Orain arte, gatz-kontsumoa jaisteko estrategiak porrot egin du, biztanleriaren hipertentsioaren arazoa konpontzeko. Hori dela eta, Finlandiako ikertzaile-talde batek beste aukera bat proposatu du: kaltzio, magnesio eta potasio gehiago kontsumitzea. Adituen arabera, dieta naturalak ematen ditu mineral gomendatuen antzekoenak, aurrez prestatutako eta prozesatutako produktuen kalterako.
Herrialde industrializatuetako batez besteko sodio-kontsumoak aise gainditzen ditu gomendatutako eguneko kopuruak, eta hori ez da berria. Egunean 3.000 eta 4.500 miligramo bitarte, herrialde askotako batez besteko sodio-kontsumoa da, egunean 1.500 miligramo baino 2 eta 3 aldiz gehiago, eta duela gutxi ezarri den 2.500 miligramo baino gehiago, hau da, osasunerako arrisku handirik gabe egunean irents daitekeen gehieneko kopurua.
Aspalditik uste da gatz asko kontsumitzea dela odol-presioa handitzearen eta horrekin lotutako arazo kardiobaskularren arrazoietako bat. Gatz-kontsumoa nabarmen murriztera iristea ezinezkoa da, baina, agian, arazoari aurre egiteko modurik bideragarriena beste bat da: kaltzio-, magnesio- eta potasio-kontsumoa handitzea. Hori iradokitzen dute Helsinkiko Unibertsitateko (Finlandia) ikertzaile-talde batek, Journal of Human hipertentsioaren azken zenbakian argitaratutako artikulu batean.
Dieta naturala
Adituek diotenez, odolaren presioa handitzea da sodioa askatzeko giza metabolismoak duen mekanismo eraginkorrenetako bat.
Arazoa dieta modernoa da, aurrez prestatutako eta prozesatutako elikagai ugari gehitu baitzaizkio. Hartzen den sodioaren %80 ere elikagai prozesatu horietatik dator. Autoreek diotenez, produktu horiek egiten dituzten enpresak ez dira gai izan elikagaietako sodio-edukia gutxitzeko.
Fabrikatzaileek ez dute pauso hori eman nahi, salmenten murrizketa ikusteko beldur baitira. Kontsumitzaileak gatz kopuru jakin batera ohitu dira, eta gatz gutxiago duten produktuak erakargarriagoak izan daitezke. Arrazoi gehiago daude. Gatzak dituen sodio ioiak onak dira elikagaia urarekin elkartzeko, eta egiturazko onurak eransten dizkiote produktu askori.
Autoreek gogorarazi dutenez, produktuetan sodioa gutxitzeko mesfidantza justifikatzeko enpresek erabiltzen duten beste argudioetako bat da murrizketa horrek ez duela ondorio garrantzitsurik hipertentsioa dutenen artean, eta are gutxiago biztanleria osoan. Hala ere, ohartarazi dute hori ez dela elikagaietako sodio-murrizketan huts egiteko benetako arrazoia. Benetako arrazoiak lehen aipatutakoak dira, produktuek merkatuan izango luketen onarpen eskasa. Hori dela eta, prozesatutako elikagaiei kaltzioa, potasioa eta magnesioa eransteko estrategiarik errazenetako bat dela uste dute autoreek, eta sodio-jaitsiera txiki bat ere bai.
Ikertzaileek diote odol-presioa handitzea dela sodioa askatzeko giza metabolismoak duen mekanismo eraginkorrenetako bat. Odol-presioa handitzean, handitu egiten da sodioa kanporatzeko giltzurruneko iraizpena. Alderantziz ere funtzionatzen du mekanismoak: arazo gastrointestinalengatik, gehiegizko izerdiagatik edo odol-galeragatik oso sodio gutxi dagoenean, giza gorputzak odol-presioa murrizten du geratzen den sodioa gordetzeko.
Bitxia bada ere, potasio, magnesio eta kaltzio gehiago kontsumitzeak mekanismo hori hobetu dezake eta soberako sodioa iraizten lagundu dezake. Hazkunde horren aldeko beste argudio bat da herrialde industrializatuetako kaltzio, potasio eta magnesioaren batez besteko kontsumoa egokitzat jotzen denaren azpitik dagoela. Mineral kantitate baten eta bestearen arteko oreka aurkitzeko, ikertzaileek dieta naturala hartu dute kontuan.
