Osasun krisiak telemedikuntza sustatu du, diagnostikatutako patologiak edo patologia arinak dituzten pazienteak diagnostikatzeko eta haien jarraipena egiteko tresna gisa. Bai lehen mailako arretako medikuek bai espezialistek komunikazio-teknologia hori gehiago erabili dute, kontsultara aurrez aurreko bisitak murriztuz eta, ondorioz, kutsatzeko arriskua murriztuz. Nahiz eta telemedikuntza ez den era guztietako pazienteentzako konponbide perfektua, frogatu da oso tresna eraginkorra dela osasun sistema bizkortzeko. Amerikako Medikuen Elkarteak (AMA) egindako ikerketa baten arabera, kontsulten edo larrialdien %75 inguru ez dira beharrezkoak, eta telefonoz edo bideo-deiz kudea daitezke.
Zalantzak diagnostikatzeko, monitorizatzeko edo argitzeko urruneko kontsultek garrantzi berezia izan dute azken hilabeteetan. Cignaren azken azterlanaren arabera, ‘COVID-19 Global Impact’, espainiarren ia %60k on line kontsulta medikoak egitea aukeratuko luke, ahal izanez gero, aurtengo urtarrilean erregistratutako %48 baino askoz gehiago. Pazienteen eta medikuen arteko urrutiko komunikazioa funtsezkoa izan da hilabete hauetan, osasun-zentroetara egindako bisita presentzialak murriztu egin baitira, batez ere, gaixotasun arinak tratatzeko. Hauek dira telemedikuntzaren alderdi nagusiak.
Zer da telemedikuntza?
Telemedikuntza urruneko kontsulta medikoei arreta ematea da, komunikazio-teknologiak (IKT) erabiliz, hala nola telefonoa, bideo-deia edo posta elektronikoa. Erabilera erraztu eta estandarizatzeko, aplikazio edo programa espezifikoak gara daitezke, eta, horien bidez, irudiak eta proba diagnostikoak bidal daitezke edo bideokonferentzia bat izan daiteke sistema erraz eta bizkorren bidez.
Duela urte batzuetatik, telemedikuntza osasun sisteman dagoen tresna da, bai esparru publikoan, bai pribatuan. Osasun publikoan oraindik lan asko dago teknologia hori antolatu eta estereotipatzeko, baina badira emaitza onak ematen dituzten ereduak. Hori da Kataluniako Osasun Zerbitzuaren kasua; 2008tik plan berezi bat garatu du diabetea, arnas gutxiegitasuna edo kardiopatiak dituzten gaixo kronikoak artatzeko, telemedikuntza erabiliz.
Sektore pribatuan telemedikuntza garatuagoa dago. Koronabirusaren krisiaren aurretik eskaintzen zuten zerbitzu-zorroaren parte zen jada, eta, orain, eskaria handitu denez, teknologia hori hobetu egin da, eta plataforma birtual askoz osoagoak garatu dira.
Nolanahi ere, sektore publikoko nahiz pribatuko osasungintzako profesionalen iritzi orokorra da telemedikuntza geratzeko iritsi dela.
Telemedikuntza: abantailak eta desabantailak
Dagoeneko diagnostikatuta dauden eta aldizkako kontrola behar duten pazienteentzat, edo lehendik egindako proba medikoen emaitza (analitika, adibidez) bakarrik ezagutu behar dutenentzat, urruneko kontsulta irtenbide egokia da. Gauza bera gertatzen da patologia sinpleak identifikatu edo tratamendu bati buruzko zalantza bat argitu behar denean.
Gainera, telemedikuntza oso tresna baliotsua da barne-triajerako. “Paziente bat espezialista batengana bideratu aurretik, lehen mailako arretako medikuek posta elektroniko bidez egiten dute kontsulta. Kasu batzuk lehen instantzian ebatz daitezke, ospitalean ikusi beharrik gabe. Sistema horri esker, gainera, lehen mailako arretako medikuak hobeto ezagut ditzake zenbait patologia, eta etorkizunean nola jokatu jakin dezake”, adierazi du María de Valdenebro doktoreak, Madrilgo Puerta de Hierro Unibertsitate Ospitaleko nefrologia-zerbitzuko laguntzaileak. Eta gaineratu du “telemedikuntza ere itxaron-zerrenda arintzeko metodo ona da”.
Aitzitik, gaixotasun larriei aurre egin behar badiegu edo miaketa fisikoa egin behar badugu, telemedikuntza ez da tresna egokia. “Ez du inoiz ordezkatzen aurrez aurreko kontsulta, osagarria da, baina ez du balio kasu guztietarako. Ez duzu pertsona ikusten, eta askotan telefonoz kontatzen dizuna ez da zehazki duena. Probetan lagun badezakezu, diagnostikoa objektiboagoa izan daiteke, baina gaixoa beti ikustea puntu berezia da”, dio espezialistak.
Urrutiko laguntza medikoa landa-ingurunean
Urrutiko medikuntza oso erabilgarria da kokapen geografikoagatik edo biztanle gutxi izateagatik osasun laguntza eskasa duten eremuetarako. Familiako medikuarekin edo espezialistarekin hitz egitea, ahots- edo irudi-dei baten bidez, funtsezkoa izan daiteke leku horietan bizi diren pertsonen osasunerako, horietako asko adinekoak baitira.
Hala ere, telemedikuntza eraginkorra izan dadin, beharrezkoa da bi esparrutan lan egitea: teknologian eta hezkuntzan. Alde batetik, landa-eremuetarako konexio digitalak jarri behar dira, medikuen eta gaixoen arteko komunikazioak egokiak izan daitezen; bestetik, ezinbestekoa da herritarrak trebatzea, teknologia horiek erabiltzen jakin dezaten.
Zailtasunak zailtasun, merezi du ahalegina egitea. The Lancet aldizkarian bihotz-gutxiegitasuna duten gaixoen artean argitaratutako azterlan baten arabera, telemedikuntza eraginkorra da landa-eremuetan eta metropoli-eremuetan —ospitalizazioak murrizten ditu eta bizitza luzatzen laguntzen du—, eta, hala, bi inguruneetako osasun-arretan dauden desberdintasunak konpentsatzeko balio du.
Zein dira urrunetik egiteko mediku-kontsultarik onenak?
Espezialitate mediko batzuk errazagoak dira telemedikuntzara egokitzeko. Dermatologia, ginekologia, oftalmologia eta kardiologia, besteak beste:
Dermatologia da protokoloak estandarizatuenak dituen espezialitatea, larruazaleko patologiei lotutako sintomak nabariak izaten baitira. Gaixotasuna diagnostikatzeko, nahikoa izango da pazienteak kontsultaren aurretik azaleko ukipenaren irudi bat bidaltzea; hala ere, arreta bideo-dei bidezkoa bada, unean bertan baloratu ahal izango da.
Beste espezialitate batean, telemedikuntza ohiko tresna da ugalkortasunarekin, antisorgailuekin edo haurdunaldiarekin lotutako kontsultetan. Pazienteei egindako proben emaitza emateko ere erabiltzen da, hala nola zitologia edo analitika bat.
Kontsulta oftalmologikoen arabera, on line segimendua egin daiteke. Erreakzio alergikoen aurrean bagaude, begian gorriuneak edo narritadurak —kasurik ohikoenak— urrutitik aztertuz gero, nahikoa da.
Kardiologiari dagokionez, arazo handirik gabeko gaixo kronikoa bada, arteria-hipertentsioa, tentsio baxua edo hiperkolesterolemia bezalako gaixotasunak, segimendua egiteko urruneko kontsulta aukera ona da.
