Joan den irailaren 5ean, Europako Batzordeak Erabakia onartu zuen, osasun publikoaren eta kontsumitzaileen babesaren arloetan interesa duten alderdiekin elkarrizketa-talde bat eratzeko. Helburua da Batzordeari aholku ematea osasun publikoaren eta kontsumitzaileen babesaren arloetako kontsulta hobetzeko, Batzordeak erakunde aholkulari batean espezialisten esperientzia zehaztu baitezake. Europako gobernantzari buruzko 2001eko Liburu Zuriaren ildoei jarraitu besterik ez du egiten Batzordeak. Europar Batasuneko erakunde horrek Erkidegoan kontsultaren eta elkarrizketaren kultura indartzeko konpromisoa hartu zuen.
Imagen: Patti Gray
EBk elkarrizketa-talde bat sortu du berriki osasun publikoaren eta kontsumitzaileen babesaren arloetan interesa duten alderdiekin, Batzordearen lege-testuen proposamenean beharrezkoa den kontsultaren eta elkarrizketaren kultura berria indartzeko. Talde honek aholku eman behar die kontsulta prozesuko praktika onenei buruz, eta alderdi interesdunen parte-hartze prozesuak osasun publikoaren eta kontsumitzaileen babesaren arloetan dituzten beharretara egokitzen lagundu behar dio.
Erabakiak osasun publikoaren eta kontsumitzaileen babesaren arloetan interesa duten alderdiekiko elkarrizketa-taldearen eginkizuna eta egitura definitzen ditu. Talde hori Osasun eta Kontsumitzaileen Babeserako Zuzendaritza Nagusiak lan egiten duen esparru politikoetan eragina duten industriaren (banakako federazioak eta enpresak) eta gobernuz kanpoko erakundeen interesdunen ordezkaritza orekatuak osatuko du.
Taldeko kideak urriaren 10etik aurrera izendatuko dira, ahalik eta gaitasun handiena, behar diren ezagutza espezializatuen sorta zabala eta, irizpide horiekin bat, Erkidegoaren barruan ahalik eta banaketa geografiko zabalena eta gizonen eta emakumeen arteko oreka bermatzeko. Batzordeak Taldeari kontsulta egin ahal izango dio osasun publikoaren eta kontsumitzaileen babesaren arloetan interesa duten alderdiekiko kontsulta-prozesuaren hobekuntza orokorrarekin zerikusia duen edozein gairi buruz.
Kontsumitzaileak babesteko politika
2004an, hamar estatu berri sartu ziren, eta, 2007an, berriena, Bulgaria eta Errumaniarekin, EBk 500 milioi kontsumitzaile baino gehiago ditu. Azken urteotan, estatu kideek kontsumitzaileen interes espezifikoak defendatzeko politikak egin dituzte, eta haien zeregin ekonomiko eta politikoa funtsezkoa da merkatu bakarrari segurtasun eta egonkortasun handiagoa emateko. Izan ere, oinarrizko eskubide jakin batzuk onartzen zizkieten bitartean, hainbat politika jarri dituzte abian: desberdintasunak murriztea, jokabide desleialen aurka borrokatzea, osasuna eta segurtasuna sustatzea eta, oro har, bizi-maila hobetzea.Maastrichteko Itunak kontsumitzaileen babesa benetako politika komunitarioaren mailara igotzen du
Eskubide horiek bermatzeko erabiltzen diren metodoek hainbat sistema juridiko, tradizio soziokultural eta testuinguru instituzional eta politiko islatzen dituzte. Estatu batzuek arauzko ikuspegia aukeratu dute eta egitura administratibo oso batean oinarritu dira kontsumitzaileekin zerikusia duten arazoak tratatzeko. Beste batzuek ikuspegi pragmatikoagoa hartu dute, eta merkatuen edo sektoreen autoerregulazio-maila lehenetsi dute. Azkenik, gobernu batzuek lehentasuna eman diote elikagaiei buruzko legeriari; beste batzuek, berriz, nahiago izan dute izen komertzialetan edo ondasun eta zerbitzuen horniduran kontzentratu.
Arau- eta egitura-aniztasun horrek justifikatu egin zuen Europar Batasunean politika bat egitea, kontsumitzaileek merkatu bakarrean eginkizun aktiboa izateko behar adinako konfiantza izan zezaten, babes-maila handia izateari utzi gabe.
Babes komunitarioaren maila
Gaur egun, EBko Itunak Erkidegoaren esku uzten du kontsumitzaileei babes-maila handia bermatzea, bai eta informazioa jasotzeko eta beren interesak babesteko antolatzeko duten eskubidea sustatzea ere. Gainera, erkidegoko beste politika eta ekintza batzuk definitu eta gauzatzean, funtsezko arauak kontsumitzaileen babeserako eskakizunak kontuan hartzera behartzen du.Baina ez da beti horrela izan. Kontsumo arloko politikaren ikuskera hirurogeita hamarreko hamarkadaren erdialdean agertu zen. Izan ere, Erromako Itunak berak ez zuen aurreikusten politika hori ezartzea, eta Estatuburuek eta gobernuburuek arlo horretan zuten borondate politikoa adierazi zuten lehen aldia 1972ko Parisko Gailurrean izan zen. Handik gutxira, 1975eko apirilean, Batzordeak kontsumitzaileen babesari buruzko lehen ekintza-programa aurkeztu zuen. Programa horretan, oinarrizko eskubideen bost kategoriak jaso ziren, eta horiek izango dira Europar Batasuneko legediaren oinarri:
- Osasuna eta segurtasuna babesteko eskubidea.
