Erlauntzak hustea

2006. urtearen amaieran, AEBn hasi zen erle-kolonien gutxitze handienetako bat (populazioaren bi herenera arte), eta nazioartean ‘Colony Collapse Disorder’ (CCD) izenaz ezagutzen den sindromeak (“erlauntzen desagertze-sindromea”) eragin zien. Munduko leku honetan eta beste batzuetan galdera bera dago: zergatik desagertu dira ezti-erleak?

Erlauntzak erleekin eta eztirik gabe

2007ko neguan erlezain batzuk beren erlauntzen% 30etik% 90era bitarteko galerak izaten hasi ziren.

Despopulazioaren fenomenoa erlauntzen erle-kopurua gutxitzea da, ageriko arrazoirik gabe. Langile-erleen desagertze masiboa erlauntza hiltzean amaitzen da, janaria bilatzeko bidaian ez baitira etxera itzultzen. Zer gertatzen da erdi-bidean? 2007. urtearen erdialdean, Marchamaloko Eskualdeko Erlezaintza Zentroan (Guadalajara, Gaztela-Mantxako Nekazaritza Sailaren mendekoa) egindako ikerketen arabera, Espainiako eta Europako erleek ‘Nosema ceranae’ parasitoa aurkitu zuten. Erle-ekoizpenaren zeluletara egokitu den onddo zelulabakarra da. Ordura arte, ‘Nosema apis’ izan zen mendeetan Europako eta Ameriketako erleekin orekan bizi izan zena, kalte larririk eragin gabe.

Nekazari eta Abeltzainen Koordinakundearen (COAG) datuen arabera, Espainiako erlauntz aziendak erlauntzen zentsuaren %6 inguru galdu zuen, despopulazioaren sindromea zela eta. Gaur egun, Espainiako erlezaintzako sektoreak 2,3 milioi erlauntz inguru ditu, 23.500 erlezain kudeatzen dituztenak, eta eztiaren ekoizpena, Nekazari eta Abeltzain Txikien Batasunaren arabera, 30.000 tonatik gorakoa da. Italian, erleen populazioa ia %50 jaitsi zen 2007an. Adituek ohiz kanpoko baldintza klimatikoen eta intsektiziden erabilera gero eta handiagoaren arteko konbinazioari egotzi zioten hori, eta horrek eragin zuen erleek nektarra eta polena bilatzen zituzten eremuak suntsitzea. AEBn, urte berean, erleen %60 eta %70 artean desagertu direla adierazten dute datuek.

2007ko erdialdean, AEBetako Nekazaritza Saileko Nekazaritzako Ikerketa Zerbitzuak (USDA) ohartarazi zuen erlezainek «arazo larri bati aurre egin beharko lioketela 2008an» erleak desagertzeari dagokionez. Hori dela eta, ikerketa hasten zuen erleen desagerpena ikertzeko ekintza-plan bat du, lau kausa posible ardatz hartuta: patogeno berriak, izurrite eta parasito berriak eta pestiziden erabilera. Adituak gai bakar bati buruz hitz egin daitekeen edo, aitzitik, horietako batzuk konbinatuko dituen azterketa bat egin behar den zehazten saiatzen dira.

Erantzun genetikoa

USDAko, Pensilvaniako Estatuko Unibertsitateko eta Kolonbiako Unibertsitateko adituek 2007ko irailean argitaratutako ikerketa batean, ezti-erleen desagertzearen eta ‘paralisi akutuaren birus israeldarra’ izeneko birusaren arteko korrelazioa frogatu zen. AEBetako 30 kolonia CCDrekin (sindromea) eta 21 CCDrik gabe jaso dituzten ezti-erleen ebaluazio genetikoan, adituek erleek izan dituzten patogenoak identifikatu dituzte errendimendu handiko sekuentzia-teknologiaren bidez. Horri esker, erleek dituzten organismo, bakterio, onddo eta birus guztien DNAren azterketa zehatza egin daiteke.

Ikerketatik ondoriozta daitekeenez, CCDa duten ia lagin guztietan aurkitutako patogeno bakarra Israelgo paralisi akutuaren birusa (IAPV) izan zen, akaro bortitzak transmititu eta laginen %96,1ean aurkitu zuena. Birus hori detektatu zen lehen aldian, 2002an, Israelgo ezti-erleen kolonietan detektatu zen. Azterlanaren arduradunek diote ezin dela esan IAPV «CCDaren kausa» denik, nahiz eta «korrelazio sendo» bat badagoen.