«Cavaren gerra» delakoak irekitako fronte desberdinek gure auzitegi gorenak behartu dituzte «cava» Jatorrizko Deituraren Erregelamendua eta haren Kontseilu Arautzailea legezkotasunera nola egokitzen diren zehatz-mehatz aztertzera, ardo preziatu horri dagokion kalitatea zaintzeko.
2003ko azaroan, «El Derecho» egunkariak «cavaren gerra» deitu izan den azken ebazpenaren berri eman zuen. Cavaren Kontseilu Arautzaileak kontrolatzen du kaba ekoizteko eta egiteko prozesua. Erakunde hori Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioari atxikita dago, eta Vilafranca del Penedesen (Bartzelona) du egoitza. Argitalpen espezializatu horrek dioenez, iaz 205.089.000 cava-botilaren jatorria eta kalitatea bermatzeaz arduratu zen; botilen erdiak baino gehiago kanpo-merkatura bideratu ziren.
«Cava» ardoen Jatorrizko Deitura arautzen duen Erregelamenduak eta haren Kontseilu Arautzaileak hainbat auzi izan dituzte, eta auzialdi horiek goi-mailako epaitegietara, Auzitegi Gorenera eta Konstituzio Auzitegira iritsi dira. Orain, Erregelamendu hau 1991ko azaroan Ministerio Agindu bidez onartu zen, eta ez du lege-indar nahikorik arau-hauste administratiboak zehatzeko.
Lehen batailaren prestaketak
Cavak gutxienez bederatzi hilabeteko elaborazio aldia egiaztatu behar du, eta Jatorrizko Deiturako oinarrizko ardoa erabili.2003ko martxoan, Konstituzio Auzitegiak amaitutzat eman zuen Espainian kavaren sektorean irekitako lehen borroketako bat, eta Freixenet S.A. marka ospetsuenetako batek parte hartu zuen. Jatorriz 1996ko uztailaren 5ekoa zen, «Cava» Deituraren Kontseilu Arautzailearen Osoko Bilkurak hala erabakita, Freixeneten aurka zehapen-espedientea hasi zenean, “Cava” Jatorrizko Deituraren Erregelamenduaren eta haren Kontseilu Arautzailearen ustezko hiru arau-hausterengatik, Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioaren 1991ko azaroaren 14ko Aginduaren bidez onetsia.
Ministroen Kontseiluak, organo eskuduna den aldetik, 1997ko martxoaren 21eko erabakiaren bidez ebatzi zuen espedientea, eta enpresa horri hiru isun ezarri zizkion, guztira 345.054.799 pezetakoak (2,074 milioi euro). Isunik handiena, 338.959.962 pezeta (2,037 milioi euro), 1994ko abuztuaren 31tik 1995eko urtarrilaren 10era bitartean erregistro-liburuak eguneratu ez zirela-eta, «Cavaren Erregelamenduaren 12. artikuluak bederatzi hilabetetan finkatu zuen cava egiteko gutxieneko epea osatu ez zuten 18.736.708 botila merkaturatzearen ondoriozko zehapenari zegokion.
Kontuan hartutako arau-hausteak Cavaren Erregelamenduari, 1972ko ardoaren Erregelamenduari eta 1970eko ardoaren Estatutuari buruzkoak ziren.
Konstituzioaren milioi askoko deuseztapena
Freixenetek errekurritu zuen Ministro Kontseiluaren akordioa Auzitegi Gorenean. Epaia 1999ko abenduaren 20an eman zen, eta errekurtsoa, neurri batean onetsi bazen ere, 131.156.956 pezetara jaitsi zen nabarmen (788.269 €). Hala ere, zorte hobea izan zuen Auzitegi Konstituzionalean Auzitegi Gorenak emandako epaiaren aurka aurkeztutako babes-errekurtsoak; izan ere, Lehen Salak 2003ko martxoaren 17an emandako ebazpenak Ministroen Kontseiluak ezarritako lehen eta hirugarren zehapenak baliogabetu zituen, sozietate errekurtsogileak Konstituzioaren 25.1 artikuluan ezarritako zehapen-arloko legezkotasunerako eskubidea aitortzen baitzion, eta, horren arabera, «Delitu bat egiteagatik edo delituagatik ezin da inor kondenatu».Konstituzio Auzitegiak argudiatzen duenez, 1991ko Cavaren Erregelamendua onartzen duen Aginduak ez du beharrezko lege-mailarik arlo horretako arau-hausteen eta zehapenen koadro osoa ezartzeko, ministro-agindua besterik ez baita.
Azkenik jaso ziren Freixeneten argudioen artean, aipatu beharrekoak dira garai hartan indarrean zeuden Ardoaren Estatutuarekin eta Ardoaren Araudiarekin zigortzerik ez zegoela, arau-erregulazio horiek gutxieneko arau-hausterik ez zutelako. Izan ere, gai horri buruzko aurretiazko eta egiazko legerik eza ezin da Europar Batasuneko Erregelamenduak baino arau apalago batek egindako aipamen hutsarekin salbatu, baldin eta Erregelamendu horiek ez badute erreferentziazko zehapen-koadrorik, kasu honetan gertatu den bezala.
