Elikagaien segurtasuna eta kontsumitzailearen konfiantza direla eta, joan den otsailaren 19an Bartzelonan eraikuntzari buruzko eztabaida sortu zen, Bartzelona Tecnoalimentariako (BTA) ekitaldien agendan integratuta. Tapeteari buruz, eraldatutako elikagaiek hartutako prentsa txarra eta etorkizunari begira duen proiekzioa.
Adituen iritziz, ez dirudi gehiegizkoa denik elikagai-kategoria batzuei buruz kontsumitzaileak adierazten duen konfiantza, batez ere eraldatuei eta belaunaldi berriko jakiei buruz, horietan ekarpen teknologiko nabarmena baitago. Nahiz eta kontsumoa etengabe zabaltzen ari den, adituek uste dute zerbait faltsutu behar dela komunikabide orokorretan kalifikazio kaskarrak dituztenean.
Teknikarien eta adituen pertzepzioa, ordea, ez dator bat kontsumo-inkestek adierazitakoarekin eta elikagai-industriaren jarreratik ondoriozta daitekeenarekin. «Enpresak gero eta gehiago ari dira kontsumitzaileen asebetetzera jotzen, eta mendekotasun-loturak ere sortzen dituzte», adierazi du Ivonne Colomerrek, Triptolemos Fundazioko zuzendariak. Itxuraz kontraesana izan ondoren, galdera giltzarri bat dago azpian: gaur egungo elikadura-segurtasunaren mailak kontsumitzailearengan konfiantzarik sortzen du?
Gai horri buruz, ospe handiko zenbait adituk beren ikuspuntuak adierazi zituzten, eta Elikagaien Segurtasunaren I. Astearen esparruan antolatutako eztabaidetan parte hartu zuten, Barcelona Tecnoalimentaria (BTA) azokako ekitaldien agendan integratuta. Colomer buru zuen eztabaidak argi utzi zuen sektoreko industrien arteko lehiaren hazkundeak gaur egun ere kontsumitzaileek segurtasuna eta kalitatea eskatzearen pareko kurba jarraitzen duela.
Joan den otsailean egin zen BTAren aurtengo edizioan 50.000 bisitari baino gehiago izan dira, eta 1.400 enpresa nazional eta atzerritar erakarri ditu. Antolatutako eztabaida-mahaien artean, Colomer izan zen moderatzailea. Hauek hartu zuten parte: Salvador Giner (Bartzelonako Unibertsitateko Soziologiako katedraduna), María Rodríguez (CECUko lehendakaria), Abel Mariné (Bartzelonako Unibertsitateko Nutrizio eta Bromatologiako katedraduna), Luis Guerrero (IRT-Industria sentsorialeko laborategiaren arduraduna), CEADT
Elikagaien segurtasuna
Adituen arabera, elikagai-industrien arteko lehia gero eta handiagoa da kontsumitzaileen segurtasun- eta kalitate-eskakizunekin batera.Colomerrek honela definitu zuen elikagaien segurtasuna: «elikagaien osasungarritasuna bermatzen du, elikagai-kate osoan prebentzio-neurriak aplikatuz, nekazaritzako eta abeltzaintzako ustiategietatik azken aurkezpenera arte». Planteamendu horren arabera, erantsi zuen segurtasuna «osasun publikoa babestera bideratutako neurrien batura» dela, jatorrien kontrolari, osasunari, ingurumenari, nutrizio-oinarriei, kontserbazioari, kontsumitzaileari informazioa emateari eta etiketatzeari dagokienez.
Bestalde, Salvador Giner-ek gogorarazi zuen segurtasun-ideia orok arrisku jakin baten azterketan oinarritu behar duela. Analisiak ebaluazio-, kudeaketa- eta komunikazio-estrategiak behar ditu. Segurtasun ezaren kontzeptuaren mendekotasun mediatikoan gelditu zen, eta «lehenago sortutako arriskuari eta kalteari, beldurraren manufaktura publikoari, lotutako kultura-ekoizpen»tzat jo zuen. Halaber, errealitatearen eta «hautemandako errealitate» zeritzonaren arteko tentsioa berrikusi zuen, edo, gauza bera izango litzatekeena, hainbat eragilek neurtuta.
María Rodríguezen iritziz, globalizazioak aldatu egin du elikagai-arriskuaren dimentsioa. «Kontsumitzaileak arriskuaz duen pertzepzioa inoiz baino gehiago dago komunikabideen bidez aurkezten diren krisien mende», zehaztu zuen, eta gehitu zuen, oro har, «elikagaiekiko konfiantza urtetik urtera handitzen dela». Txostengilearen baikortasunak bakarrik erakutsi zuen jakiek, batez ere gaizki erabiltzeak, osasun-arazo larriak sor ditzaketela, hala nola obesitatea, diabetea edo morbilitate kardiobaskularra. Azken horiek, hain zuzen, gaizki erabiltzeak ondorio larriak ekar ditzake. «Gutxien kezkatzen duten arazoak dira, baina gehien eragiten dutenak», esan zuen.
