Elikagai galkorrak, hala nola frutak, barazkiak, haragia eta arraina, izoztutako produktuez gain, hozte- edo izozte-tenperatura egokian eduki behar dira, egoera onean kontsumitu ahal izateko. Baldintza termiko desegokien eraginpean egoteak, noizean behin bada ere, batzuetan kontrolik gabeko usteltzea edo heltzea eragiten du, baita elikagaien segurtasuna arriskuan jar dezaketen mikroorganismoak garatzea ere. Hotz-katea bermatzeko beharraz jabetuta, Madrilgo Unibertsitate Politeknikoko (UPM) eta Bremengo Unibertsitateko ikertzaileek hotz-garraioak gainbegiratzen eta kontrolatzen lan egiten dute, trazabilitaterako eta banaketa hobetzeko tresna gisa.
Elikagai fresko eta izoztuen higiene, osasun, nutrizio eta zentzumenen kalitatea urrats guztietan hozte egokiaren bidez lortzen da, ekoizpenetik kontsumora arte. Horretarako, hotz-katea izeneko produktuak kontserbatzeko eta erabiltzeko sistema egokia erabili behar da. Kate hori edozein mailatan hausteak produktuaren kalitatea eta segurtasuna arriskuan jartzen ditu eta mikrobioak garatzeko prozesuak eragiten ditu, bai eta jangarrien bizitza erabilgarria kaltetzen eta murrizten duten erreakzio entzimatiko degradatzaileak ere. Tenperatura faktore kritikoa da ekoizpen- eta banaketa-sistemetan, eta zorrotz kontrolatu behar da.
Behar horren ondorioz, UPMko Nekazaritzako Elikadurako Propietate Fisiko eta Teknologia Aurreratuen Laborategiko ikertzaileek eta Bremengo Unibertsitateko Mikrosistemen Zentroko (MCB-IMSAS) adituek metodo bat diseinatu dute, monitorizazio-multzo automatizatuen bidez egiten diren hozkailu-garraioak gainbegiratzeko eta kontrolatzeko. Teknika horren bidez, zenbait anomalia detekta daitezke, hala nola tenperatura-deskontrolek eragindako hotz-katearen haustura. Hartara, gorabeherak hauteman egin daitezke, eta produktuen trazabilitatea egokia dela ziurtatu.
Aurrerapenak garraioan
RFID gailuek tenperaturak erregistratzen dituzte hotz-kate osoan, kablerik eta instalazio gehigarririk gabe.
Ikerketan, adituek irrati-maiztasuneko teknologiak erabili dituzte hotz-kamioiak monitorizatzeko, haien tenperatura kontrolatzeko eta elikagaietan izan daitezkeen aldaketa termikoak erregistratzeko. Lan esperimentalaren lehen urratsean, irrati-maiztasun bidezko hiru identifikazio-sistemaren (RFID) azterketa konparatiboa egin zen, eta, horri esker, prestazio onenak dituen metodoa aukeratu ahal izan zen. Ondoren, gailu horietatik 48 jarri ziren palet batean, tenperaturen banaketa aztertzeko eta hotz-katean baldintza normalak simulatzeko. Azkenik, konpartimentutan banatutako 15 hotz-kamioi monitorizatu ziren kontsigna-tenperatura desberdinetan edo gomendatutakoetan, produktu ultraizoztuen garraioa barne.
Lortutako datuetatik abiatuta, termometroan erregistratutako diferentziak hauteman ahal izan ziren hotz-ekipoarekiko distantziaren arabera, kontsigna-tenperaturarekiko 12ºC-rainoko desbideratzeak zenbatetsi ziren eta hotz-kamioietan monitorizazio fidagarria egiteko behar ziren gutxieneko sentsore kopurua zenbatetsi zen. Garraiatzean eta banatzean gertatzen diren tenperatura-aldaketak kontuan hartzen dituen kalitatea iragartzeko eredu bat erabiliz, produktuen bizitza erabilgarria zenbatetsi ahal izan zen, hotz-katearen hainbat baldintzatan, eta katean %20rainoko igoerak lortu ziren. Hala, garraiobideen barruan elikagaien banaketa optimiza daiteke, ahulguneak atzeman eta tartean diren enpresentzako informazio erabilgarria eman.
Hozteko teknologia eta kontserbazioa
Garatzen ari diren hainbat teknologiatan berriki egin diren aurrerapenei esker, aplikazio berriak egin daitezke hozkailuen kontserbazioaren arloan. Horietako bat RFID sistemak dira, era guztietako elementuak haririk gabe identifikatzeko garatuak, hasi merkataritzaguneetako liburuetatik eta garraio intermodaleko ibilgailu edo edukiontzietaraino. Gaur egun, kreditu-txartel baten tamainako RFID gailu berriak daude, tenperatura-sentsore bat eta memoria bat dituztenak. Horrela, hotz-kate osoko tenperaturak erregistra daitezke, kableatu beharrik gabe edo instalazio osagarriak egin beharrik gabe.Irrati-maiztasuneko sistemak oso tresna erabilgarriak dira elikagaien segurtasunaren arloan. Elikagaien stockei buruzko informazio guztia (jatorria, lotea, fabrikazio-data eta lehentasunezko kontsumoa) kontrolatzeko eta haien trazabilitatea bermatzeko gai diren etiketa adimendunak ezarrita, produktuaren egoera ezagut daiteke, kalitate-parametroen sentsoreekin konbinatuz. Produktuaren segurtasuna bermatzen duten itsas baliabideak zaintzeko sistema berrietan ere aplikatzen da teknologia hori. Kasu horietan, tarte bakoitzari buruzko informazio fidagarria lortzen da, datu-base zentralizatu handi baten gisa jarduten duen plataforma bati transmititua. Arrantza-eremutik kontsumitzailearenganaino kudeatzen eta banatzen du, tarteko etapa guztietan.
Hotz-kateak bermatzen du elikagai galkorrak edo izoztuak modu seguruan iritsiko zaizkiola kontsumitzaileari. Hozte- edo izozte-prozesua osatzen duten urrats bakoitzak osatzen duen sistema da. Produktu baten kalitatea eta segurtasuna jatorritik kontsumora arte mantentzeko beharrezkoak diren elementuak eta jarduerak biltzen ditu. Kate deritzo etapa edo maila desberdinez osatuta dagoelako.
Urratsetakoren bat arriskuan jartzen bada, produktuaren kalitatea aldatu egiten da. Aitzitik, produkzioan, garraioan, biltegiratzean eta salmentan bere horretan mantentzen den hotz-kate batek bermatzen du segurtasuneko tenperatura-tarte bat gorde dela, eta tarte horretan mikroorganismoek, batez ere osasunerako kaltegarrienak direnek (baldin badaude), geldiarazi egin dutela beren jarduera. Kontserbatzeko tenperatura egoki batek elikagaiaren ezaugarriak gordetzen ditu, bai organoleptikoak bai elikadurakoak.
Irrati-frekuentzia bidezko identifikazioa (Radio Frequency Identification, RFID) urruneko datuak biltegiratu eta berreskuratzeko sistema bat da, etiketak, transponadoreak edo RFID tag-ak (produktu, animalia edo, are, pertsona bati itsatsi edo erants dakiokeen eranskailu baten antzekoa) erabiltzen dituena. Helburua da objektu baten identitatea transmititzea irrati-uhinen bidez RFID irakurgailu berezi bati edo transzeptore bati, zeinak, identifikazio-seinalea jasotzen duenean, informazioa atera eta datuak prozesatzeko sistema batera bidaltzen baitu.
