Produktu freskoekin kontaktuan jartzen den edozein gainazal patogeno bidezko kutsadura-iturri bihur daiteke. Hori kontuan hartu behar da etxean baratzea jarri nahi denean, lorategiko lur zati batean edo terrazetan. Barazkiak, tuberkuluak eta landare usaintsuak norberaren gustuaren arabera landu daitezke, lurra prestatzeko eta landutako elikagaiak manipulatzeko arau nagusiak ahaztu gabe. Landatuko diren eremuen plangintza egokia funtsezkoa da arriskuak minimizatzeko. Baratzea nola prestatu eta landareak osasuntsu nola mantendu azaltzen du artikuluak.
Fruta eta barazki gehienak seguruak eta patogenorik gabeak dira. Elikagai horietako askok hesi naturalak dituzte (azala eta azala), eta horiek babesten dute barnealdea, jangarria, kutsa daitekeena. Hala ere, poluzioa laborantzako edozein unetan eta elikagaiak prestatuz gerta daiteke. Patogeno gehienak egosi ondoren kentzen dira eta, gordinik kontsumitzen diren begetalen kasuan, garbiketarekin. Beraz, mikrobioen poluzioa prebenitzea da elikagai horien kalterik eza maximizatzeko modurik eraginkorrenetako bat.
Etxeko baratzeen kasuan, horiek ere ez dute patogenorik, terrazan partzela zati bat edo lorontzi bat erabiltzen bada. Garrantzitsua da jakitea zer arrisku izan ditzakeen manipulazio-praktikak ezartzeko eta poluitzeko arriskua minimizatzeko. Erabilgarria izan daiteke elikagaien segurtasun-plana egitea, kutsagarri fisiko edo kimikorik ez sortzeko, lurzoruaren berezko izaeragatik edo produktuak gaizki erabiltzeagatik, etxeko barazki edo barazki bat elikagai toxikorik ez sortzeko.
Baratzea prestatzea
Etxeko baratze bat prestatu behar denean, patogenoak, parasitoak eta birusak gorozkien bidez transmititzea saihesteko animaliak egon daitezkeen eremuak erabiltzea saihestu behar da. Konpostaren presentzia ere zaindu behar da (hostoak, beste material organiko batzuk ongarriak), patogeno-iturri baitira.
Eremu eguzkitsu bat aukeratzea, landareen hazkundea bultzatzeko, baita gehiegizko hezetasuna murrizteko eta, beraz, lizunak eta bakterioak garatzeko ere.
Lurrak ez du saskirik izan behar eta drainatze ona izan behar du. Lorontzi batean landarea badago, ez du ura metatuko hondoan.
Erabili beti edateko ura ureztatzeko. Kontuan izan behar da ura dela produktu freskoetara patogenoak transmititzeko ibilgailu nagusietako bat. Tantakako ureztatzeak minimizatu egiten du kontaktua uretan eta jateko dauden zatiak, eta, beraz, murriztu egiten da kutsatzeko arriskua.
Laboreak txandakatzea, batez ere pestiziden erabilera saihestu nahi bada. Sistema hau lorontzi edo zona berean lantzen den landarea aldatzen da.
Txakurrek eta katuek soroa txiza edo kaka egiteko toki gisa erabiltzea saihestea.
Baratzea zaintzeko erabiliko den denbora hartu behar da kontuan. Zenbat eta handiagoa izan erabilgarritasuna, orduan eta handiagoa izan daiteke baratzea; aldiz, denbora txikiagoa bada, komeni da laborantza-lurra murriztea, landareak ez daitezen zaindu.
Landareak osasuntsu edukitzea
Baratze guztien helburu nagusietako bat landareak osasuntsu mantentzea da. Frutak eta barazkiak eragile patogenoen eramaile izan daitezke, adibidez, E. coli, baratze baten produktuekin lotutako arriskua txikia bada ere. Horretarako, izan daitezkeen arazoak identifikatu eta kontrol- eta prebentzio-neurri egokiak aplikatu behar dira. Landareen egoera ona bermatzeko modu egokia higiene egokia mantentzea da: landare-hondarrak garbitu behar dira, gaixotasunak eta izurriteak ager ez daitezen. Landare batzuk kaltetuta badaude, kaltetutako zatiak kendu beharko dira.
Beste neurri eraginkor bat da ziurtatzea landarearen zati jangarria ez dela lurra ukitzen. Arreta berezia jarri behar da landare-hazkuntzaren kasuan, eta horien zatiak lurrarekin kontaktuan jartzen dira; adibidez, azenarioak, patatak, letxugak edo meloiak. Konposta egitean, eta balizko patogenoak hiltzen direla ziurtatzeko, 50 ºc baino tenperatura altuagoak lortzen direla ziurtatu behar du. Frutak eta barazkiak eta bestelako elikagai gordinak egosietatik bereizita edukitzea ere komeni da; eskuak xaboiz garbitu behar dira elikagai gordinak manipulatu eta gero, baita prestatu eta manipulatu aurretik ere. Elikagai bakoitzak biltegiratzeko eta manipulatzeko baldintza espezifikoak behar ditu. Hauek dira nagusiak:
Brokolia. Hozkailuan eduki daiteke hiru egunetik bost egunera.
Erremolatxa, azenario eta errefauak. Hozkailuan, astebete eta bi aste bitartean irauten dute. Hosto berdeak kendu eta errefusen sustraiak moztu behar dira biltegiratu aurretik.
Bruselako aza. Egun batetik bi egunera ondo irauten dute hozkailuan. Landarea zenbat eta freskoagoa izan, orduan eta zapore handiagoa izango du. Kanpoko orriak kendu behar dira.
Pepinoak. Hozkailuaren kaxan aste bete arte gorde daitezke; aurretik ondo garbitu behar dira.
Berenjenak. Bildu ondoren, hobe da jatea. Gordetzen badira, kontuan izan orban marroiak egiten dituztela eta zapore mikatza izan dezaketela.
Letxuga eta espinakak. Kanpoko orriak baztertu behar dira, edo zimurtuta daudenak. Hozkailuan, kaxan gordeko dira.
Berlingo Unibertsitate Teknikoko adituek 2012ko ekainean egindako ikerketa batean konturatu ziren hiriguneetan begetalak haztea ez dagoela kutsadura-arriskutik kanpo. Ikerketaren arabera, lurzoruetako produktu kimikoak xurgatu egiten dituzte barazkiek; horregatik, tomateak, azenarioak edo lekak, adibidez, hiri-lurzoruko poluitzaileek kaltetu ditzakete. Zirkulazio handiko eremuetan eta industrietatik hurbil dauden lekuetan berun-kontzentrazio handiak erakutsi zituzten adituek egindako analisiek. Eremu horietan erabiltzen den ureztatzeko ura kontuan izateaz gain, adituek proposatzen dute beste landare-espezie batzuk landatzea landareen inguruan, horien eta zirkulazioaren artean hesi naturala sortzeko.
