Eztia eta arriskuak haurraren elikaduran

The Guardian egunkari britainiarrean argitaratu berri den artikulu batek, berriz ere, La colmena: historia de la abeja y nosotros liburuaren egilea den Bee Wilsonek sinatutako artikulu baten arabera, komeni da urtebetetik beherako haurrei eztia ematea.

Wilsonek esan du botulismo-arriskuagatik urtebetetik beherako haurrei eztia emateko desegokitasunari buruzko alertak -Erresuma Batuan merkaturatutako poto bakoitzean letra beltzak dituen etiketa zuri deigarrian ikusten denak- zuhurtziaz bekatu eta beharrezkoak ez diren alarmak sor ditzakeela.

«Ezagutzen dut izu-krisia izan zuen aita bat, 11 hilabeteko alabari ezti apur bat zuen fruta-gozoki bat eman ondoren». Esan duenez, arriskuak ez dira etiketak iradokitzen duen bezain argiak, eta «oharraren ondorengo historia anbiguoa eta ironikoa da».

Esporak lurrean eta eztian

Esporarik ez dagoela bermatzea ezinezkoa denez, adituek eztia prebenitzearen eta etiketatzearen aldeko apustua egin dute, haurtxoentzako produktu desegoki gisa.

1978tik aurrera, eztia desegokitzat jo zen urtebetetik beherako haurrentzat. 1976an, lehen aldiz diagnostikatu zen haurren botulismoa, Kalifornian zenbait haur zauritu eta Clostridium botulinum mikroorganismoaren esporak identifikatu zirenean.

Ikerketa epidemiologiko batek inguruko hainbat elikagai eta substantzia aztertu zituen 1978an mikroorganismoaren iturria aurkitzeko. Emaitzen arabera, mikroorganismoaren esporak aurkitu ziren bost lur-laginetan, xurgagailu bateko hauts-laginean eta bederatzi ezti-laginetan. «Berehala, eztia arrisku ofizial bihurtu zen haurrentzat, hori baita kontrolatu daitekeen aldagai bakarra», dio Wilsonek.

Hala ere, eztian eta Kaliforniako lurrean botulismoko espora gehiago daude beste edozein lekutan baino, eta are Kalifornian ere, «ezti-laginen %10-13k bakarrik dituzte esporak», dio Wilson-ek. Autoreak bere argudioak ematen jarraitzen du, zenbait faktore aipatuz, hala nola haurren botulismo gutxi edo heriotza-tasa txikia (%1,3). «Larrituta dagoen guraso bat bada, ‘hilkortasun txikia’ esaldi hutsa beldurgarria da, baina gaur egungo ohartarazpenak neurriz gainekoa dirudi».

Haurren botulismoak 6 hilabetetik beherako haurrei eragiten die, Clostridium botulinum-en esporak hartzen dituztenean. Oraindik digestio-sistema heldurik ez dutenez, esporek hestea ernetzea, ugaltzea eta kolonizatzea lortzen dute, botulismoaren neurotoxina sortzen hasten baitira. Irentsi eta hogeita hamar bat egunera agertzen dira lehen sintomak (idorreria, haurrak ez du negar egiteko edo bularra emateko indarrik), eta haurrak tratamendu mediko egokia jasotzen badu, pronostikoa ona da. Haurrentzako botulismoa eta helduei eragiten dien botulismoa oso desberdinak dira, Clostridium botulinumeko toxina aurreprestatua kontsumitzean, pronostiko okerragoa baitu.

EFSAren txostena

Gehiegizko arreta da, artikulugile britainiarrak iradokitzen duenez? Egia esan, duela urtebete eskas, Elikagaien Segurtasuneko Europako Agintaritzako (EFSA) adituek eztiaren arrisku mikrobiologikoei buruzko txostena eman zuten, zehazki, haurren botulismo-arriskuari buruzkoa. Eta, esporarik ez dagoela bermatzea ezinezkoa denez, adituek prebentzioaren alde egiten jarraitzen dute, eta urtebete baino gutxiagoko haurrentzat eztia ez dela komeni ohartarazten.

