Hegaztien eragina (IA) izan zen Europako hegaztien sektorearentzako izurriterik okerrenetako bat 2020-2021 denboraldian. Eritasun biral hori hegazti-gripea izenez ezagunagoa da, eta eragin negatibo oso handia du ekoizpen-sektorean. Hori dela eta, Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioak (MAPA) autonomia-erkidegoei eskatu die prebentzio-neurriak indartzeko. Artikulu honetan gaixotasun hori zer den, zer eragin duen eta nola prebenitu eta babestu azaltzen dizugu.
Zer da hegazti-gripea?
Hegazti-gripea oso gaixotasun kutsakorra da. Etxeko hegaztiei eta basa-hegaztiei eragiten die, nahiz eta azken horiek eragiten duen birusaren gordailu natural gisa jokatzen duten, A Influenza birusa generokoa. Oro har, hegazti-gripearen birusak hiru multzotan sailkatzen dira: A, B eta C. A mota da hegaztiak kutsatzen dituen bakarra, eta zoonotikoa da; horrek esan nahi du pertsonak infektatu ditzakeela.
Hegaztiei bakarrik eragiten die?
Ez. Hegaztien eraginak, batez ere, hegaztiei eragiten die, bai etxeko hegaztiei bai basa-hegaztiei (basatiek birusaren gordailu natural gisa jokatzen dute), baina ugaztun-espezie batzuen (arratoiak, saguak, erbinudeak, hudoak, txerriak, katuak, tigreak, txakurrak, zaldiak…) hegaztien eraginak eragindako birusak ere isolatu dira, eta gizakiarengan.
Egia da kasu horiek ez direla hain ohikoak, baina gertatzen dira. Hain zuzen, Elikatik gogoratzen digutenez, aurreko mendean, birus horiek hiru pandemia eragin dituzte gizakietan, zerrien eraginpean zeuden birusen aniztasunari lagundu zioten, eta txakurren artean dabiltzan txakurren influenza birusetako bat ere sortu zuten.
Zergatik kezkatzen du hegaztien eraginak?
Hegaztien eragina arriskutsua da osasun publikoarentzat: zoonosia da, eta gizakiari eragin diezaioke. Birus horiek batez ere hegaztiei eragiten badiete ere, batzuetan espezieen hesia zeharkatu dute gizakiak kutsatzeko. “Sarritan, IAko birus-andui berriak sortzen dira, eta horrek esan nahi du andui berrietako bat pertsonen artean erraz zabaltzeko arriskua dagoela”, adierazi dute Elikako adituek.
Gainera, oso patogenoa den hegaztien eraginak (IAAP) kalte handiak eragin ditzake ekoizpen-sektorean. 2020-2021 denboraldian, hegazti gripearen izurritea Europako Batasunean orain arte izan den handienetakoa izan zen, eta Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioaren (MAPA) daturik berrienak argiak dira. Zehazki, hauek izan dira:
- 9 milioi hegazti.
- 1.298 agerraldi eskortako hegaztietan.
- 2.394 agerraldi basoko hegaztietan, Europako 31 herrialdetan.
- 85 kasu hegazti gatibuen kasuan.
Nola prebeni daiteke?
Normala denez, prebentzio-gomendio gehienak hegaztien sektoreko ekoizleei zuzenduta daude, baina horrek ez du esan nahi pertsonak, oro har, arriskuarekin zerikusirik ez dugunik edo birus horien hedapena saihesteko neurririk hartu ezin dugunik. Horietako bat, adibidez, hegazti basatiekin (ahateak, kaioak edo usoak) zuzeneko kontaktua saihestea da.
Elikatik azaltzen dutenez, “hegazti basatiak, batez ere uretako hegaztiak, kaioak eta hondartzako hegaztiak, apopiloak eta gordailu naturalak dira hegazti gripearen birus-mota guztietarako, eta funtzio garrantzitsua dute gaixotasunaren bilakaeran, mantentze-lanetan eta hedapenean, hegaztiekin harreman zuzena izanez gero. Hori da, dirudienez, transmisio-faktore probableena; beraz, funtsezkoa da hegazti basatien eta eskortako hegaztien arteko harremana mugatzea konfinamenduaren eta beste biosegurtasun-neurri batzuen bidez”.
Adituen iritziz, hori funtsezkoa izan daiteke “patogenotasun handiko moduetara eboluzionatzeko arriskua murrizteko, gizakien esposizioa eta infekzioa saihesteko, eta gizakia kutsa lezaketen eta gizakien artean eta izaera pandemikoa izan dezaketen birusak sor ditzaketen giza birusen osagaiekin birkonbinatzeko”.
Era berean, hegazti-ustiategietako biosegurtasun-neurriak indartzeko beharra azpimarratzen du MAPAk. Hona hemen aholku nagusiak:
- Basa hegaztiekin zuzeneko eta zeharkako kontaktua saihestea.
- Zaintza pasiboa indartzea, bai hegaztien ustiategietan bai basa hegaztietan.
- Eritasun susmorik izanez gero, albaitaritza zerbitzu ofizialei berehala jakinaraztea.
- Abeltzainek, ustiategietako albaitariek, ehiztariek eta, oro har, herritar guztiek IAAPi, haren arreta-neurriei eta naturan aurkitutako hegazti gaixo edo hilak jakinarazteko mekanismoei buruz duten sentsibilizazioa areagotzea.
