Aski litzateke behien entzefalopatia espongiformea (BSE) duen ardi bakar bat, 40 milioi animalia baino gehiago dituen txabola britainiar zabala erabat kentzeko. Hori aurkitzeko aukerak, Trends in Mikrobiology aldizkarian argitaratutako lan baten arabera, ez dira batere urrunak. Ikerketaren egileen iritziz, "arrazoi sendoak" daude Britainia Handian "milaka ardi" kutsatu direla sinesteko.
Ikerketa, Matthew Baylis-ek eta Mike B-k sinatua, besteak beste. Britainia Handiko Animalien Osasunaren Institutuko Gravenorrek entzefalopatia espongiforme kutsakorraren hiru aldaera ezagunenak (EET) alderatzen ditu, eta horietako batek, behi-aziendaren ezaugarri den EEBak, espezieen hesia zeharkatu eta ardiak kutsatzeko dituen aukerak aztertzen ditu. Ardiek scrapie izeneko gaixotasuna dute.
Ikertzaileen arabera, bereizketa garrantzitsua da; izan ere, hiru patologietako batek ere (BSE txertoa, BSE obina eta scrapie) ez du portaera bera, ez eta kontsumitzailearentzako arrisku bera ere.
Izan ere, ardi-aziendaren BSE gaixotasun infradiagnostikatua da. Haien prebalentzia oraindik txikia dela uste da. Horrek ez luke eragotziko herrialde osoan sakabanatutako milaka kasu scrapierekin nahasten direla pentsatzea.
Ondorio suntsitzaileak. BSEren prioiak ardiak infektatzen baditu, emaitzak suntsitzaileak izan daitezke. Ikusi ahal izan denez, gaixotasunak animalian duen eragina behi aziendan dagoenaren oso bestelakoa da, batez ere infekzio arriskuari dagokionez. “Behi zoro” baten kasuan, nahikoa izan daiteke arrisku-material deritzenak kentzea (garuna, bizkarrezur-muina eta erraiak), eta, adin-tartea murrizteaz gain, ez litzateke gauza bera gertatuko ardi batekin, non ehun infektatuak kentzea askoz konplexuagoa baita. Neurri murriztaile zorrotzek soilik murriztuko lukete kontsumoa sei hilabetetik beherako animaliei mugatzea, besteak beste, infekzio bat izateko arriskua, baina inola ere ez ehuneko ehunean.
Nondik sortzen da zailtasun hori? Ikertzaileen iritziz, arrazoia gaixotasunaren jatorrian bertan bilatu behar da. Gaur, adierazi dutenez, ez dago batere argi zein den EEBren lehen arrazoia. Korronte jakin batek dio EEB espezieen hesia zeharkatu duen eta behi-aziendan forma propioa hartu duen scrapiaren aldaera bat dela; beste batzuen ustez, ordea, “modu espontaneoan” sortzen den gaixotasuna da, hau da, behi-indibiduo baten mutazio genetikoaren baliokidea.
Erantzun gabeko galderak. Nolanahi ere, eta ia 20 urteko eritasunaren ondoren, zalantza gehiago daude argitzeko, batzuk oso oinarrizkoak. Lehena da zergatik sortu zen EEB Britainia Handian. Bigarrena une horretan zergatik agertu zen.
Orain arteko erantzunek ez dituzte betetzen, Baylis-en eta Grovenor-en arabera, itxaropen guztiak. Hala ere, ohartarazi dute tenperatura txikiagoko animalia-irinen ekoizpenak auziaren “noiz” erantzun dezakeela (hirurogeita hamarreko hamarkadaren erdialdean hasi zen praktika komuna izaten), ez du argitzen “non”, herrialde askok aldi berean eta une beretik erabili baitzuten.
Britainia Handian aldaketa esklusibo bat izan zen lehen hirurogeita hamarreko hamarkadan. Urte horietan, ikertzaileek diotenez, baserritar britainiar asko animalia jaioberriak elikatzen hasi ziren, egun gutxi batzuetan, haragi-irinekin. Hori guztia azalduko luke, diote, baina ez dago baieztapen esperimentalik, kutsatutako haragi-irinez elikatutako adin goiztiarreko animaliak gaitzik jasan ez dutenak baino gehiago izan daitezkeenik.
Argi dago, hala ere, behi-azienda scrapierekin kutsatzeko ahaleginetan ez dela BSE agertu, eta horrek, agente infekziosoaren aldakortasuna dela eta, aztertutako prioi-motak baztertzen ditu, baina ez forma guztiak.
Era berean, gaur egun ez dago kontrako kasuaren frogarik, hau da, abeletxe britainiarretako ardietan BSE dagoenik. Gehienez ere, laborategiko baldintzetan eragindako gaixotasunaren kasu gutxi batzuk ezagutzen dira, baina ez modu “naturalean”.
Hala ere, ikertzaileek azpimarratzen dute “arrazoi sendoak” daudela pentsatzeko gaixotasuna benetan existitzen dela, eta milaka ardi eramaile egongo liratekeela. Horietako askok dagoeneko garatuta izango lukete gaixotasuna, baina, kontrol-metodo egokirik ez egoteagatik edo scrapie-arekin nahasteagatik (antzeko sintomak dituzte), ez da nabaritzen.
ARGIAK ETA ITZALAK INFEKZIO BIDEEN GAINEAN Ardietan behien entzefalopatia espongiformearen jatorria ez bada oso argiak, are gutxiago kutsatzeko bideak. Kutsatutako materialarekiko esposizioa, kutsatutako haragi-irin gisa, nahiz eta inola ere ez den baztergarria, ez dirudi, emaitzen argitan behintzat, probableena denik. Izan ere, elikagai-kontzentratu horietako ardi batek har dezakeen bolumena behi batek kontsumi dezakeenaren %1 eta %2 bitartekoa baino ez da. Esposizio txiki horrek ez luke eragingo susmagarria bezalako kasuen bat-bateko igoera.
Badirudi ardi baten prioia beste ardi batera igarotzea bezain sinplea dela kutsaduraren arrazoi nagusia. Nola? Seguru asko, amatik semera.
Azken gogoeta horri esker, etorkizuneko itxaropenak berma daitezke, baina motel, balizko epidemia baten kontrola. Egiaztatu ahal izan denez, bada ardien kode genetikoan eritasunaren aurkako erresistentzia adierazten duen gene bat. Ardien ondorengotzaren genomaren araberako jaiotza selektiboen programa aplikatzeak, agintari britainiarrek protokolo gisa aurreikusita baitzegoen, eragin hori asko murriztu lezake.
