Animalien osasunarekiko kezka eta osasun kolektiboan duten eragina ez dira berriak. Hala ere, arazoak arau-formula berriak egokitu eta onartu behar izan ditu, osasun kolektiboan eragina izan dezaketen arazo eta arrisku berriei aurre egiteko, baita elikagaien segurtasunaren eta ingurumena babestearen ikuspegitik ere.
Legegileak onartzen duenez, Batasunaren barruko merkataritzarako estatu kideen arteko mugak desagertu ondoren, arau-egokitzapena beharrezkoa bihurtu da. Egoera horrek areagotu egin du animalien gaixotasun infekziosoak eta beste patologia batzuk zabaltzeko arriskua. Gainera, baldintza berrien artean sartzen da teknologia berri bat aplikatzea, ekoizpen-kostuak murrizteko eta ustiapen bideragarriak egiteko ikuspuntu ekonomikotik; izan ere, animalia-populazioak kontzentratu egin dira, eta, ondorioz, gaixotasunak zabaltzeko eta arrisku handiagoa izateko arriskua dago, bai etxeko eta basoko animalientzat, bai gizakientzat. Kasu batzuetan, neurri zorrotzak hartu behar izan dira animalien eta animaliengandik eratorritako produktuen kontra, osasun publikoa zaintzeko, bai espezieen arteko gaixotasun-jauziengatik, bai animalia-jatorriko elikagai batzuk kontsumitzeagatik gerta daitekeen arriskuagatik.
Lege propioa
Espainian, 1952ko abenduaren 20ko Epizootiei buruzko Legeak animalien gaixotasunak prebenitzeko, borrokatzeko, kontrolatzeko eta desagerrarazteko sistemak arautu zituen, 2003ko Animalien Osasunari buruzko Legea indarrean sartu arte. Bi lege horiek, adituen arabera, funtsezkoak izan dira osasun publikorako. Oraingoz, 2003ko Lege berriak, garatzeko eta betearazteko berezko arau baten zain, 1955eko Epizootien Araudiarekin batera bizi behar du, Legeak ezarritako printzipio berrien aurka ez doan guztian, eta Europar Batasuneko araudiarekin, oso interbentzionista baita.
Gainera, ohikoa izaten da giza osasunerako arriskua dakarren agerraldi edo krisi puntual baten aurrean, bai erkidegoko administrazioak, bai eragindako estatu kide bakoitzak, berariazko arauak ematea, giza osasunerako arrisku potentzialaren eta inguruabarren arabera hartu beharreko neurriak ezartzeko. Ildo horretatik, eta osasun kolektiboari dagokionez, Animalien Osasunari buruzko Legearen helburua da, besteak beste, gizakien eta animalien osasuna babestea, giza espezieari transmiti dakizkiokeen edo kontsumitzaileen osasuna arriskuan jar dezaketen animalien gaixotasunak prebenituz, borrokatuz, kontrolatuz eta, hala badagokio, errotik kenduz. Era berean, animalien jatorriko elikagaiak kontsumitzeak giza osasunari ekar diezazkiokeen arriskuak prebenitzea du helburu, baldin eta substantzia edo gehigarri kaltegarriak edo iruzurrezkoak izan baditzake, bai eta produktu zoosanitarioen hondakin kaltegarriak edo albaitaritzako terapeutikan erabiltzeko beste edozein elementu ere.
Arriskuaren berri ematea
Animalien Osasunari buruzko Legearen helburua gizakien eta animalien osasuna babestea da, prebentzioaren bidez.Animalien Osasunari buruzko Legeak pertsona fisiko edo juridiko, publiko edo pribatu orori agintzen dio agintari eskudunari jakinarazi behar dizkiola, berehala eta ezarritako moduan eta epeetan, gaixotasun epizootikoen berri duten gune guztiak, edo, beren birulentzia bereziagatik, larritasun handiagatik edo azkar hedatzeagatik, animalientzako kutsatze-arrisku potentziala dakartenak, etxeko edo basoko ingurunea barne. Araudi aplikagarrian epe zehatzik aurreikusten ez bada, 24 ordukoa izanen da, gehienez ere, nahitaez deklaratu beharreko gaixotasunetarako.