Nahiz eta gaixotasunak eragin txikia izan (49 kasu Europan, 1978tik; Espainia eta Italia dira kasu gehien dituzten herrialdeak, 9 eta 17). Munduko gainerako herrialdeetan, txostenak gogorarazten duenez, 1.000 kasu baino gehiago gertatu dira, %90 AEBn.

Txostena bat dator, halaber, «heriotza-tasa oso txikia» azpimarratzearekin; horrek ez du esan nahi arriskurik ez dagoenik tratamendua garaiz egiten ez bada. Hain zuzen, txostenak gogorarazten du infekzio arinak azpiestimatu egin daitezkeela ospitaleratu beharrik ez dutelako, eta haurren botulismoko infekzio larriek bat-bateko heriotza eragin dezaketela.

Txostenak ondorioztatzen duenez, C.botulinum espezieko esporak eztiari kalterik egin gabe kentzeko metodorik ez dagoenez, eta maila apalak eta C. botulinum-en presentzia noizbehinka detektatzeko beharko liratekeen milaka test egin ezin direnez, egoera horien aurrean «ekintzarik egokiena produktua etiketatzea da».

E. Sakazakii esne-hautsean

Enterobacter sakazakiiren alertaren antzekoa da kasua, hauts-esnean (askoz berriagoa). Alarma piztu egin zen zenbait infekzio detektatu eta Frantzian haur batzuk hil ondoren. Horren ondorioz, Europako Batasunak txosten bat eskatu zien EFSAko adituei. Txosten hori iaz argitaratu zen, eta haren web orrian kontsulta daiteke.

E.sakazakii ez da pasteurizaziotik bizirik ateratzen esne-hautsa fabrikatzeko prozesuan. Hala ere, mikroorganismo oso nonahikoa da, eta, beraz, produktua manipulatzean, ontziratzean edo etxean irekitzean berregin daiteke. Mikroorganismoa ezin da hautsezko produktuan hazi, baina luzaroan iraun dezake, eta arriskua izan daiteke esnea berrhidratatzean.

Horregatik, «higienerako jardunbide egokiak, produktua prestatzean eta biberoiak biltegiratzean, funtsezkoak dira patogenoa birmoldatzea edo ugaltzea saihesteko», azaldu du Alberto Martínez Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Goreneko (CSIC) Nekazaritzako Elikagaien Teknologiaren Institutuko ikerketa-irakasleak eta EFSAko talde zientifikoko kideak.

Arazoa «ez dago esne hautsean, mikroorganismoan baizik», zeina oso presente baitago natura osoan, eta, beraz, ia ezinezkoa da halakorik ez dagoela bermatzea. Aditu horrek dioenez, produktua prestatzeko jarraibideei jarraitu behar zaie, hala nola biberoia esterilizatzea, ura tenperatura egokian berotzea eta, gorde behar bada, bost gradutik beherako tenperaturetan egitea, mikroorganismoa bertan egoteak ekar ditzakeen arriskuak saihesteko.

Enterobakterioak eragindako intoxikazioaren sintoma ohikoenak meningitisa, enterokolitis nekrotizatzailea eta infekzio orokorrak dira. Infekzioaren larritasunak ez du pronostiko txarrik «garaiz hartzen bada», azaldu du Martinezek. Beti bezala, intoxikazio guztietan bezala, pazientearen eta haren immunitate-sistemaren, mikroorganismoaren eta patogeno-dosiaren araberakoa da.

«Ez da gauza bera tutu aurreko ume bat eta ume sendo eta zaharrago bat». Alde horretatik, EFSAren txostenaren arabera, adin guztietako pertsonengan infekzioak eragin dituen arren, ia kasu guztietan bi hilabete baino gutxiagoko haurrei eragiten diete, eta arrisku handiena dutenak goiztiarrak eta pisu txikikoak dira.

Haurrentzako botulismoaren antzera, E.sakazakiiren zitazio hutsak hotzikarak eragin ditzake, baina adituek bat egiten dute: arriskua saihesteko modurik onena haren existentziaren, arriskuen eta hori saihesteko moduen berri ematea da.