Ardogintzarako teknologia aurreratuak

Sistema berriek ekar dezaketenaren adibide aurreratu bat GoodFood europar proiektuaren esparruan sortu den esperientzia pilotua da. Proiektu hori hainbat esparrutan elikagaien kalitate eta segurtasunerako mikrosistemak garatzeari buruzkoa da. Montepaldian dauden mahastiak dira, Florentziatik 20 kilometro hegoaldera, eta horietarako ingurune adimentsua sortu da. Ikertzaileen esanetan, mahasti hori sentsorez erein da. Hori hainbat aldagai kontrolatzen dituzten gailuen sare nabarmena da. Hainbat sentsore daude landareen hazkundea kontrolatzeko, sentsoreak lurrean eta hainbat sakoneratan hezetasuna eta tenperatura kontrolatzeko, eta sentsoreak argia kontrolatzeko. Gailuak kontrol-zentrora konektatuta daude haririk gabeko sare baten bidez. Eta, modu autonomoan funtzionatu behar duenez, sistemak behar adinako energia ematen duen eguzki-plaka bat izan du.

Sistemari esker, denbora errealean jarrai daiteke mahastiak estres hidrikoa badu, eta komeni da eremuren bat ureztatzea, bereziki, mahats-bilketa egiteko unerik egokiena edo onddoek erasotzeko arriskurik ba ote dagoen eta fumigatzea komeni den. «Tenperatura eta hezetasun espezifikoak daudenean, onddo patogenoak aspergillus gisa garatzeko arriskua egon daiteke», azaldu dute Carles Canek eta Lluis Fonsecak, CSICeko Mikroelektronikako Zentro Nazionalekoak, GoodFood koordinatzen duen zentroa. «Egoera horiek gabe ez dago arriskurik eta ez dago fumigatzeko beharrik. Aitzitik, inguruabarrak gertatzen badira, patogenoa agertu aurretik fumigatu daiteke». Sentsore birtual deritzo horri. Ez dago onddoa detektatzeko sistemarik, ikertzaileen esanetan, baina «bai hiru sentsore konbinatu daitezkeela, argia, hezetasuna eta tenperatura, patogenoaren aldeko ingurumen-baldintzak detektatzeko».

Ardogintzaren kontrola

Lurzoruak zenbat eta hezetasun handiagoa izan, orduan eta resberatrol kontzentrazio handiagoa ardotan, ondorio osasungarriak dituen polifenol bat.

Denborak esango du Montepaldiko mahastien sistemekin zein kontrol maila lor daitekeen. Eztabaidatik kanpo dagoena da lurzoruaren ezaugarriek, hala nola hezetasunak, ardoaren azken emaitzari eragiten diotela, mahatsaren polifenolen edukiari eragiten diotelako, ardoaren kolorearen eta aromaren erantzuleak baitira. Eta globalizazioaren fenomenoaren eta munduko beste leku batzuetako salden sarreraren aurrean, non lurraren efektuak ez baitu garrantzirik ematen, lur bakoitzeko ardoen balio kulturala babestearen alde egin behar da. Rosa Mk azaldu zuen. Lamuela, Bartzelonako Unibertsitateko ikertzailea. «Aspalditik hitz egiten da ardoaren lurrikaren efektuaz, baina inork ez du modu sistematizatuan ebaluatu zer itzultzen den».

Hori egin du taldeak bi lursail hautaturekin, non xarel# lo barietateko mahatsa lantzen baita eta dena berdin-berdina baitzen, lurzoru mota izan ezik. «Aldagai guztiak kontrolatzen ditugu, hala nola hezetasuna, klima, txertaguneak… dena berdina zen, lurzorua izan ezik, leku karetsu eta drainatze onekoa, eta bestea buztintsua eta hezea zen». Ikertzaileek ikusi dutena da zenbat eta hezetasun handiagoa, orduan eta resveratrol kontzentrazio handiagoa, polifenol hori bereziki balioetsia dela, eragin osasungarria duelako. «Baina arazoa da hezetasun-muga jakin bat pasatuz gero mahatsondoaren sustraiak kaltetzen direla».

Ardoaren ekoizpenari aplikatutako teknologiaren beste adibide bat ardoaren bilakaera etengabe aztertzeko sistema bat da, CSICeko Fisika Aplikatuaren Institutuan eta Madrilgo Unibertsitate Politeknikoan garatzen ari dena. Sistemak «sudur elektronikoa», hau da, lurrinen aurrean erreakzionatzen duten eta haien erresistentzia elektrikoa aldatzen duten sentsore kimikoak, sistema informatiko batekin lotzen ditu. Sistema hori neurona-sare batean oinarritzen da, eta ardoaren aromen aldagai esanguratsuak identifikatzeko eta patroiak ezagutzeko gai da. Prototipoa IMIDRA ikerketa zentroan probatu dute bi ardo mota ebaluatzeko, eta emaitza bikainak lortu ditu. «Sentsoreen eta giza panel sentsorial baten arteko korrelazioa %86 ingurukoa da», azaldu du Jesús Lozano CSICeko ikertzaileak. Horrelako sistema baten abantailak ez dira laginak atera behar izatea soilik, azaltzen du; aitzitik, gas-kromatografian oinarritutako usainak aztertzeko gaur egungo sistemen aldean, sudur elektronikoa hamar eta hamabost aldiz merkeagoa, txikiagoa eta atzean aditua behar ez duena da.

Beste alderdi delikatu bat botilaratutako ardoaren kortxo-zaporea saihestea da. Tapoiaren kortxoan zenbait konposatu egoteak sortzen du arazoa, batez ere EJNak (2,4,6 trikloroanisol). Konposatuek ardoraino migratzen dute eta zapore bereizgarria eta kalitate galera ematen diote. Urtean 700 milioi euroko galerak izaten dituela kalkulatzen da. Teresa L-k zuzendutako taldea. Hechavarríak, Lleidako Rovira i Virgili Unibertsitateak, gailu bat garatu du ardotan eta kortxoa garbitzeko uretan EJN azkar detektatzeko. Antigorputzak dituen immunosentsore elektrokimiko batean oinarritzen da, eta Hechavarríak azaltzen duenez, bai EJNak, bai haren aitzindariak, TCP atzematen du. «10 minutuan konposatu horien presentzia hauteman dezakegu, baita oso maila baxuan badaude ere». EJNrako sentsore horren detekzio-muga 1ppb da (zati bat bilioiko). Sentikortasuna garrantzitsua da. «Gizakiok kortxo-zaporea hautematen dugu, 1 eta 20 ppb bitarteko EJNko kontzentrazioekin; beraz, oso sentsore sentikorra eta zehatza behar da».

Taldeak zerrenda erreaktibo baten moduan garatu du immunosentsorea. Orain, zerrenda horiek irakur ditzakeen irakurketa-ekipo eramangarri bat garatzen ari dira, edonork, aditu izan beharrik gabe, ekoizpen-prozesua kutsatu aurretik prozesuan EJNren presentzia kontrola dezan.