Era berean, edozein prozesu patologiko jakinarazteko betebeharra ezartzen du, baldin eta, nahiz eta aipatutako ezaugarriak ez izan, nahitaez deklaratu beharreko eritasun zerrendetako eritasuna dela susmatzen badu. Halaber, produktu zoosanitarioei eta animalien elikadurari dagokienez, gizakien, animalien edo ingurumenaren osasunerako arrisku larria eta arrisku larria ekar dezaketen gertaera edo jarduera guztien berri eman beharko da.
Bereziki, administrazio publikoei jakinarazi behar zaie, garaiz eta behar den moduan, kasu bakoitzean aplikatu beharreko araudiak eskatzen dituen osasun-datuak, bereziki, animalien jaiotzei, heriotzei, sarrerei eta irteerei buruzkoak, bai eta basa faunan hildako animaliak behin eta berriz agertzeari buruzkoak ere.
Zaintza eta kontrola
Legeak ezartzen die animalien jabeei edo arduradunei, merkatariei, inportatzaileei, esportatzaileei, garraiolariei eta animalien osasunarekin zerikusia duten jarduerak egiten dituzten profesionalei, pertsona fisikoak nahiz juridikoak izan, animaliak, animalia-jatorriko produktuak, animalien elikadurarako produktuak, produktu zoosanitarioak eta, oro har, animalien osasunarekin zerikusia duten gainerako baliabideak zaindu behar dituztela, beren erantzukizunpean badituzte edo izan badituzte, eta osasun-agintaritza horrek eskatzen dien edozein informazio eman behar dietela.Era berean, kasu bakoitzean indarrean dagoen araudiak ezartzen dituen osasun-neurri guztiak aplikatu eta gauzatu behar dituzte, bai eta animalien gaixotasunei aurrea hartzeko ezartzen diren nahitaezko osasun-neurriak ere, edo neurri horiek aplikatzea onartu behar dute, eta neurri horiek behar bezalako segurtasun-bermeekin egin ahal izateko beharrezko bitartekoak jarri behar dituzte, bai animalientzat bai animalientzat.
Animaliak hiltzeko neurria
Animalien osasuna babestu eta defendatzeko administrazio publikoek hartzen dituzten neurriek lortu nahi den emaitzarekiko proportzionalak izan behar dute, osasun-arriskua ebaluatu ondoren, unean uneko ezagutza tekniko eta zientifikoen arabera, eta kontuan hartuko dute animalien eta haien produktuen merkataritzan izan ditzaketen ondorio negatiboak ahalik eta gehien murrizteko helburua.Hala ere, ez da harritzekoa kasu jakin batzuetan, eta animalien osasuna eta, are gehiago, osasun kolektiboa zaintzeko, neurri zorrotzak hartzea, hala nola animaliak hiltzea, hala gertatu baita «behi eroen» krisian edo Europako hegazti-gripearen kasu berrienean. EBk sakrifizioaren neurria ezarri du, pertsonentzat arrisku larria izan daitekeen edozein gaixotasun edo arrazoiren aurrean, Justizia Auzitegiak eman duen bezala; izan ere, Auzitegi horrek sakrifizioa EBko estatuei agintzeko ahalmena ematen die, bai eta hori gauzatzeko eragiketen garapena ere.
Animalien Osasunari buruzko Legeak modu zabalean ezartzen du nahitaez hiltzeko neurria, bai susmo-fasean, bai gaixotasunaren diagnostikoa egiaztatu ondoren, bai animalia susmagarrientzat, bai gaixoentzat ere, baldin eta animaliok ukitzeko arriskua badute, edo inkesta epidemiologikoen ondorioz hala behar bada, gaixotasunetik babesteko neurri gisa eta hedapen handiko eta kontrol zaileko gaixotasuna dela uste bada. Legezko jabeentzako kontrapartida negatibo gisa, haiek hartu behar dituztela bere gain sakrifizioaren eta ondorengo suntsiketaren ondoriozko kostuak.