Elikadura-arriskuaren dimentsio berriaren erdian, Rodríguezek honako hauek kokatu zituen: Belgikako oilaskoetan hautemandako dioxinen krisiak, Erresuma Batuko behi eroak, Espainiako oliba-patsaren olioaren bentzopirenoak, Suediako agintariek karbohidratotan aberatsak diren produktuetan atzemandako akrilamida eta plastikozko bilgarri batzuek kontserbatu nahi diren elikagaiak kutsatzeko erabiltzen duten erdi-bahitua. Hizlariaren arabera, munduko merkatuen lehiaketak, lehenago kontsumitzerik ez zuten barietate exotikoek, urte osoan eskura zeuden denboraldiko produktuek, elikagai funtzionalek eta kontserbazio-estrategia berriek arrisku nabarietatik salbuesten ez den panorama bultzatzen dute. «Espainian», esan zuen, «urtean 950 agerraldi gertatzen dira, 12.000 pertsona ingururi eragiten dieten elikagaien ondoriozko toxiinfekzioetan».
Adriana Casademontek, kontsumo handiko haragi-produktuak eraldatzen dituen familia-enpresa baten izenean, marka bakoitzak kontsumitzailearekin hitzartu behar duen konfiantza-konpromisoa gogorarazi zuen. Casademont-en arabera, kalitatea lortzeko, behar-beharrezkoak diren metodologiak eguneratu behar dira, hala nola ekoizpen-prozesuak kontrolatzeko sistemak, ISO, APPCC, IFS eta trazabilitate-estrategia berriak, «produktu guztia hasieratik bermatuz, lehengaietatik gainerako osagaietara eta kontserbazio- edo garraio-sistemetara».
Haragiaz ere hitz egin zuen Luis Guerrerok. Haren ustez, elikagaien segurtasuna lotuta dago kontsumitzera bideratutako elikagaiaren ikus-propietateekin, usaimenezko beste propietate batzuekin eta dastamenekoekin. «Zentzumenen judizioan produktuen kalitateari eustea baino hoberik ez dago; baina, zoritxarrez, produktu horiek elikadura-intoxikazioei aurrea hartzeko edo kontsumitzailearengan konfiantza sortzeko duten gaitasuna oso mugatua da; lehen bahea ahalbidetzen dute, baina ezin dute bermatu kontsumitzen ditugun elikagaien erabateko kaltegabetasuna».
«Kontrol-sistema bakar batek ere ezin du inola ere eragotzi erabateko hutsegite, istripu edo iruzur-saiakera bat». Abel Marinéren aburuz, «hiltzen ez duenak gizendu egiten du» topikoak azterketa soziosanitarioa merezi du. Elikagaien industriak gaur egun dituen aukerei esker kontsumitzailearen beharretara eta gustuetara gero eta egokituagoak diren produktuak lor daitezkeela ziurtatu zuen. «Hala ere, elikagai eraldatuen aurrean mesfidantza dago, eta, bidegabeki, elikagai freskoak edo naturalak baino seguruagoak direla uste du».
Elikagaiak kutsatzeko arriskuaren auzia kontuan hartuz gero, gogoratu behar da kutsatu gabeko elikagaia «inoiz ez dela existitu» esan zuen. «Are gehiago, kutsatzeko modu posible guztiak kontuan hartzen baditugu, gure egungo dieta da giza historian gutxien kutsatzen dena».
Kataluniako ikertzailearen arabera, komunitate zientifikoak eskatu behar du kontsumitzaileak kontsumitzen dituen elikagaiekiko duen konfiantza. Toxikologo batek lor dezakeen guztia, argitu zuen, hauxe da: elikagai jakin batzuekin kontaktuan dauden eta kantitate zehatzetan eta zehaztu beharreko maiztasunarekin kontsumitzen diren kutsatzaile-maila jakin batzuek arrisku handiagoa eransten dietela dieta guztietan lehendik dauden arriskuei. «Zientifikoki sendoak diren kalteak, zentzuzko ebaluazio-irizpideak eta, batez ere, inoren edozein presioren aurrean askatasuna eskatu behar dira; horrela, elikadura seguru batera asintotikoki hurbiltzen jarraituko dugu», ondorioztatu zuen Marinek.
