2004an, Europar Batasuneko araudiak onartu ziren, «elikagaien higienerako pakete»aren parte izango zirenak. Araudi horiek pentsuen higieneari buruzko beste araudi batekin osatuko lirateke hurrengo urtean. Araudi horien helburua da pertsonen osasuna ahalik eta gehien babestea, eta Europako Batasuneko elikadura-legediaren printzipio eta definizio komunetara egokitzea.
Erregelamenduak onartzearekin batera, erkidegoko legegileak araudi komunetan ezarritakoa 2006ko urtarrilaren hasieratik aplikatu ahal izatea nahi izan zuen, interesa zuten industriak beren printzipio eta betebehar berrietara egokitzeko arrazoizko epe baten ondoren.
Hemendik aurrera, aztertu ahal izango dugu ea hori nahikoa izan den, eta proposatzen duten planteamendu integrala eraginkorra ote den elikadura-katean zehar elikadura-segurtasuna zaintzeko, bereziki lehen sektorearentzat; izan ere, sektore horrentzat, oraingoz, arau bereiziak, iragankorrak, ezarriko dira, gainerako operadoreekiko.
Europako Batasuneko agintariei ez zaie zalantzarik higieneari buruzko araudi berria oinarri sendoa dela elikagaien segurtasuna bermatzeko. Horretarako, planteamendu integratu berri bat eratu dute, elikagaien segurtasuna bermatzeko oinarrizko ekoizpenetik hasi eta merkaturatu edo esportatu arte. Horren hartzaile nagusiak elikagai-enpresak izango dira, elikagai seguruak ekoitzi, banatu eta merkaturatzeko arduradun nagusi gisa.
Planteamendu integraletarantz
Arau berriek bermatu behar dute produktu primarioak edozein kutsadura-iturriren kontra babestuta daudela.
Legegileak Europar Batasuneko baldintza berriak enpresei bakarrik aplikatzea nahi izan du, ez etxeko erabilera pribaturako lehen mailako produkzioari, ez eta etxeko kontsumorako elikagaiak prestatu, manipulatu edo biltegiratzeari ere. Hala ere, elikagaiak ekoizten dituen enpresako operadoreak zuzenean hornitzen baditu lehen mailako produktuen kopuru txikiak, bai kontsumitzaileei bai txikizkako salmentako tokiko establezimenduei, legegile komunitarioak egokitzat jo du osasun publikoaren babesa legeria nazionalaren bidez arautzea, ekoizlearen eta kontsumitzailearen arteko harreman estua dela eta.
Eratu den planteamendu integral berriak lotura berezia du osasun publikoarekin; izan ere, haren arau eta prozedurek printzipio komunak dituzte, batez ere, fabrikatzaileen eta agintari eskudunen erantzukizunei, establezimenduetarako egitura-, eragiketa- eta higiene-baldintzei, establezimenduak baimentzeko prozedurei, biltegiratzeko eta garraiatzeko betebeharrei eta osasun-markaketari dagokienez. Printzipio horiek elikagai guztien arau higienikoen arabera ekoizteko oinarri komuna izan arren, ez dute baztertzen zenbait elikagairen higieneari buruzko arau berariazkoak ezartzeko beharra, animalia-jatorriagatik. Higiene-arau berri orokorren eta berariazkoen helburu nagusia kontsumitzaileen babes-maila handia bermatzea da.
Betebehar berriak
Erreferentziako Europar Batasuneko arauak higiene arloko betebehar berriak ezartzen dizkie elikagaien enpresetako operadoreei. Horietako batzuk lehen mailako produkzioan eta horrekin lotutako jardueretan aritzen direnentzat izango dira, eta beste batzuk, berriz, geroko elikagaiak ekoitzi, eraldatu eta banatzeko edozein fasetan dihardutenentzat.Kasu batzuetan, elikagai-enpresetako operadoreek berariazko higiene-neurriak hartuko dituzte. Neurri horiek honako hauek izan daitezke: elikagaietarako irizpide mikrobiologikoak betetzea; Europar Batasuneko erregelamenduan ezarritako helburuak lortzeko beharrezko prozedurak; elikagaien tenperatura kontrolatzeko baldintzak betetzea; hotz-katea mantentzea; edo laginketa eta analisia.
Produkzio primarioari eta hari lotutako jarduerei dagokienez, higieneari buruzko xedapen orokor bereiziak ezarri dira. Horiekin lotutako jarduerak hauek dira: batetik, lehen mailako produktuak garraiatzea, biltegiratzea eta manipulatzea ekoizpen-tokian, baldin eta haien izaera nabarmen aldatzen ez bada; bestetik, animalia biziak garraiatzea, erregelamendu honen helburuak lortzeko beharrezkoa bada; eta, azkenik, landare-jatorriko produktuak, arrantzako produktuak eta basoko ehizako animaliak badira, lehen mailako produktuak garraiatzea, baldin eta horien izaera nabarmen aldatu ez bada ekoizpen lekutik bertatik.
