Elikagaien infekzio-agerraldiak eragiten dituzten mikroorganismo patogenoak identifikatzea funtsezko kontua bihurtu da Europan. Haien ezagutzari esker, osasun publikoko arazoetan sarrien parte hartzen duten espezieak zein diren jakin nahi da, arazo orokorra den edo herrialde batzuei lotuta dagoen zehaztu, eta prebentzio-neurri egokiak ezarri.
Inplikatutako espeziea eta serotipoa ezagutzeaz gain, osasun-agintariek fagotipoa ebaluatzeko interesa dute. Horren helburua da zehaztasun handiagoz ezagutzea patogeno garrantzitsuenen edo Europan eragin handiena izan dezaketen aldaeren berri.
Heste-jatorriko mikroorganismo patogeno gehienen kasuan, datuak Enter-net izeneko sarean biltzen dira. Sare hori Europako erreferentziako hainbat laborategik osatzen dute. Analisi-protokolo eta identifikazio- eta kontrol-sistema berberak erabiltzen dituzte. Horrela, datuak konparagarriak dira, ebaluazio-irizpideak bateratzeko eta elikadura-segurtasuneko arazoen bilakaera eta joera zehazteko aukera ematen dute.
Enter-net sarea
Enter-net sarea 1993an sortu zenetik informazio epidemiologikoa biltzen du. Sareko kide den herrialde bakoitzak, erreferentziako laborategi orokorren bidez, erkidego bakoitzean lortutako datuak Europako sare orokorrera bidaltzen ditu. Hasieran, lehen bereizketa egiten da noizbehinkako kasuen eta agerraldien artean. Aztertzen ari diren datuak 15 herrialdetakoak dira: Alemania, Austria, Belgika, Danimarka, Eskozia, Espainia, Finlandia, Frantzia, Gales, Holanda, Ingalaterra, Irlanda, Ipar Irlanda, Polonia, Portugal, Txekiar Errepublika, Suedia eta Suitza.
Azken bost urteotan, salmonelaren aldaerak dibertsifikatu egin dira Europan
1998az geroztik, Salmonella enteritidis gisa berretsitako 178.983 kasu erregistratu dira Enter-net sareko herrialdeetan. Kasu kopurua garrantzitsua denez, herrialde bakoitzean aldakortasun handia egon daitekeen arren, hobe da proportzioetara jotzea, eta horrek datuak sinplifikatu eta konparazioa ahalbidetzen du.
Une honetan interesgarrienak diren datuak 4. fagotipoari dagozkio; fagotipo hori da, hain zuzen ere, animalia-jatorriarekin lotzen dena. Oro har, fagotipo horri lotutako kasuen kopurua handia bada, iturri nagusia oilaskoa dela pentsa daiteke. Hala ere, fagotipoa desberdina bada, jatorria aldakorra izan daitekeela esan nahi du.
Enter-net saretik Salmonellarako eguneratutako datuek adierazten dute Europan 1998tik 2003ra bitartean identifikatutako fagote-moten artean hazkunde nabarmena gertatzen ari dela. Aldiz, 4. fagotipoaren proportzioa %61.8 murriztu da (21.630 kasu), %32.1 arte (8.794 kasu).
1998an, kasu gehienak 4. fagotipoarekin lotzen ziren; gaur egun, aldiz, kasuen %90 7 desberdinekin lotzen dira: 1, 4, 6, 6A, 8, 14B eta 21. Beraz, igoera handia izan da horietan, 1. tasak % 8,6tik % 17,8ra igo baitzuen; 8koa % 5,9tik % 13,0ra igo zen, 14B % 1,2tik % 6,1era eta 21. fagotipoa % 3,1etik % 10,0ra. Era berean, nabarmena izan da 4. eta 6A. tasen murrizketa, gaur egun% 3,6ko maiztasuna baitute.