Tipifikaziorik ezari irtenbideak
Konstituzio Auzitegiaren epaiak ez dio utzi Espainiako legegileari ezer egiterik, horrelako jokaerak zehatzeko arau egokirik ez duelako. Mahastizaintza eta ardogintzaren arloko arau-hauste administratiboei eta ardoak babesteko mailei aplikatu beharreko zehapen-araubidea ezarri zuen Mahastizaintza eta Ardogintzaren Legeak, 2003ko uztailaren 10ean onartu zenak. Izan ere, lege-mailako arau batean ezarri behar da, Konstituzioan jasotako legezkotasun-printzipioa betetzeko.Planteamendu horren arabera, lege honetan, Europar Batasuneko araudian, autonomia-erkidegoetako xedapenetan edo garapen-xedapenetan ezarritakoa ez betetzea arau-hauste administratibotzat hartuko da, eta arau-hauste horiek arinak, larriak edo oso larriak izan daitezke.
Alde horretatik, arau-hauste larritzat jotzen dira, besteak beste, dagokien babes-mailaren erregistroetan kasu bakoitzean beharrezkoak diren datu eta egiaztagirietako zehaztasun falta edo omisio jakin batzuk; dagokion babes-mailaren arau espezifikoak ez betetzea, ekoizpen-, elaborazio-, eraldaketa-, kontserbazio-, garraio-, egokitzapen-, ontziratze- eta aurkezpen-praktikei buruzkoak; eta, halaber, ekoitzitako oinarri-ardo apartsua egin eta merkaturatzea.
Arau-hauste oso larrien eremuan, Legeak araututako produktuak tratamendu, praktika edo prozesu baimendu gabeen bidez landu, eraldatu edo merkaturatzeko ekintzak sartzen dira, baina betiere osasunerako arriskurik badago.
. Bartzelonako Probintzia Auzitegiak 2000ko urtarrilaren 26an emandako ebazpen bitxia da. Garai hartan, ardo aparduna ekoizten zuten bi enpresak elkar erreklamatzen zuten, laba fabrikatu eta merkaturatzeko lehia desleialaren ondorioz, eta kalte eta galera handiak ordaintzea eskatzen zuten. Lehenik eta behin, produktoreetako bat kondenatu egin zuten doluz lehia desleialeko ekintza hauek egiteagatik: fede onaren eskakizunen aurkako portaera objektiboki izatea; bezeroak hutsegitea eragiten zuten jarraibide desegokiak erabiltzea eta zabaltzea, hark egindako ardo apartsuen elaborazioari eta kalitateari dagokienez, etiketak irabazi lehiakor gisa lortu eta merkaturatutako produktu bat kaba gisa sustatzen eta merkaturatzen zuenean, eta, egia esan, ardoa zen.
Epaileak erabaki zuen ez zituela berriro ardo apartsuak kaba gisa komertzializatuko, ez barne-merkatuan ez kanpo-merkatuan, non eta ez zituen betetzen cavaren elaborazioari, etiketatzeari, merkaturatzeari eta banaketari buruzko arau guztiak; eta, gainera, kaba gisa egindako eta merkaturatutako botila guztiak ken zitzala barruko eta kanpoko merkatutik, baldin eta botila horiek ez bazaizkio egokitzen elaborazioaren, biltegiratzearen, etiketatzearen, merkaturatzearen eta banatzearen arloan indarrean dagoen araudiari.
Ezarritako kalte-ordaina, demandatzaileari ordaindu behar ziona, 1994-1995 eta 1995-1996 ekitaldietan ondare-kalteengatik lortutako irabazien % 5ari dagokion zenbatekoan finkatu zen, bai eta ehun milioi pezetako zenbatekoan ere, kalte moralengatik. Zigor gehigarri gisa, ebazpen hau osorik argitaratu behar izan zen tirada handieneko estatuko hiru egunkarietan, bere kontura, eta kostuak ordaindu.
Audientziak, planteatutako errekurtsoen ondoren, erabaki zuen, «alderdiek alegatutako aginduen azterketa xehatu baten ondoren», aurkariak bortxatutzat jo zituela, demandatuak kabaren fabrikazio-prozesua hautsi zuela -ez baitzuen errespetatu berak eskatutako iraupena, eta ez baitzuen erabili horretarako hautatutako guneetako mahatsik–, eta demandatzaileak hautsi egin zuen, baimendu gabeko mahats-barietate bat erabiliz. Kalte eta galeren ordainik gabe geratu ziren biak, lehia desleialeko ekintzak egin baitzituzten kaba egiteko, engainatzeko eta inoren ospea aprobetxatzeko arauak hausteagatik, eta, gainera, haiek gaizki zirkulazioan jarritako botilak merkatutik kentzera kondenatu zituzten, eta debekatu egin zieten ekintza horiek errepikatzea.
- Nekazaritza, Arrantza eta Elikadura Ministerioaren 1991ko azaroaren 14ko Agindua, 1995eko irailaren 15eko Aginduak eta 1998ko otsailaren 6ko Aginduak aldatua.
- 24/2003 Legea, uztailaren 10ekoa, Mahastiari eta Ardoari buruzkoa (165/2003 EAO, 2003ko uztailaren 11koa).
- Konstituzio Auzitegiaren epaia, 1. sala, 2003ko martxoaren 17koa, 2003ko apirilaren 16ko 91/2003 BOEn argitaratu zena, 923/2000 zenbakiko errekurtsoa.
- Auzitegi Gorenaren epaia, 3. aretoa, 4. atala, 2003ko maiatzaren 23koa.
- Bartzelonako Probintzia Auzitegiaren epaia, 15. atala, 2000ko urtarrilaren 26koa.