Ildo horretatik, elikagaien enpresetako operadoreek, ahal den neurrian, ziurtatu egin beharko dute produktu primarioak edozein kutsadura-iturriren kontra babestuta daudela, lehen mailako produktuek jasan beharreko edozein eraldaketa kontuan hartuta. Era berean, Europar Batasuneko eta estatuko lege-xedapenak bete beharko dituzte, oinarrizko ekoizpenean arriskuak kontrolatzeari buruzkoak, bai eta horiekin lotutako eragiketei buruzkoak ere, airearen, lurzoruaren, uraren, pentsuen, ongarrien, albaitaritzako sendagaien, produktu fitosanitarioen eta bioziden kutsadura kontrolatzeko neurriak barne; eta zoosanitarioen eta animalien ongizatearen gaineko neurri zootikoak eta onosiak barne hartzen dituzten neurri zoosanitarioak.
Animaliak hazi, bildu edo ehizatzen edo animalia-jatorriko produktu primarioak ekoizten dituzten elikagai-enpresetako operadoreen kasuan, hainbat neurri ezartzen dira instalazioak, ekipoak edo garraio- edo biltegiratze-baliabideak garbitu eta desinfektatzeko; eta beste neurri espezifikoago batzuk landare-produktuak ekoitzi edo biltzen dituztenetarako, horien garbiketari, kutsaduraren prebentzioari, manipulazio egokiari, langileen prestakuntzari eta osasun-egoerari, eta hondakin fitosanitario arriskutsuen kontrolari buruz.
Europako Erkidegoko arauak badaki gaur egun oraindik ez dela bideragarria arriskuen analisiaren eta kontrol-puntu kritikoen (AKPKA) printzipioak lehen mailako produkzioan aplikatzea. Egoera horren aurrean, legegileak uste du praktika zuzenen gidek ustiategietan higiene-praktika egokien erabilera sustatu behar dutela, eta, kasu batzuetan, oinarrizko ekoizpenerako higiene-arau berariazkoekin osatu behar direla.
Hala ere, lehen sektoreak adi egon behar du, eta Batzordeak hori erabaki ahal izango du Erkidegoko Erregelamendu hori aplikatzean egingo den berrikusketaren ondoren; izan ere, nahiz eta hasiera batean AKPKAren printzipioetan oinarritutako prozedurak ezartzeko baldintza ez den aplikatu behar lehen mailako produkzioan, sistema hori ekoizpen horretara zabaltzeko bideragarritasuna azter daiteke. Erabaki horrek ustekabean harrapatu ez ditzan, arauak berak komenigarritzat jotzen du estatu kideek printzipio horiek, ahal den neurrian, aplikatzera bultzatzea operadoreak lehen mailako produkzio mailan.
Prestatzen ahal diren Estatuko eta Europar Batasuneko gidetan, higieneko praktika egokiei buruzko orientabideak eman beharko dira, lehen mailako produkzioko eta hari lotutako eragiketetako arriskuak kontrolatzeko. Izan ere, higieneko praktika egokiei buruzko gidetan arrisku horiei buruzko informazioa eman beharko da, bai eta arrisku horiei aurre egiteko neurriak ere, Europar Batasuneko eta Estatuko legerian eta Europar Batasuneko programetan ezarritako neurriak barne.
Arauak arrisku eta neurri hauek har ditzake, besteak beste: kutsaduraren kontrola, mikotoxinak, metal astunak eta material erradioaktiboa; ura, hondakin organikoak eta ongarriak erabiltzea; produktu fitosanitarioak, biozidak, albaitaritzako sendagaiak eta elikagaien gehigarriak egoki erabiltzea; eta horien trazabilitatea; pentsuak prestatu, biltegiratu, erabili eta trazabilitatea; hildako animaliak, hondakinak eta desperperperspektibak garbi kentzea.
- Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2004ko apirilaren 29ko 852/2004 (EE) Erregelamendua, elikagaien higieneari buruzkoa. EBAO, L 139 zenbakia, 2004ko apirilaren 30ekoa.
- Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2004ko apirilaren 29ko 853/2004 (EE) Erregelamendua, animalia-jatorriko elikagaien higieneari buruzko berariazko arauak ezartzen dituena. EBAO, L 139 zenbakia, 2004ko apirilaren 30ekoa.
- Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 2004ko apirilaren 29ko 854/2004 (EE) Erregelamendua, giza kontsumorako animalia-jatorriko produktuen kontrol ofizialak antolatzeko berariazko arauak ezartzen dituena.
- Europako Parlamentuaren eta Kontseiluaren 183/2005 (EE) Erregelamendua, 2005eko urtarrilaren 12koa, pentsuen higieneari buruzko betekizunak finkatzen dituena. EBAO, L 35 zenbakia, 2005eko otsailaren 8koa.