Datu orokorrak aztertuz gero, agerian geratu da serotipo kopurua handitu egiten dela eta kasu kopurua egonkortu egin dela, beheranzko joera txiki batekin. Joera bera dute herrialde guztiek, Danimarkak izan ezik. Herrialde horretan, 8. fagotipoa endemikoa da bere oilasko-populazioarentzat, eta ez da lortu ez desagerraraztea, ez murriztea inplikatutako kasu-kopuruari dagokionez.
4. fagotipoari lotutako guztizko kasuen kopuruak behera egiteko joera du Europako herrialde gehienetan. Era berean, beste serotipoek handitzeko joera dute. Emaitza horien arabera, nahiz eta murrizketak oraindik oso txikiak izan, oilaskoari eragiten dioten motak kontrolatzen diren neurrian, giza kasuen kopurua murriztea lor daiteke.
Mikroorganismoen bilakaera eta jatorria
1998 eta 2003 urteen artean lortutako datuek adierazten dute Europako fagoteen banaketa nabarmen aldatu dela. Emaitza horien analisien arabera, esku hartzen duten anduien zati batek zerikusia du beste eremu geografiko batzuetarako bidaia turistikoen hazkundearekin, nahiz eta gehienetan Europar Batasuneko kide diren herrialdeen artean egiten diren. Hori dela eta, aztertutako herrialde gehienetan mahatsondoen banaketa homogeneoa izan daiteke.
Hala, 1. fagotipoa, azido nalidaxikoarekiko erresistentzia duelako eta, gainera, azken belaunaldiko antibiotikoekiko (hala nola ziprofloxazina) suszeptibilitate txikia duelako, maiz isolatzen da eremu mediterraneoko herrialde endemikoetara joan diren gaixoetatik. Informazio hori bereziki garrantzitsua da, antibiotikoekiko erresistenteak diren anduiak banatzeak arazo larria ekarriko baitu kasurik larrienak tratatzeko.
Salmonella enteritidis espeziearen iturri nagusia oilaskoa, arrautza eta arrautza-produktuak dira. Beraz, kutsadura-biderik ohikoena kutsatutako produktu horietako edozeinetatik turistetara igarotzea da. Kasu horietan, ahotik sartzen da, tratamendu desegokia duten elikagaiak kontsumituz edo eramaileek kutsatuz. Nolanahi ere, behar adina hoztu eta berotu gabeko elikagaiak kontsumitzearen ondorio dira jatorriak.
Hala ere, 8. motako igoera, Danimarkan behatua, mikroorganismo hori beren hegaztietan berariaz sartu delako gertatu da, eta horrek Europako gainerako herrialdeekiko zerbait desberdina egiten du. Desberdintasun berezi hori, dirudienez, inportatutako elikagaietan egoteagatik eta nazioartera iristen diren bidaiengatik gerta daiteke.
2002. urtean Salmonella enteritidis izan zen arrautza-ekoizpeneko serotipo ohikoena: %62,9 lagin positiboak izan ziren granjetako lurzoruetan, %57,7 lagin positiboak kutsatutako granja-oiloetan eta %72,9 arrautzetan.
Datu horiei esker, Europan hautemandako salmonella enteritidis motak ugaritu egin dira. Informazio horri guztiari esker, gehiago ezagutuko ditugu animaliak gordailu gisa duten garrantzia, animalia horien mota ohikoenak, gizakiei egiten zaien transmisio-maila eta mikroorganismo arduradunak kontrolatzeko modurik onena.
- Fisher IST. 2004. Antzerki-shift in the epidemiology of Salmonella enterica serotype Enteritidis phage types in western Europe, 1998-2003 – Enter-net international salmonella database-ren emaitzak. Eurosurveillance Monthly artxiboak. 9(11):7-8.
- Nygard K, De Jong B, Guerin PJ, Andersson Y, Olsson A, Giesecke J. 2004. Emergence of new Salmonella Enteritidis phage types in Europe? Infekzioen gainbehera itzulerazko zeharkaldietan. BMC Med. 2004 Ira 02;2(1):32.
- Mølbak K, Gerner-Smidt P, Wegener HC. 2002. Increasing quinolone resistance in Salmonella enterica serotype Enteritidis. Emerg Infect Dis. 8(5):514-5.
