Urtero Osasun Sistema Nazionalak (OSN) kudeatzen duen aurrekontua 60.000 milioi euro ingurukoa da; defizit metatua, berriz, 11.000 milioi eurotik gorakoa da, eta urtealdi bakoitzean handitzen da. Ekonomia Aplikatua Ikertzeko Fundazioak (FEDEA) eta McKinsey and Company aholkularitza-enpresak egindako txosten baten arabera, defizit hori 50.000 milioi eurotik gorakoa izan liteke 2020an. Arazo hori konpontzeko, pazienteek erabiltzen dituzten zerbitzuen kostuaren zati bat beren gain hartzea proposatzen dute autoreek.
Bost espainiarretik batek 65 urte baino gehiago izango ditu hurrengo 10 urteetan, eta erdiak gaixotasun kronikoren bat izango du. Horrek kostuak handituko dizkio Espainiako osasun-sistemari. Sistema hori “ez da jasangarria egungo eskemarekin”, eta hainbat alderdi hobetu behar ditu, esan zuen McKinsey and Company enpresako bazkide zuzendariak eta Ramón Forn ikerketaren egileetako batek. Hobetu beharreko gaien artean, azterketak erakusten du Espainian “gehiegizko erabilera” asistentziala izan dela, non herritarrak Europako gainerako herrialdeetan baino %40 gehiago joaten baitira medikuarengana, eta hirutik bat ez da beharrezkoa.
Txostenaren egileek sistema-eredu bat proposatzen dute, besteak beste, “pazienteari erantzukizuna emateko” osasun-zerbitzuak zentzuz erabiltzeko. Horretarako, “tiket moderatzaile” bat sortzea proposatzen dute, paziente bakoitzak kontsultak Oinarrizko Osasun Laguntzan eta Larrialdietan ordain ditzan. Haren kostuak finkoa izan behar du, prezio baxuan eta gaixo bakoitzaren errentaren eta kronikotasunaren arabera, María del Mar Martínezek, azterlanaren egileak ere, azaldu zuenez. Gainera, tasak lau eta bost aldiz handiagoa izan behar luke larrialdietara egiten diren bisitetan, “behar ez den sarrera iragazteko eta itxarote-denbora murrizteko, baina inoiz ez dirua biltzeko asmoz”, gehitu du.
Esperientzia beste herrialde batzuetan
Espainiako antzeko osasun-sistema nazionalak dituzten Europako Batasuneko (EB) beste herrialde batzuek dagoeneko aplikatzen dute neurri hori, hala nola Italiak (36 euro ordaintzen dira mediku espezialistarengana joateagatik), Portugalek (2 euroko tiketa Oinarrizko Osasun Laguntzan bisita bakoitzeko, eta 3 euro kontsulta etxean egiten bada) edo Suediak (15 eta 30 euro artean laguntza espezializatuagatik, tratamendua eta ospitalizazio-egun bat barne). Herrialde horietan eta beste batzuetan, hobekuntzak nabarmenak izan dira, eta laguntza-eskaera %5 eta %15 artean murriztu da; osasun-gastua ere %5 eta %10 bitartean murriztea lortu da, adierazi du Martínezek.
Autore horiek ere ordainketa farmazeutikoa aldatzearen alde egiten dute. Horretarako, pentsiodunen ekarpenak gaixo kronikoen kontribuzioekin parekatzea proposatzen dute, eta urteko “150 edo 200 euro baino gehiago ez” ordaintzea. Bestalde, osasun-zentroen eta profesionalen kudeaketa-autonomiaren aldeko apustua egin dute. Horretarako, emaitzen gaineko erantzukizun handiagoa sustatuko duen eta ahalik eta arretarik onena eskaintzen saiatuko den pizgarri-sistema bat ezarri da. Zentro eta profesional bakoitzak aurrekontu-partida bat jasoko luke bere osasun-arloan artatzen duten gaixoen kopuruaren eta baliabideak nola kudeatzen dituzten kontuan hartuta.
Baliabideen kudeaketa hori sustatzeko, osasun-zentroen “ranking publiko” bat ezartzea proposatzen dute, jarduera klinikoaren, zerbitzuen kalitatearen eta eraginkortasunaren arabera; horrek guztiak “zentro horien zain ez egoteko ahaleginak egitera” behartuko lituzke. Sailkapen hori kudeatzaileentzat nahiz pazienteentzat izango litzateke eskuragarri, eta aurrekontuko kontu-sailak banatzeko eta, era berean, pazienteak bere arazoaren arabera ongien artatuko duten tokia zein den jakiteko balioko luke.
