Beruna metal astuna da, gezurra badirudi ere, elikagai jakin batzuetan aurki daitekeena. Bi bide ditu: ingurumenaren bidez edo gizakia protagonista duten zenbait jardueraren bidez. Pixkanaka-pixkanaka beste material batzuk erabiltzen hasi diren arren eraikuntzan, pinturetan edo hodien fabrikazioan, oraindik ere indarrean dago jendea elikaduraren bidez azaltzea. Zerealez, barazkiez eta uraz gain, ehizakia ere bada. Arrisku hori duela urte batzuetatik ezagutzen da, eta orain ikerketa berri bat egin da. Ikerketa horren arabera, haragian dauden perdigoien zatiek berunezko partikula txikiak utz ditzakete, animaliaren ehunen bidez banatzen direnak, edozein dela ere egosteko modua.
Beruna oso metal toxikoa da animalientzat. Metal hori haragira iristeko bide batzuk perdigoiak edo kartutxoak dira. Horiek miligramo batzuen arrastoa uzten dute hainbat espezieren zaurian, hala nola eperra, ahatea edo faisaia, baita lurrean urteetan egon eta animaliek irensten dituzten balak ere. Beste arrisku bat haragi horien sukaldaritzako tratamenduarekin lotuta dago, eta horietako batzuk errazago zabaltzen dira. Metal hori gehiegi janez gero, sintoma nagusiak giltzurrun-kalteak, anemia eta hipertentsioa dira. Arrisku horiek murrizteko, aspalditik bilatzen dira berunaren ordezko aukerak. Horregatik, metal horrekin egindako balen ordez beste material batzuk erabiltzen hasi dira, hala nola kobrea (ez hain toxikoa), ehiza xeherako altzairua eta untxien eta erbien gisako espezieetarako bismutoa.
Berunaren arrastoa
Duela urte batzuk uste zen berunezko perdigoiekin abatatutako haragia kutsatzeko arriskua txikia zela, hildako abelburutik kentzen zelako edo haragia prestatzean kentzen zelako, baina orain egindako ikerketa erradiografikoek frogatzen dute oreina eta beste espezie batzuk ehizatzeko haragiak bala zatiak dituela, gehienetan oso txikiak, zaurian sakabanatu eta ehunetan gordetzen direnak. Uretako Hegaztien eta Hezeguneen Fundazioko (WWT, ingelesezko sigletan) adituek ikerketa bat egin dute, ikertzaile britainiarrekin eta Baliabide Zinegetikoen Ikerketa Institutuarekin (IREC) lankidetzan. Ikerketa hori Erresuma Batuko sei ehiza-espezietan egin da, eta konturatu dira berunaren eraginpean egoteko arriskua uste baino handiagoa dela, batez ere, okela-talde ahuletan.
Ozpinarekin egindako ehizakiak lagundu egiten du metal-hondarrak animalia-ehunean banatzen.
Azterketarako, hildako abelburu guztiak labean prestatu dira (lumak, erraiak eta buruak izan ezik). Ikerketaren emaitzen arabera, laginen %20 eta %87,5 artean Munduko Osasun Erakundeak (OME) aseguru gisa ezartzen duen berun-maila maximoa gainditzen dute (1,75 mg 70 kiloko pertsona batek astean hartzen duenean). Europako Batasunak gehieneko berun-maila ezartzen du eskortako hegaztien haragian (horien kontsumoa ehiza-haragiarena baino handiagoa da): 0,1 mikrogramo berun ehunen gramo bakoitzeko.
Ikerketan, adituek haragi-piezak prestatu dituzte, eta, ondoren, perdigoiak kendu dituzte.’ Erradiografia baten bidez ikusi ahal izan denez, perdigoia kendu arren, metalaren kontzentrazioak mantendu egiten dira, batez ere egoste azidoa aplikatu bada, hau da, ozpina bezalako osagai azidoa erabiltzen duena eta pH-a nabarmen murrizten duena (pH baxuko ingurune batean, eskabetxean, adibidez, errazago disolbatzen da beruna). .
Ahalik eta segurtasun handiena lortzeko jarraibideak
Basa-ehizako haragiak berariazko higiene-arauak behar ditu hainbat gai garrantzitsutarako, hala nola, ehiztarien prestakuntza osasunari eta higieneari, hiltzeari, erraiak ateratzeari eta garraiatzeari buruz, eta ehiza manipulatzen duten establezimenduetarako, Europako legeriaren arabera. Gainera, haragi horren zatirik handiena norberaren kontsumorako erabiltzen denez, hau da, ehiztari eta lagun-talde edo familiakoentzat, beharrezkoa da haragi horien balizko osasun-arriskua ez gutxiestea. Araudiak hala eskatzen ez badu ere, beharrezkoa da animaliak hil ondoren albaitaritzako azterketak egitea, batez ere basurde-haragiaren trikinosia baztertzeko, “Trichinella spiralis” zizarearen larbek eragindako gaixotasuna baita, eta etxeko animaliei eragiten die, hala nola txakurrei, katuei eta animalia basatiei, basurdeari eta azeriari. Ehiztariak harrapatutako animalien zati desberdinen laginak har ditzake.Hona hemen manipulatzeko jarraibide batzuk:
- Erabili latexezko edo nitrilozko eskularruak pieza tratatzeko.
- Kanpoko itxuraren azterketa zorrotza egitea egoera orokorra baloratzeko.
- Animalia ahalik eta azkarren pisatu eta erraiak ateratzea.
- Eraman higiene-egoeran eta gorde hozkailuan.
- Jan haragi oso egosia edo errea.
- Ehizatutako animalien erraiak ez ematea zakurrei.
Animalia basatiak ehizatzen aritzen diren pertsonek, baldin eta animalia horien haragia giza kontsumorako bada, animalien eritasunen berri izan behar dute, baita haragi hori nola manipulatu ere, kontsumo segurua bermatzeko. Hona hemen hartu beharreko gaietako batzuk:
- Basa ehizako animalien anatomia, fisiologia eta portaera.
- Gaixotasunek, ingurumen-kutsadurak edo kontsumitu ondoren giza osasunari eragin diezaioketen bestelako faktoreek eragindako ohiz kanpoko portaerak eta alterazio patologikoak.
- Haragia manipulatzeko higiene arauak eta teknika egokiak.
- Animaliari eta osasun publikoari buruzko legeria eta administrazio xedapenak.