- Interes ekonomikoak babesteko eskubidea.
- Kalteak ordaintzeko eskubidea.
- Informaziorako eta hezkuntzarako eskubidea.
- Ordezkaritzarako eskubidea.
Atariko programa horrek kontsumitzaileen politikaren zeharkako alderdia azpimarratzen zuen, eta adierazten zuen aipatutako helburuak Erkidegoko politika espezifikoetan integratu behar zirela, hala nola politika ekonomikoan, nekazaritza-politika bateratuan eta ingurumen-, garraio- eta energia-politiketan, zeinak kontsumitzaileei eragiten baitiete neurri handiagoan edo txikiagoan.
Baina 1987ko uztailaren 1ean indarrean sartu zen Akta Bakarrera arte itxaron beharko da kontsumitzaileen politikaren benetako aurrerapena egiaztatzeko, ordura arte ez baitzen kontsumitzailearen nozioa sartu, eta kontsumitzaileen politikaren aintzatespen juridikoaren oinarriak ezarri ziren. Hortik aurrera, Tratatuak ahalmena ematen dio Batzordeari kontsumitzaileak babesteko neurriak proposatzeko, «babes-maila handia» oinarritzat hartuta. Bilakaera positibo hori Maastrichteko Tratatuarekin berretsi zen, zeinak kontsumitzaileen babesa benetako politika komunitarioaren mailara igotzen baitu. Horren ondorioz, ikuspegi berriak zabaldu ziren, besteak beste, Liburu Berdeetan, hala nola Elikagaien Legedian.
Amsterdamgo Itunaren bidez, beste bultzada bat eman zaio kontsumitzaileen politikari. Helburu nagusien artean daude, besteak beste, kontsumitzaileen osasuna, segurtasuna eta interes ekonomikoak babestea, eta kontsumitzaileek informazioa, hezkuntza eta antolatzeko duten eskubidea sustatzea, beren interesak babesteko. Gainera, ezartzen du kontsumitzaileen interesak kontuan hartu behar direla Erkidegoko gainerako politikak definitzean eta gauzatzean. Azkenik, Tratatuaren beste xedapen batzuk, batez ere osasun publikoaren arlokoak, kontsumitzaileak hobeto babestera bideratuta daude.
Behien entzefalopatia espongiformearen krisia zela eta, EBk kontsumitzailearen osasuna eta elikagaien segurtasuna nabarmendu zituen. Eta Batzordeak berrantolatu egin behar izan zituen elikagaien osasunaz arduratzen ziren zerbitzuak, eta bereizi egin zituen, hurrenez hurren, lege-testuak egiteaz, kontsulta zientifikoaz eta kontrolez arduratzen ziren zerbitzuak; alde batetik, gardentasuna eta informazioaren hedapena hobetu zituen. Hori dela eta, XXIV. Z.O. (gaur egun, DG SANCO) sakon berregituratu da. Hemendik aurrera, kontsumitzaileen politikaz gain, osasuna babesteaz arduratzen da.
Luxenburgoko Kontseilu Europarrak 1997ko abenduan berretsi zuen bilakaera hori, kontsumitzaileen konfiantza indartzera bideratua, eta Europar Batasunaren lehentasun politikoen artean kaltegabeko elikagaien ekoizpena eta merkaturatzea ezarri zuen. Testuinguru horretan, 1999-2001eko Kontsumitzaileen Politikarako Ekintza Plana onartu zen, hiru esku-hartze eremu nagusi definitu zituena: kontsumitzaileen ordezkaritza eta hezkuntza; kontsumitzaileen osasuna eta segurtasuna; eta kontsumitzaileen interes ekonomikoak.
2006ko Kontsumitzaileen Politikarako Estrategiak hiru helburu izan zituen oinarri: kontsumitzaileak babesteko maila komun handia, kontsumitzaileak babesteko arauen aplikazio eraginkorra eta kontsumitzaileen erakundeek EBko politiketan parte hartzea.
2005eko apirilean, Batzordeak proposamen berri batean aurkeztu zituen 2007-2013 urteetarako lehentasunak. Kontsumitzaileen osasunari eta babesari buruzko ekintza-programa du izena, eta kontsumitzaileen politikaren eta osasun publikoaren esparruan dauden programak ordezkatuko ditu. Helburua da herritarrak beren kabuz kontrolatu ezin dituzten eta beren Estatu Kideek eraginkortasunez aurre egin ezin dieten arrisku eta mehatxuetatik babestea, osasunaren eta kontsumoaren arloan dituzten interesei buruzko erabaki oinarrituagoak hartzeko gaitasuna hobetzea eta osasun- eta kontsumo-helburuak Erkidegoko politika guztietan sartzea.
- Batzordearen 2007ko irailaren 5eko Erabakia, osasun publikoaren eta kontsumitzaileen babesaren arloetan interesa duten alderdiekin elkarrizketa-talde bat eratzen duena. EBAO, L 234 zenbakia, 2007ko irailaren 6koa.