Hala eta guztiz ere, erreferentziazko arauak kalte-ordainei buruzko atal bat ezartzen du, eta bertan ezartzen da animaliak nahitaez hiltzeak eta, hala badagokio, kutsatutzat jotzen diren ekoizpen-baliabideak suntsitzeak agintari eskudunaren kalte-ordaina ekarriko duela, ofizialki onartutako baremoen arabera eta erregelamenduz ezarritako moduan eta baldintzetan. Nahiz eta legeak kalte-ordaina jasotzeko eskubidea izateko baldintza gisa ezartzen duen kasu bakoitzean aplikagarria den animalien osasunari buruzko araudia bete izana, edozein arau-haustek ez du ekarriko dagokion kalte-ordaina galtzea, baizik eta zuzenean edo zeharka kausazko harremana dutenak edo concausatzat har daitezkeenak, kalte-ordaina ekarri duen aberea hiltzeko beharrari dagokionez, justizia-auzitegiek zehaztu ahal izan duten moduan.
Hala ere, kontuan hartu beharko da kalte-ordain horiek ez direla inola ere administrazioak, sakrifizioaren ondorioz, abeltzainari eragindako kaltea konpontzeko izango, baizik eta, baremazio-sistemaren arabera, kalte-ordainek animaliaren benetako prezioa eta jasandako kalte-galeren multzoa baino txikiagoak izateko joera izango dutela.
Epizootien Nazioarteko Erakundearen (OIE) Nazioarteko Kode Zoosanitarioan edo Estatuko edo Europar Batasuneko araudietan, bereziki zabalkunde handia dutenetan, aurreikusitako gaixotasunak lurralde nazionalean sartzea edo zabaltzea saihesteko, edo kasu susmagarriak edo baieztatuak edo osasun-arrisku larria dagoenean, Estatuko Administrazio Orokorrak kautelazko neurri hauek hartu ahal izango ditu,
- Animaliak eta animalia-jatorriko produktuak edo ustiapeneko azpiproduktuak eremu edo lurralde jakin batean edo lurralde nazional osoan mugitzeko eta garraiatzeko kautelazko debekua, horiek ustiategietan sartu edo ateratzeko kautelazko debekua edo leku edo instalazio jakin batzuetan kautelazko ibilgetzea.
- Animaliak nahitaez hiltzea.
- Animalia-jatorriko produktuak, produktu zoosanitarioak eta animaliak elikatzeko produktuak konfiskatzea eta, hala badagokio, suntsitzea, eremu edo lurralde jakin batean edo lurralde nazional osoan.
- Indarra duen osasun edo identifikazio araudia betetzen ez duten animaliak konfiskatu eta, hala badagokio, hiltzea.
- Eremu edo lurralde jakin batean edo lurralde nazional osoan edozein ganadu lehiaketa edo kontzentrazio kautelaz etetea.
- Ehiza edo arrantza jarduerak kautelaz etetea.
- Txertaketen derrigorrezko programa egitea.
- Animaliak, animalia-jatorriko produktuak, produktu zoosanitarioak eta animaliak elikatzeko produktuak Espainian inportatzeko edo sartzeko debekua edo mugak, edo haien erabilera edo helburua aldatzea edo mugatzea, eraldatuta edo eraldatu gabe.
- Baimenak etetea, produktu zoosanitarioak eta animaliak elikatzeko produktuak prestatu, fabrikatu, ekoitzi, banatu, banatu edo merkaturatzeko establezimenduak aldi baterako debekatzea edo aldi baterako ixtea, bai eta hiltegiak edo animaliak hiltzen diren zentroak, garbiketa- eta desinfekzio-zentroak eta animalien osasunarekin zerikusia duten gainerako establezimenduak aldi baterako ixtea edo etetea ere.
- Oro har, nahitaez deklaratu beharreko animaliak, bereziki hedapen handikoak, lurralde nazionalean sartzea eragozteko beharrezkoak diren neurri guztiak, desinfekzioa edo desintsektazioa barne, edo gaixotasun horiek zabaltzea kasu susmagarriak edo egiaztatuak daudenean, bai eta osasun-arrisku handiko egoeretan ere.