Dieta, programa genetikoa
Izaki bizidun bakoitza genetikoki programatuta dagoen dieta mota bat dago. Adibidez, "lehoia animalia-elikagaia soilik jateko programatuta dago, haragia, alegia; antilopea, berriz, genetikoki programatuta dago landareak bakarrik jateko", azaldu du Finlandiako taldeak. Uste da giza metabolismoa eta haren programa genetikoa, 100.000 urtean aldatu ez dena, elikagai naturalen barietate baterako egokitu behar direla, eta dieta elikagai prozesatuetara aldatu behar dela, dieta naturalean dauden osagaiak ez dituzten edo aldatzen dituzten elikagai prozesatuetara, eta horrek ondorioak izan behar dituela patologien garapenean.Dieta modernoak 3.000 miligramo sodio, 1.750 miligramo potasio, 440 miligramo kaltzio eta 180 miligramo magnesio ematen ditu, azken hirurak gomendatutakoak baino askoz gutxiago: 4.700 miligramo potasiorako, 1.000-1.300 miligramo kaltziorako eta 800 miligramo magnesiorako. Bestalde, dieta naturalak gomendatutakoen antzeko kopuruak ematen ditu: batez beste, 500 miligramo sodio (1.500 miligramo gomendatzen dira), 7.400 potasio, 1.100 kaltzio eta 800 magnesio.
Ideia hori lagunduko luketen beste arrazoi batzuk dira, adibidez, potasioaren kontsumoa areagotzearen onurak, iktus eta bestelako gaitz kardiobaskularretatik babestuko bailukete. Potasioak glukosarekiko tolerantzia hobetzen duela ere uste da. Kaltzioak, bestalde, osteoporosia prebenitzen lagunduko luke, eta magnesioak, berriz, iskemia kardiakotik babestuko luke. Bestalde, uste da kaltzioa eta magnesioa batera gehitzeak landare-esterolen ondorio onuragarriak indartu eta kolesterola murriztu dezakeela.
Potasioa, magnesioa eta kaltzioa elikagai funtzionaletan sartzea erronka handia da enpresentzat, baina baita negozio-aukera eta produktuak hobetzeko aukera ere, diote egileek. Urrutitik, mineral horien kontsumoa handitzeko modurik errazenetako bat litzateke. Nolanahi ere, autoreek proposatzen dute produktu prozesatuak produktu naturalekin ordeztea eta dieta naturalagoa egitea; adibidez, DASH dieta (Dietary Approaches to Stop Hyatursion delakoaren akronimoa), fruta, barazki eta gantz gutxiko elikagaietan aberatsa, hipertentsioaren aurka eraginkorra dela frogatu duena.
Gaur egun, bada hitzarmen orokor bat gatz gehiegi kontsumitzen dela dioena, eta nazioarteko hainbat erakundek, hala nola Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) edo Elikaduraren Aholku Batzorde Zientifikoak (SACN), herritar guztiek gatz gutxiago kontsumitzea lortu nahi dute.
Hala ere, 30 urte baino gehiago dira gatza murriztearen alde dagoela, hipertentsioa eta horrekin lotutako arazo baskularrak saihesteko armetako bat den aldetik. Eztabaida hori ez da eztabaidagarria. Alde batetik, gatz gutxitze batek tentsioa jaits zezakeela frogatzen zuten azterketak egiten ziren, eta, bestetik, lehenengoek gezurtatzen zituzten lanak zeuden, ebidentzia ez zela hain nabaria erakusten zutenak.
Aurkakoek ematen zituzten argudio gehienak, Finlandiako ikerketaren egileek gogoratzen dutenez, enpresek erabiltzen dituzte produktuetan sodioa gutxitzeko duten mesfidantza justifikatzeko. Izan ere, murrizketa horrek ez du ondorio garrantzitsurik hipertentsio-populazioan, emaitza hobeak lortzen baititu tratamendu farmakologiko baten bidez, eta are gutxiago tentsio normaleko biztanleria orokorrean, sodioa gutxitzeak ez bailuke onurarik ekarriko. Gutxienez epe laburrean. Osasun-agintariek, ordea, uste dute biztanleria orokorraren gaineko tentsioa gutxitzeak ondorioak izan ditzakeela epe luzera.
