Europako Batzordeak Espainiari eskatu dio neurriak aplikatzeko atun aizunduaren porrotari aurre egiteko. Ebko agintariek diotenez, hegaluze gisa merkaturatzen da kontserbako industriara joan behar duen atuna. El País egunkariak jasotzen duen bezala, Europako Batzordeak hegalaburraren solomoak freskoak balira bezala saltzea salatuko luke. Arazoa da arrain freskoaren ordez produktu bat erabiltzea, egiaz ez dena, eta arrain hori elikagaien toxiinfekzio-kasuekin lotuta egotea. Atun gorriarekin gertatzen ari den elikagai-iruzurrari eta zer neurri aplikatzen diren azaltzen du artikuluak.
Elikagai-iruzur kasuetan, hegalaburra da gehien inplikatu den elikagaietako bat, oliba-olioarekin eta iberiar txerrikiarekin batera. Kontsumo baxua izatetik gourmet mokadua izatera pasatu da. Duela urte batzuk, hegalaburra desagertzeko arriskuan zegoela dioen alarmaren ondorioz, Atlantikoko Atuna Kontserbatzeko Nazioarteko Batzordeak (ICATT) harrapaketak mugatu eta espezieak berreskuratzeko kuotak ezarri zituen.
Ez den hegalaburra
Espezie bat beste batekin ordezkatzea iruzur bat da, merkatua desorekatzen du eta kontsumitzailea engainatzen du. Hegalaburraren kasuan, itxura aldatzeko eta hobetzeko, landare-estraktuak eta gehigarri batzuk (adibidez, nitritoak) injektatzen zaizkio, eta horiek kolore gorri bizia mantentzen dute, freskoa balitz bezala.
2016. urtean, Europako Batzordeak gutun bat bidali zuen, eta bertan ohartarazten zuen legez kanpoko landare-estraktuak ez dituela baimenik eta landare-estraktu gisa erabiltzeko ez duela 231/2012 Araudiak ezarritako identitate eta garbitasun irizpideak betetzen.
Indarrean dagoen legeriak ez du baimentzen arrain-estraktuak erabiltzea arrainetan eta arrantzako produktuetan
Une horretan, Batzordeak onartzen zuen erabilera horrek “kontsumitzailea ez zela soilik engainatzen kolorea aldatzeagatik, baizik eta histamina-mailekin nahas daitekeela”, eta horrek ondorio alergikoak izan ditzakeela. Europako Batasuneko adituek salatzen zuten iruzurrezko praktika hori “onura ekonomikoa” dela, eta Espainiako agintariei jarduera horiek geldiarazteko eskatu zitzaien, iruzurragatiko krisiak saihesteko.
Landare-estraktuak eta atun gehigarrienak erabiliz, produktuak kolore bat izan dezan balio du, hain zuzen ere, Thunnus thynnus espezieari dagokiona, balio handikoa, eta “hegalaburra” deitzen zaiona, agian Thunnus albacares bezalako beste espezie bat denean. Gainera, beste arazo handi bat da tratamendu horrek produktuaren narriadura estali eta estali dezakeela, eta horrek kontsumitzaileen elikadura-arriskua areagotzen duela.
Histaminarekin poluitzea
Iruzurrezko erabilera horrek ere badu zerikusirik histamina kantitate handitan egotearekin; substantzia hori, hain zuzen, bakterioak hazi diren arrainetan dago, kontserbazio txarraren ondorioz. Espainiako Kontsumo, Elikadura Segurtasun eta Elikadura Agentziaren arabera (AECOSAN), 2017an 15 alerta kudeatu dira hegalaburrean histamina kontzentrazio handiak egoteagatik. Guztira, Espainian 154 pertsona intoxikatu direla berretsi du, baita Europako beste herrialde batzuetan ere. Horietatik 105, gutxienez, Almeriako enpresa batek merkaturatzen ditu, Frantzian, Alemanian, Italian eta Portugalen banaketa nazional eta europarra izan dutenak. Lepoko mina, gorritzea, izerdia, goragalea, okadak eta zefaleak intoxikatzen dira. Oraingoz, osasun-agintariek itxita dute konpainia arduradunaren ekoizpen-lerroa, prebentzio-neurri gisa.
Arrainak bi arrazoirengatik agertzen da histamina: manipulazio txarra eta kontserbazio txarra (denbora luzez tenperatura altuak). Bakterio-kutsadura handiko sintoma da, beraz. Kontuan izan behar da histamina maila handia duen arrain batek ez duela zertan gaizki usaindu. Gainera, egosketak, izozteak edo ontziratzeak ez dute toxina suntsitzen, prestatu ondoren. Ez intoxikatzeko modu bakarra da ez jatea arrain poluitua. Eta ez egoteko, hotz-katea ziurtatu behar da, eta produktuaren balio-bizitza ez da gehiegi luzatu behar.
Iruzurrezko arraina
Blanesko Ikasketa Aurreratuen Zentroko adituek 2015ean egindako azterketaEKZ(CSIC) Ikerketa Zientifikoen Kontseilu Gorenaren barruan, orduan aitortu zuen “merkaturatutako hegalaburraren% 40 iruzurrezkoa dela, eta hegalabur hori hegalaria, moja edo zuria, saltzen ari dela”. Ikerketaren arabera, “hegalaburraren bi zatitik ia bat iruzurrezko arraina da”. Erremolatxarekin “tindatutako” piezak ere atzeman zituzten, atungorritik pasatzeko.
CSICeko adituek jakin zuten arrainak ez zuela inolako arriskurik osasunerako, baina, egiaz, Thunnus thynnus hain preziatua den urruneko senide batena zela. Ikerketak erakutsi zuenez, arrandegi edo jatetxe gisa saltzen diren saltokiek ezin dute eskaini hegalaburraren harrapaketa-agiria, hornitzaileak produktuarekin eman behar duena.
