Espainiako ospitale publikoetan, gaur egun daudenen bikoitza beharko litzateke. Egoera horrek larriagotu egin dezake krisia, eta eragin negatiboa izan dezake adinekoen osasunean eta bizitza-luzeran. Espainiako Geriatria eta Gerontologia Sozietateko (SEGG) adituen arabera, arreta falta hori Gaixo Zaharrarentzako Arreta Plan Nazionalaren aurka egin behar da, eragiten dieten gaixotasunen gaineko plan partzialekin egin beharrean. Artikulu honetan deskribatzen da zein den ospitale publikoetako geriatria-defizita, eta zergatik dagoen arriskuan biztanleriaren bizitza-luzera, baita gaixo zaharrarentzako arreta plan nazionala ere.
2025ean, 65 milioi pertsona baino gehiago egongo dira Espainian, hau da, biztanleen% 32. Espainian zahar-kopuruak gora egiten jarraitzen du, baina ematen zaizkien baliabideek behera egiten dute. Eta egoera paradoxiko hori ez da zuzenduko datozen urteetan; izan ere, badirudi txarrera egingo duela, gaur egun José Antonio López Rigo jaunak gaur egun duen kargua dela eta; izan ere, Pedro Gil Ospitale Klinikoko Geriatria eta Gerontologiako (SEGG) presidentea den Madrilgo San Carlos Ospitaleko presidentea da.
Geriatria gutxi atentzio sanitario publikoan
Zaharrei eragiten dien lehen defizit garrantzitsua Espainiako ospitale publikoetako geriatria gutxiegi da; eremu pribatuan, ordea, espezialista horiek aurki daitezke. Horrek esan nahi du defizit horrek, batez ere, baliabide ekonomiko gutxiago dituzten adinekoei ematen zaien osasun-arretaren kalitatean eragiten duela. SEGGk kalkulatzen du Espainian 450 eta 500 geriatria artean daudela ospitale publikoetan, gutxienez bikoitza beharko luketela, 900 eta 1.000 geriatria artean.
Espainian 450 eta 500 geriatria daude ospitale publikoetan, gutxienez bikoitza beharko luketeneanKontuan izan behar da adinekoen osasun-arazoek ezaugarri bereziak dituztela, eta, horien ondorioz, berariazko prestakuntza behar dela, geriatrikoa, egoki artatzeko, eta beharrezkoa dela profesional hori ospitaleetan egotea.
Hala ere, bi autonomia-erkidego daude (Andaluzia eta Euskal Autonomia Erkidegoa) espezialitate hori aitortzen ez dutenak, eta, beraz, ez dute inongo geriatra osasun-sistema publikoan, SEGGren arabera. Gainerako autonomietan, profesional horren defizita era desberdinean agertzen da. Hala, Valentziako Erkidegoan, Galizian, Extremaduran eta Balear Uharteetan defizita oso garrantzitsua da; beste batzuetan, berriz, geriatra ez da oso adierazgarria, Murtzian bezala; Gaztela Mantxan, Gaztela eta Leonen, Aragoin, Nafarroan eta Errioxan egiten du lan, poliki-poliki, Kanarietan; eta ona da Asturiasen. Baina, zalantzarik gabe, Madril eta Katalunia dira ongien hornituta dauden erkidegoak.
Arriskuan dagoen adinekoaren bizitza-luzera
Espainiako geriatriaren egoera defizitario horrek are gehiago okerragotzen du krisia, ez baitu ematen adinekoei arreta emateko sistema espezializatua ezarriko denik. Krisiek talde ahulenei, adinekoei eta haurrei eragiten diete beti. Hala ere, haurrek beraiek zaintzen dituzte gurasoak: gurasoak. Baina zaharrak ez; horregatik dira osasunaren eta gizartearen aldetik babesik babesgabeenak”, dio Gilek.
