Eusko Jaurlaritzaren kanpaina, etxean elikagaiak hobeto erabiltzeko

Osasunaren Mundu Erakundearen (OME) arabera, bi milioi pertsona inguru hiltzen dira elikagaiak behar bezala ez erabiltzeagatik transmititutako beherako eritasunen ondorioz. Herrialde industrializatuetan, ohitura txar horiek eragiten dituzten gaixotasunak arinagoak dira (beherakoak edo gorakoak, eta konplikazioak oso arraroak dira), baina, kalkuluen arabera, populazioaren %5ek eta %10ek izaten dute horrelako gaixotasunik urtean. Hala ere,% 5ek asaldura kronikoak izaten dituzte, dela artikulazioetako arazoengatik, dela digestio-aparatuko arazoengatik.

Euskal Osasun Sailak erabiltzen dituen datuen arabera, 2006an 39 agerraldi zenbatu ziren (izen hori erabiltzen da toxiinfekzio bat baino gehiago gertatzen direnean), eta 629 pertsonari eragin zien; horietatik 43 ospitaleratu egin behar izan ziren. Arazo gehien sortu zituzten elikagaiak arrautza eta haren deribatuak (12 ernamuin) eta haragia (3) izan ziren; salmonella, berriz, kimuen %51ren atzean aurkitu zen bakterioa.

Agerraldiak taberna eta jatetxeetan janariak irensteagatik gertatu ohi diren arren (kasuen %72 2006an), Osasun Sailak etxeetan gertatzen diren toxiinfekzioak ahalik eta gehien murriztu nahi ditu, batez ere bakarka sortzen direnen kopurua handitu egin delako, eta 2006an 4.500 kasutara iritsi da, eta horrek 327 ospitaleratze eragin zituen. Kasu horiek jakinarazi dira herritarrak osasun-sistemara jo duelako, baina, OMEren arabera, elikadura-infekzio guztien %5 baino ez dira kontabilizatzen, sarritan pertsonek eragin txikiagoa dutelako.

Elikagaien toxiinfekziorik gerta ez dadin, elikagai freskoen manipulazioa eta kontserbazioa zaintzea komeni da, berez germenak izan baititzakete, baita ondorengo elaborazioa ere. Horrela, Osasun Sailak elikagaien kutsadurak jatorrian duen eragina aztertu du. Adibidez, EAEn merkaturatutako hamar arrautzatik zortzik salmonella bidezko kutsadura izan dute, gehienak oskolean eta ez barruan.

Euskal Osasun Sailak abian jarri duen sentsibilizazio-kanpainaren helburua da jardunbide egokiak zabaltzea; zehazki, toxikomaniak prebenitzen eta murrizten lagun dezaketen zortzi jarraibide zehaztu dira:

1. Arrautza irabiatu ondoren, komeni da platera aldatzea eta plater garbi bat erabiltzea tortillak zerbitzatzeko edo gordetzeko.
2. Gorringoa eta zuringoa arrautza batetik bereizten direnean, hobe da oskolarekin ez egitea (salmonellaren kutsadura saihesteko), baizik eta edalontzi edo estalki garbi batekin.
3. Hozkailuan prestatutako janaria gordetzen bada, behar den janari zatia bakarrik berotu behar da.
4. Gorde beti hozkailuan arrautza gordina edo osagaien artean gutxi egina duten platerak. Txangoa eginez gero, bidaiarako hozkailu bat erabil daiteke.
5. Hozkailuan, babestu elikagaiak eta bereizi gordinak eta prestatuak.
6. Arrautzarekin egosten denean, oskola garbi, osorik eta egoera ezin hobean dagoela begiratu behar da. Ez da inoiz arrautza hautsi edo zikinik erabili behar.
7. Eskuak garbitu behar dira elikagai bat manipulatzen den bakoitzean, eta sukaldeko tresna garbi eta desberdin bat erabili behar da zeregin bakoitzerako.
8. Tortilla prestatu behar bada, patata egosia arrautzarekin nahastu behar da kozinatu baino lehentxeago, eta nahasketa hori ez da pausatzen utzi behar.

Eusko Jaurlaritzak 1.216 pertsonari egin dien inkestak agerian utzi ditu etxe askotan elikagaiak manipulatzeko egiten diren praktika txarrak. Eusko Jaurlaritzako Osasun Saileko Osasun Zuzendaritza Publikoak sailkatu ditu ekintza horiek, toxiinfekzioak sortzeko duten arriskuaren arabera: handia, ertaina eta txikia.

Arrisku handiko praktiken artean, elikagai bera behin eta berriz berotzeko ohitura dago (populazioaren %25); ohikoa da, batez ere, gazteenen artean (18-30 urte) eta sukaldean esperientzia handirik ez dutenen artean; tortilla ez da hozkailuan tortilla, nahaskiak, entsaladilla errusiarra edo maionesadun beste plater batzuk zerbitzatu, txangoetatik ateratzean (%13); arrautza irabiatzeko aukeraren araberako arrisku-ohitura.

Bestalde, nahiko hedatuta daude arrisku ertaineko ohiturak, hala nola, jakia prestatzeko trapu bakarra erabiltzea (% 44) edo arrautza-oskola bat zuringoak eta gorringoak bereizteko (% 44). Horrek germenak kutsa ditzake oskola kutsatuta badago (kasuen% 7). "Trapuek kutsadura gurutzatuari laguntzen diote. Taula batean oilasko bat zatitu berri duen pertsona batek taula sukaldeko trapu batekin lehortzen badu, osorik ez garbitzeko, eta eskuak garbitzen baditu, oso litekeena da germenak elikagaietara pasatzea", azaldu du Dolores Coll Jordák, Euskal Autonomia Erkidegoko Osasun Saileko elikadura-osasuneko arduradunak, eta sukaldean beste lan batzuetarako trapu bera ez erabiltzea gomendatzen du.

Ezusteko emaitzen artean, patata-tortilla prestatzeari dagokiona nabarmentzen da, batez ere 46 urtetik beherako gizonen eta 5 urte baino gutxiagotik janaria prestatzen dutenen artean. Inkestaren arabera, nahiko ohikoa da patata arrautzaz eginda pausatzen uztea. Ekintza hori ez da batere gomendagarria, baina oso ohikoa da, %30ekin. Eragin txikiagoa dute produktu gordinak eta kozinatuak hozkailuan ez banantzeko ohiturek, batez besteko arriskua baitute,% 17an gertatzen baita.

Arrisku txikiko baina ohiko praktikak

Toxikatzeko arrisku txikia duten ohiko jardueren artean, egun bat baino gehiagotarako elikagaiak prestatzea nabarmentzen da (biztanleen %62). Hala ere, elikagai gordinak eta hozkailuan edo izozkailuan prestatutakoak behar bezala bereizten badira, gaixotasun bat izateko arriskua oso txikia da. Gauza bera gertatzen da irabiatze-prozesu osoan sardexka bera erabiltzen bada (% 58), edo hormei itsatsitako elikagaiak hozkailuan biltegiratzen badira, gordinkien kasuan batez ere. (%25).