Gaixo batek fase aurreratuko gaixotasun bat duenean eta zenbat denbora geratzen zaion ziur ez dakienean, osasuneko profesionalek etapa horretan kalitatezko arreta emateko dauden elementuak jakinarazi behar dituzte, pazienteak bere eguneroko jarduerarekin jarraitu ahal izateko. Hala ere, unitate espezifikoak oraindik ez dira populazio osora berdin iristen. Gainera, zenbait azterlanen arabera, gaixo onkologikoen minaren kontrola, gaixotasunaren azken etapetan, gainditu gabeko irakasgaia da oraindik.
Batzuetan, nekez sendatzen den eritasuna duten gaixoetan, atzeratu egin daiteke zainketa aringarrien programa batean sartzea, oharkabean. Sendatzeko tratamendu baten amaiera zehazten duen lerroa, dagoeneko eraginik ez duena, eta gaixotasun terminal baten aurrean dagoela onartzen duena, batzuetan oso fina da. Pazienteak mota horretako programa batean onartzeko irizpideak bete ditzan, familiako medikuak ziurtatu behar du bere bizi-itxaropena sei hilabetetik beherakoa izango dela. Hala ere, gaixotasunaren eboluzioak aurreikusi ezin duenez, noizbehinka atzeratu egiten da, heriotza oso hurbil dagoen arte.
Gaixoa eta familia artatzen dituen laguntza taldeak zainketa aringarrien funtzioari buruz dituzten ezagutzak baloratu behar ditu eta programarekin hasteko erabakia atzeratzen duten zalantzak eta kontzeptuak argitu. Zainketen %90 pazientearen etxean bertan egiten dira, ongizatea eta minaren arintzea eskainiz, eguneroko jarduerekin jarraitu ahal izateko. Paziente gehienek minbiziari lotutako gaixotasunen egoera aurreratua duten arren, arnas, bihotz- edo neurologia-gaixotasunak dituzten pazienteak ere baliatzen dira.
Medikuntza aringarria osasun unibertsal eta publikoan oinarrizko eta beharrezko osasun zerbitzutzat hartu behar da. Zainketa aringarrien kasuan, baldintza hori ez da erabat betetzen, osasun-arlo guztiek ez baitute berariazko unitaterik, eta, beraz, fase terminalean dagoen gaixo bati ematen zaion laguntzaren kalitatea haren osasun-eremua estaltzen duen zainketa aringarrien unitate baten araberakoa izango da.
Heriotza duina
OMEren arabera, gaixo onkologikoen %95ek mina dute gaixotasunaren azken etapetan.
Eutanasiaren eztabaidatik urrun, heriotza duina edo ondo hiltzea hitzak ez du zerikusirik heriotzaren unea aukeratzeko aukerarekin. Valladolideko Unibertsitateko Javier Vega Gutiérrezek egindako azterlan baten arabera, 800 mediku eta erizain ingururen artean egina, gehienek duintasunez hiltzea erlazionatzen zuten maite zituzten pertsonen laguntzaz inguratuta, minik eta sufrimendurik gabe, alferrikako manipulazio medikorik gabe eta prozesua lasai eta beren sinesmenekin bat datorren laguntza mediko eta espiritualarekin onartuz.
Heriotza duinaren helburua lortzeko, adituek aholkatzen dute pazienteari informazio egiazkoa eta argia ematea, bere erabakiak hartu eta prozesu osoan modu autonomoan esku hartu ahal izateko. Independentzia eta funtzio organikoen kontrola galtzea da duintasuna galdu izanaren sentsazio handiena ematen duen alderdietako bat. Horregatik, gorputz-irudia ahalik eta gehien babesten saiatu behar da. Garrantzitsua da, halaber, pazienteak bere bizitzari buruz duen zentzu espirituala kontuan hartzea, bere sinesmenen arabera laguntzeko aukera emanez. Eta, batez ere, familiako eta gizarteko harremanak ahal den guztietan mantentzea.
Mina erabiltzen?
Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) datuen arabera, gaixo onkologikoen %95ek mina dute gaixotasunaren azken etapetan. Zenbait azterketa epidemiologikoren arabera, pazienteen %60k eta %80k min ertaina edo larria dute, eta %35ek min larria edo oso larria dute; hala ere, horietatik erdiek bakarrik jasotzen dute tratamendu egokia, eta %30 inguru minarekin hiltzen dira. Min onkologikoa tumorearen ondorio zuzenengatik, tumorearen kontrako tratamendu beragatik edo, are gehiago, prozesuarekin zerikusirik ez izateagatik gerta daiteke.
Opioideak edo drogak maiz erabiltzen dira kasu horietan, baina zalantza batzuk sortzen dira familian eta, batzuetan, laguntza-talde berean. Hipotentsioak, arnas maiztasuna murrizteak edo obnuvilazioak eragiten dituzten kontrako ondorioek prozesua azkartuko ote duten beldur dira. Kasu horietan, heriotza hori saihestezina izango da. Kasu bakoitzean tratamendurik egokiena aplikatzeko, ezinbestekoa da pertsonaren alderdi fisiko, psikiko eta sozialak bilduko dituen berariazko balorazioa egitea.
Era berean, behar bezala komunikatu ezin diren pazienteetan, kontuan hartu beharko dira aurpegi-adierazpenak, jarrera antialgikoak, suminkortasuna edo nerbio-sistema autonomoaren agerpenak, hala nola takikardia eta izerdi gehiegi egotea, besteak beste. Batzuetan, min onkologikoa, ikuspuntu fisiologikoaren arabera somatikoa, erraietakoa edo neuropatikoa izan daitekeena, depresioarekin eta asaldura psikologikoekin lotuta dago, eta, beraz, psikoterapia bidez tratatzeak sintoma hobeto kontrolatzen laguntzen du.
Bioetika terminoak, grekozko bios (bizitza) eta ethos (portaera) terminoak, diziplina arteko metodologiaren bidez, giza portaeraren azterketa sistematikoa helburu duen ikerketa-eremu bat definitzen du, balio eta printzipio moralekin erlazionatua. Osasun-zientzien arloan, hala nola medikuntzan eta erizaintzan, funtsezkoa da bioetika; izan ere, gizakia da lanbide horien objektua eta subjektua, eta pertsona bere alderdi guztietan hartzea du helburu: fisikoa, psikikoa, soziala eta espirituala.
Zainketa aringarrien esparruan, osasungintzako profesionalek gaixotasun sendaezin bati egin behar diote aurre, eta horrek heriotza ekarriko du azkenean. Askotan, zalantza egiten dute zer den gaixoari onura gehien egiten diona. Kasu horietarako, adituek gomendatzen dute egunerokoan sortzen diren zalantza ugarien erantzunak edo erantzunak gogoeta zuhurraren ondorio izatea, zainketa-taldeko kide guztiek informatu eta eztabaidatu ondoren eta pazientearen iritzia eta lehentasunak kontuan hartuta. Batzuetan, lehentasun horiek ez datoz bat artatzen duen taldearenarekin, eta, beraz, beharrezkoa da haren autonomia eta intimitatea, bizitzaren irizpidea eta ikuskera eta balio pertsonalen eskala errespetatzea.