Espainiarrek hamarkadetan zehar bizi-itxaropena handitzeko joera handitu egin da lehen aldiz
Osasun-kudeatzaileek adineko pertsona hartzen dute pazienteengan astunena, Gilen iritziz. Askotan ez dute kontuan hartzen “ez dagoela farmako garesti eta merkerik, baizik eta ongi adierazita eta gaizki adierazita dagoela. Kaltegarriena kaltegarria izan daiteke kontrako ondorioengatik, eta, beraz, garestiagoa da azkenean. Gaur egun, badakigu adineko biztanleen ospitale-ingresuen %20 farmakoen kontrako erreakzioen ondorio direla, dosifikazio-, administrazio- eta diagnostiko-akatsen ondorioz. Botiken kontsumoa jaitsi egiten da zaharren osasunean eta bizi-itxaropena, urtetik urtera hazten ari baita. Eta ez da egonkortuko, baizik eta jaitsiko da”, dio aditu honek.
Izan ere, espainiarrek hamarkadetan zehar bizi-itxaropena handitzeko joera eten egin da lehen aldiz, baina zertxobait murriztu da, Estatistikako Institutu Nazionalak (INE) aurten argitaratu dituen datuen arabera. 2012an jaiotako pertsona batek Espainian bizi duen itxaropenaren batez bestekoa 82,2 urtekoa izan zen (79,3 urte gizonezkoentzat eta 85 emakumezkoentzat), 2011n baino 2 hamarren gutxiago. Oraindik goiz da joera bat den jakiteko, baina bizi-itxaropenaren beherakada txiki horrek harrituta utzi ditu osasun arloko demografoei eta profesionalei.
Azken urteotan, aurrera egin dute, Estatuko Osasun Sisteman, adineko pertsonei eragiten dieten ekimenak, hala nola, Iktusaren Estrategia Nazionala, Estrategia Kardiopatia Iskemikoan Estrategia, Gaixotasun Neurodegeneratiboen Estrategia, eta Gaixotasun Neurodegeneratiboen Estrategia Nazionalaren hurrengo elaborazioa, eta horiei, adibidez, Alzheimer Plan Nazionala egiteko eskaera.
Baina horietako edozein osotasunaren zati bat baino ez da, bakoitzak arazo bat modu partzialean lantzen baitu; SEGG, aldiz, Paziente Zaharrarentzako Arreta Plan Nazional baten mende dago aspalditik. “Horrela, funtsezko alderdi bat formalizatuko litzateke: pertsonen arreta nagusia, eta ez gaixotasunak. Gainera, pentsatu behar da Espainia Europako eta munduko herrialderik zahartuenetako bat dela, eta bizi-itxaropen handiagoa duela; beraz, egokia litzateke munduko gainerako lurraldeetara paziente nagusia (konplexua, kronikoa, pluripatologikoa, menpekoa eta hauskorra) zentratutako plan bat egitea”, azaldu du Pedro Gil SEGG Fundazioko lehendakariak.
Beste plan batzuek, hala nola Gerontologiaren Liburu Zuriak edo Adinekoen Liburu Zuriak, zahartzaroko arazoak eta beharrak gizartearen ikuspegitik tratatzen dituzte. Baina SEGGren proposamena harago doa; izan ere, Paziente Zaharrari Arreta Emateko Plan Nazionalak osasun eta gizarte ikuspegitik handienari heldu beharko lioke, zientzian oinarrituta, eta, ez, berriz, arreta banatu eta alderdi-interesen, sindikalisten eta taldekoien arabera.
Espainia Europako herrialde luzeena denez, zentzuzkoa litzateke plan hori gauzatzea, eta, espezialista horren arabera, teknikoki posiblea da, baina nahi ez duenarentzat.
Beste herrialde batzuk aurreratu egin dira: Erresuma Batua geriatriaren ama da, eta atentzio geriatriko sanitario eta sozial osoa du, baita Kanada eta Japonia ere beste kontinente batzuetan. Plan horietaz hornitzen diren herrialdeek arretaren kalitatea areagotu egiten dute bizitzaren amaieran.
