A bisfenola (BPA) produktu kimiko bat da, eta material plastikoa egiteko erabiltzen da, besteak beste, elikagaiekin kontaktuan jartzeko. Plastikozko botila batzuk, biberoiak, baxera-elementuak (katiluak eta platerak, esaterako) polikarbonato horrek osatzen ditu; plastiko zurrun gardena da, eta Kanadako eta Estatu Batuetako osasun-arduradunak burutik ekartzen ditu. Lehen herrialdeak debekatu egin du substantzia hori biberoiak egiteko erabiltzea, eta bigarrenak bukatutzat eman du ondorio kaltegarriei buruzko ebidentzia zientifikorik ez dagoela dioen azterlana, Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzak (EFSA, ingelesezko sigletan) duen jarreraren antzekoa.
Bisfenol A duten pertsonek egunero 0,05 miligramo har ditzakete egunean, gorputz-pisuaren kilo bakoitzeko, EFSAk 2007an ezarri bezala, hau da, kontsumitzaile batek (haurrak eta haurrak barne) segurtasunez eta ondorio kaltegarririk gabe har dezakeen kantitatea. Segurutzat jotzen da kopuru hori ez dela aldatuko, oraingoz behintzat, Britainia Handiko Elikagaien Segurtasun Agentziarekin (FSA) batera Europar Batasuneko elikagaien segurtasunaren arloko agintari nagusietako batek, EFSAk, izan duen erantzunaren arabera.
Hori guztia, AEBetan substantzia hori erabiltzeak kezka sortu duen arren. eta Kanada, elikagaiekin kontaktuan egoteko ontzien osagai gisa. Eztabaida 2008ko irailean “JAMA” aldizkarian argitaratutako azterlan baten ondorioz sortu zen. Azterketa horren arabera, substantzia horren eraginpean egoteak aseguru gisa ezarritako mugak gainditzen zituen, eta esposizio horrek ondorioak izan ditzake pertsonen osasunean, hala nola gibeleko asaldurak edo kalte neurologikoa.
Aurkitutako iritziak
Kanadako biberoi-fabrikatzaileek substantzia hori erabiltzeari utzi diote, A bisfenolak gorputzaren hormona-oreka alda dezakeela eta populazio orokorraren esposizioak segurutzat ezarritako mugak gainditzen dituela ohartarazten duten ikerketetan oinarrituta. 2008an ere, Estatu Batuetako Toxikologia Programa Nazionalak (herrialdeko osasun-institutu nazionaletako kide da) kezka agertu zuen substantzia horrek haurrengan eta haur txikiengan izan ditzakeen ondorio kaltegarriengatik.Europako hainbat erakundek diote gaur egun A bisfenolarekiko esposizioa ez dela arriskutsua
Emaitza horiek duela egun batzuk beste aliatu bat aurkitu dute Harvardeko Osasun Publikoko Eskolako adituek egindako azterketa batean. Ikerketa horren arabera, botilak egiteko erabiltzen den polikarbonatoak gaixotasun kardiobaskularrarekin eta gizakien diabetesarekin zerikusia du. Ikerketak ondorioztatu duenez, astebetean mota horretako botilak (77 guztira) edan zituzten pertsonek %69 handitu zuten BPA kantitatea gernuan.
Ondorio horiei buruzko hainbat azterketa egin ondoren, EFSAk zehaztu zuen emaitza horietako batzuk ez direla “erabakigarriak” kausa-efektu erlazioan, ez baitira kontuan hartzen horri buruz egindako beste balorazio zientifiko batzuk. Horregatik, eguneroko irenste-mugak ez berrikusteko erabakia hartu du, eta kontuan hartu du gorputzak “azkar metabolizatzen eta ezabatzen duen” substantzia dela.
Beste erakunde eta agintari batzuek ere ekin diote lanari, eta elikagaiekin kontaktuan BPAren eraginpean egoteak dituen arrisku errealei buruzko berrikuspenak hasi dituzte. EFSAri Alemaniako Arrisku Azterketarako Institutu Federalak, Danimarkako Ingurumena Babesteko Agentziak, Frantziako Elikagaien Segurtasunerako Agintaritzak eta Suitzako Osasun Publikorako Bulegoak eta Estatu Batuetako Sendagaien eta Elikagaien Agentziak jarraitu diote. Horien guztien arabera, orain ezarritako mailak “seguruak dira”, eta, beraz, pertsonak elikagaien bidez egotea ez da arriskutsua, ontzitik elikagaira migratzen duen substantzia kantitatea oso txikia baita.
Migrazioak saihestea
Elikagaiekin kontaktuan dauden materialak egiteko BPA erabiltzeak dakarren arazoetako bat, substantzia kimikoak dituen eta horretarako erabiltzen den beste edozein material bezala, substantziak ontzitik elikagaira migratzea da. EFSAren arabera, ordea, migrazio-maila horiek 10 mikrogramo baino txikiagoak dira elikagai-kilo bakoitzeko. Araudiak ezarritakoa baino askoz txikiagoa da kopuru hori, eta muga hori 600 mikrogramokoa da elikagai-kilo bakoitzeko. 2008ko ekainean, erakundeak berriro eguneratu zituen polikarbonatoz eta bestelako botilez egindako biberoien segurtasunari buruzko datuak, hala nola, latak eta epoxi erretxinaz estalitako edariak, plastikoak egiteko erabiltzen den beste elementu bat.Bisfenola A substantzia kimiko organikoa funtsezkoa da polikarbonatoa sortzeko, berezitasun batzuk dituen plastikoa (beroarekiko erresistentzia handia, iraunkorra eta gardentasun handia). Plastiko hori oso egokia da hainbat objektu egiteko, hala nola DVDa, etxetresna elektrikoak, eguzkitako betaurrekoak, material medikoa (arnasgailuak edo dialisi-ekipoak), biberoiak eta botila berrerabilgarriak, eta sabaiak kirol-auto edo -kaskoetan.
Azken urteotako elikagai-teknologia bereziki ontzi berrien garapenean oinarritu da, hots, aktibo eta adimendun deritzenen garapenean. Ontzi horien berezitasunek elikagaien balio-bizitza luzatzen dute, eta egoera hobeto mantentzen dute. Elikagaian edo haren ingurunean substantziak askatzen dituzten osagaiak sartzea da helburuetako bat. Orain, material horien erabilerak Europako araudi berria du, joan den maiatzean onartua. Horren bidez, material horiek merkaturatzeko baldintza espezifikoak ezartzen dira.
Baldintza horietako bat da material horiek egiteko erabil daitezkeen substantzien zerrenda bateratua sortzea. Arauak dio substantzia horiek ontzi batean sartu aurretik Elikagaien Segurtasunerako Europako Agintaritzak (EFSA) aztertu eta baimendu behar dituela. Alde horretatik, kontuan hartu behar da material aktibo eta adimendun mota asko daudela, eta funtzio hori betetzen duten substantziak zuzenean sar daitezkeela materialean (plastikoa, papera edo kartoia) edo beste ontzi batean. Horrelako substantziak elikagaian sartzen direnez, erabilera hori segurua izateko baldintzak ezarri behar dira, elikagai-gehigarrien eta -entzimen kasuan aplikatzen diren baldintzen antzekoak.
