako minbizia izateko arriskua handia dela erretzeari utzi ondoren», idatzi du Charik argitalpenean.
Ikerketak erakutsi duenez, zelula-zikloarekin lotutako zenbait generen adierazpena murriztuta dago bai erretzaileengan bai erretzaile ohiengan
Gainera, era itzulezinean eraldatutako gene batzuek sortutako proteinak biriketako gaixotasunekin lotzen dira. Adibidez, zelula-zikloarekin lotutako zenbait generen adierazpena txikia zela hauteman zen, bai erretzaileengan, bai erretzaile ohiengan, eta hori bat dator bronkitis kronikoa edo birika-enfisema duten gaixoen zelula-zatiketaren tasarekin. Eta ohi baino adierazpen gutxiago ere erakusten zuten DNA konpontzen parte hartzen zuten zenbait genek.
Zero arriskurik gabe
Horrek esan nahi du, Chariren arabera, «erretzeari uztean arriskuak murrizten dituzula, baina arriskuak ez direla zero». Horrek esan nahi du ez duela merezi erretzeari uzteko ahalegina egitea? «Inola ere ez» erantzun dio Rodrigo Cordobak. «Tabakoak 25 gaixotasun ditu, besteak beste, minbizia; gaixotasun kardiobaskularrak (kardiopatia iskemikoa, infartua, angina eta bat-bateko heriotza), baita bronkitis kronikoa eta enfisema ere. Bakoitzaren indarberritze-denbora aldakorra da», dio Tabakismoaren Prebentziorako Batzorde Nazionalaren bozeramaileak.
Hala, kardiopatia iskemikoari dagokionez, arriskua %11tik %17ra murrizten da 6 eta 18 hilabete bitartean erre gabe eramaten denean. Bronkitis kronikoari eta enfisemari dagokienez, «erretzeari uzten zaion adinaren arabera», azaldu du Kordobak. 35 edo 40 urtetik aurrera erretzaile ohia bada, kaltearen zati bat itzulezina da. Beste gaixotasun kardiobaskular batzuetan, 15 urtez tabakorik gabe egon ondoren, arriskua pertsona osasuntsu baten arriskuaren parekoa dela ikusi da.
Minbiziaren kasuan, kalkuluak zailagoak dira, akatsak metagarriak baitira. Gainera, kontuan hartu behar da tabakoaren ke ‘pasiboaren’ ekarpena, beste batzuek erretzen dutena. Kordobaren arabera, Espainian urtean 15.000 pertsona hiltzen dira biriketako minbiziarekin, eta horietatik 400 (dakiguna) erretzaile pasiboak dira. «Ia erretzen ez den gizarteetan ez dago biriketako minbizirik», dio aditu horrek.
2006ko Espainiako Osasun Inkesta Nazionalak (azkenekoa) erakusten du 25 eta 44 urte bitarteko gizonen %40,19k egunero erretzen dutela. Hiru urte lehenago, %41,5 zen. Jaitsiera oso lotsatia, baina jaitsiera. Jaitsiera nabarmenagoa da 16 eta 24 urte bitarteko mutiletan: 2003an %34,8koa zen, eta 2006an %25,53koa. Neskek gainditu egin dituzte, eta itxuraz ez dute jarrera aldatzeko asmorik: 16 eta 24 urte bitartean, %31,15ek erretzen zuten 2003an, eta %31,1ek erretzen jarraitzen du 2006an.
Baina datu horiek ez dituzte tabakoaren aurkako legeak eragindako erretzaileen 'bajak' jasotzen. Tabakismoaren Prebentziorako Batzorde Nazionaleko kideen arabera, lege horrek milioi bat erretzaile 'bihurtu' ditu dagoeneko. Aditu horiek uste dute posible dela erretzaileen ehunekoa% 15 murriztea 2020rako. «Legea azken 15 urteetako osasun publikoko aurrerapen handiena da, eta aurreikusitako helburuen %80ra iritsi da. Administrazio publikoen, enpresa pribatuen, merkataritzaren, garraio-zentroen, unibertsitateen, ospitaleen eta gizarte-zentroen eraikinetako ingurumen-nikotinaren mailak hondarrekoak dira, eta, oro har, legea baino % 80 txikiagoak». Duela urtebete eman zen Tabakismoaren Prebentziorako Batzorde Nazionalaren azken biltzarraren ondorioetan.
Helburu hori lortzeko, honako alderdi hauek landu behar dira gehien: tabakoaren aurkako hezkuntza sustatzea, tabakoari aurre egitea, publizitatea ez baimentzea eta arrisku-talde batzuei erretzeari uzten laguntzen dieten botikak finantzatzea. Izan ere, aditu horien arabera, nikotinaren eta beste botika espezifiko batzuen ordezko terapiak «itxaropen berriak ematen dituzte erretzeari uztea gero eta errazagoa izan dadin».
