Listeriosia Listeria monocytogenes bakterioarekin kutsatutako elikagaien kontsumoak eragindako infekzioa da. Sistema immunologiko ahuldua duten pertsonei, helduei, haurdun daudenei eta haurrei eragiten die batik bat. Bakterioa lurrean, uretan eta zenbait animaliaren heste-traktuan dago. Atzemandako kasu gehienak prestatutako janariekin lotuta daude, eta, nahiz eta prebalentzia gutxiko gaixotasuna izan, ez dira aintzat hartu behar zenbait gomendio, haien garapena saihesteko.
Listeria monocytogenes bakterioak gaitasun berezia du hozte-tenperaturetan ugaltzeko, eta, beraz, baldintza horiei arreta berezia jarri behar zaie. Gainera, kasu gehienetan, kontsumitu aurretik berotu behar ez diren elikagaietatik transmititzen da, bakterioa “hiltzea” lortuko lukeen urrats bat. Izan ere, elikagaiek transmititutako beste batzuk ez bezala, Listeria bizirik atera daiteke hozte-tenperaturetan. Zergatik kutsatzen dira elikagaiak? Barazkiak lurrak edo ongarri gisa erabiltzen den simaurrak kutsa ditzake; animaliek bakterioa izan dezakete, eta, beraz, haragia eta esnekiak kutsatu; prozesatutako elikagaiak, gazta freskoak edo haragi hotzak esaterako, kutsatu egin daitezke transformatu ondoren.
Listeria prebenitzea
Listeriosia prebenitzeko neurriak elikagaiek transmititzen dituzten beste gaixotasun batzuen antzekoak dira, hala nola salmonelosia. Bakterioa ez da ikusten eta ez da usaintzen. Higienizazio, biltegiratze eta egoste egokiak infekzio-arriskua murrizten du. Hona hemen beste aholku batzuk:
Ez edan esne gordinik (pasteurizatu gabe).
Eskuak, tresnak, gainazalak eta ebakitzeko taulak garbitu, elikagai gordinak erabili eta prestatu ondoren.
Haragia gordinik, arrainik eta itsaskirik eta begetalik ez izatea prestatutako jakietatik eta jateko prest daudenetatik.
Garbitu frutak eta barazkiak ur ugarirekin.
Ahal bezain laster jan elikagai galkorrak.
Prebentzio-neurriak janariak prozesatu ondoren hartu behar dira, ontziratzean eta elikagaiak manipulatu eta kontsumitu aurretik biltegiratzen diren etapa guztietan. Patogenoen prebalentziari buruz egindako ikerketen arabera, listeriosi-kasu gehienak patogenoaren kantitate handiak kontsumitzeagatik sortzen dira, eta kantitate txikiak kontsumitzeagatik kutsatzeko arriskua ere oso txikia da.
Badira kutsatzeko arriskua areagotzen duten faktoreak, hala nola adina eta haurdunaldia. Kontuan izan behar da, elikagai kutsatuen bidez azaldu ondoren, heldu osasuntsu gehienek ez dutela inolako sintomarik garatzen. Kontrol-neurriek nekazaritzako ustiategietara eta elikagaiak prozesatzeko ustiategietara jo behar dute.
Listeriaren prebalentzia EBn
2009an, Europako Batasunean 1.685 listeriosi kasu egiaztatu ziren, Gaixotasunak Prebenitzeko eta Kontrolatzeko Europako Zentroaren (ECDC) datuen arabera. Datu horien arabera, joera antzekoa da urtetik urtera, nahiz eta azken bostak baino apur bat handiagoa izan, maiatzetik aurrera kasu gehiago izaten dira eta abuztuan eta irailean gailurra izaten da. Elikagai Segurtasunerako eta Nutriziorako Espainiako Agentziaren (AESAN) arabera, Europako osasun-agintariek (100 ufc/g) ezarritako kantitateak baino kantitate txikiagoak dira Listeria monocytogenes-en eragina.
L. monocytogenes-ek beste bakterio patogeno batzuek ez bezala jarduten du, hala nola Salmonella, eta haren hazkundea bertan behera geratzen da hozte-tenperaturetan. Lehenengo kasuan, bakterioa hazten ari da oraindik, baina mantsoago. Elikagai izoztuetan eta ontzi-mota gehienetan ere iraun dezake.
Hauek dira L. monocytogenes handitzen laguntzen duten faktoreak:
Elikagaien ezaugarriak eta osaera, bereziki uraren, azukrearen edo azidotasun mailaren jarduerarenak.
Biltegiratzeko tenperatura.
Ontzi-mota.
Produktu baten bizitza baliagarria, hau da, bakterioa hazteko zenbat denbora dagoen.
