Plastikoa, bere erresistentzia-berezitasunengatik, elikagaiak ontziratzeko hainbat aplikaziotan erabiltzen den materiala da, hala nola botila-estalkien fabrikazioan. Erresistentzia handikoa, plastikoak hezetasunaren, koipearen, olioaren eta produktu kimikoen hesi gisa jarduteko gaitasun handia du. Zenbait irakasgaik ingurumenean duten eragina murriztu nahi duten ingurumen-politiken ondorioz, aspalditik sortzen dira plastikoz osatutako polipropilenoaren ordezko aukerak, errespetu handiagoa dutenak eta elikagaien segurtasunari arrisku gehigarririk ez dakarkiotenak. Interes berri horren arabera, Espainiako Gobernuak baldintzak ezarri ditu plastiko birziklatua elikagaiekin kontaktuan erabiltzeko.
Gaur egun, elikagaiak ukitzeko plastiko birziklatua erabiltzea ez dago baimenduta Espainian. Baina lehenengo urratsak egiten hasi dira, laster argia ikusi ahal izateko; adibidez, lege-baldintza berriak onartu dira polietilentereftalato birziklatuz (PET) lehengaiak erabiltzeko. Plastiko arina, erresistentea, gardena eta iragazgaitza da, eta oso egokia da ura, ozpinak edo edariak kontserbatzeko. Elikagaien sektorean plastiko birziklatua sartzeko aukera 2008an hasi zen, Europako Batzordeak lehen aldiz alternatiba ekologikoena ezarri zuenean. Ordutik aurrera, pixkanaka egin da aurrera arlo horretan, eta 2012an material eta prozesu baimenduen zerrenda izatea aurreikusten da.
Plastikoa elikagaiekin
Plastiko birziklatuak baldintza egokiak bete behar ditu nahi ez diren substantziak elikagaietara ez migratzeko
Zenbait herrialdek urrats txiki batzuk egin dituzte elikagaiak gordetzeko material birziklatu hori sartzeko. Beste batzuk, hala nola beira, altzairua, aluminioa edo papera, birziklatu egin dira elikagaiekin kontaktuan erabiltzeko, kutsatzaileekiko iragazgaitzak direla erakutsi dutelako eta garbitzeko errazak direlako. Material birziklatu gisa, plastikoak purutasun egokia izan behar du nahi ez diren substantziak elikagaietara ez migratzeko, material horren kezka nagusietako bat baita mikrobioen kutsadura ere. Material horrek, birziklatu gabeko plastikoek bezala, elikagaientzat kaltegarriak ez diren propietate fisikoak betetzen dituela frogatzen duten proba berberak gainditu behar ditu.
Kutsatzaile kimiko potentzialak elikagaietara migratzea murrizteko edo neutralizatzeko, zenbait jarraibide bete daitezke, hala nola ontziratzen den elikagai mota murriztea (produktu lehorrak, frutak edo barazkiak) edo material horiek erabiltzeko baldintzak mugatzea. Kasu batzuetan, plastikoa elikagaietarako ez diren beste helburu batzuetarako berrerabili diren ontzietatik etor daiteke, hala nola olioak, pestizidak edo garbitzeko produktuak biltegiratzeko ontzietatik. Halakoetan, funtsezkoa da protokoloak betetzea garbiketa-prozesuak ziurtatzeko.
Artozko plastikoak
Plastiko birziklagarrien eskaera gero eta handiagoa da, eta, horren ondorioz, zenbait ikertzailek artotik abiatuta plastikoak garatu dituzte. Artoa azido polilaktikoa (PLA) da, eta beste plastiko batzuek bezala funtzionatzen du. Hala ere, ikertzaile horrek ez du esan nahi biodegradagarria denik ingurune askotan, baita itsasoetan eta hezeguneetan ere. Gainera, ongarri bihurtuta, PLA osagai organiko bihur daiteke. Garapen berri horien erronka nagusietako bat beste ontzi batzuen erresistentzia maila bera lortzea da, adibidez, polipropilenoarekin egindakoak.
2010ean, AEBetako Nekazaritzako Ikerketa Zerbitzuko (ARS) aditu-talde batek beroarekiko erresistentea den artoarekin plastiko biodegradagarria garatzeko ikerketak hasi zituen. Horretarako, arto-azukrea hartzitu zuten azido laktikoa egiteko, eta PLA bioplastikoa sortzeko erabili zuten. Azido polilaktiko horren ezaugarrietako bat beroarekiko tolerantzia txikiagoa da, baldintza jakin batzuetan haren erabilera murrizten baitu.
1. Zer dira elikagaiekin kontaktuan dauden materialak? Ontziak, baita bestelako tresnak ere, hala nola mahai-tresnak, platerak edo edukiontziak.
2. Nola arautzen da elikagaietarako plastiko birziklatuaren erabilera? Europar Batasunean, 2008. urtera arte, plastiko birziklatuek gainerako materialen baldintza orokor berberak zituzten. Hala ere, estatu kide gehienek plastiko birziklatuetarako hainbat neurri nazional hartu dituzte. Batzuek debekatu egin dituzte, beste batzuek baimentze-prozedura bat ezarri dute, gomendioak eman dituzte edo ez dute indarrean dagoen araudi nazionalik.
3. Zergatik onartzen dira material hori erabiltzeko arau espezifikoak? Material horrekin kontaktuan jartzen diren elikagaien segurtasuna bermatzeko irizpideak ezartzea da helburu nagusia.
4. Zein dira elikagaiak ukitzeko birziklatutako materialak erabiltzeko baimena emateko baldintzak?
Prozesuak frogatu behar du plastikoa soilik araudia betetzen duten materialez egiten dela eta ez direla kutsagarriak, pertsonen osasuna arriskuan jar dezaketenak. Seguruak direla frogatu duten materialak baino ez dira baimenduko.
