Duela lau urte, osasun-txartela kendu zitzaien Espainian bizi ziren ehunka mila emakumeri eta gizoni. Gaur egun, Medicos del Mundo GKEak salatzen du azken lau hilabeteetan osasun publikorako sarbidea ukatu zaiela haurdun dauden 14 emakumeri, 35 adingaberi eta asiloa eskatzen duten hiru pertsonei. Horrez gain, larrialdietan 20 gorabehera erregistratu dira, eta horietan ere asistentzia ukatu edo faktura fakturatu zaie. Artikulu honetan, osasun-sistematik kanpo zein pertsona geratu diren, autonomia-erkidego batzuek gaur egun eskatzen dituzten baldintzak eta bertaratze-falta hori bizi izan duten pertsonak aipatzen dira.
Osasun-sistematik kanpo
Duela lau urte, 2012ko irailaren 1ean 16/2012 Errege Lege Dekretua sartu zen indarrean. Errege lege-dekretu horren bidez, osasun-txartela kendu zitzaien Espainian bizi ziren ehunka mila emakumeri eta gizoni, eta ordura arte zuten eskubidea zuten.
Gobernuak egoera irregularrean dauden etorkinak osasun-sistematik kanporatzea ezarri zuen
Gobernuak horrela ezarri zuen immigranteak egoera irregularrean egotea sistemaren bazterretara, aldez aurretik eztabaida sozialik eta parlamentariorik egin gabe, eta hori guztia Estatuko Osasun Sistemaren iraunkortasun-argudio batzuk aipatuz, eta horiek, gaur egun, ez dira frogatu hartutako neurriak justifikatzen dituen txosten ekonomiko baten bidez.
Nazioarteko eta Europako giza eskubideak zigortu arren, Gobernuak ez du zuzenketarik egin. Gainera, frogatuta dago osasun-sistemarako merkeagoa dela larrialdi bidez egoera irregularrean dauden pertsonei asistentzia normalizatua ematea.
Eragindako pertsonak eta urratutako eskubideak
Lau urte geroago, ondorioak dramatikoak izaten jarraitzen dute. 16/2012 LED (EIHEB) salaketa- eta erresistentzia-sareak dokumentatu duenez, 2014az geroztik 2.496 pertsona dira kaltetuak. Azken lau hilabeteetan 388 etorkinek hartu dute parte, besteak beste, hiru minbizi-kasu, lau gaixotasun kardiobaskular, 13 diabetes, zazpi hipertentsio, GIB zortzi, endekapenezko gaixotasunen bat, heriotza eragin dezaketen gaixotasunen sei edo buruko gaixotasun larrien bost.
Errege Lege Dekretua indarrean sartu zenean, adin txikikoekin, emakume haurdunekin, salerosketaren biktima eta asilo-eskatzaileekin eta beste larrialdi batzuekin salbuespenak kontuan hartzen ziren arren, kolektibo horientzako gutxieneko asistentzia urratu egin da. Lau hilabeteko epe laburrean, osasun-sistemara sartzeari uko egin diote 14 emakume haurdunek (120 urtetik aurrera), 35 adingabek (2014tik aurrera) eta asilo-eskatzaileen kasuan (13, 2014az geroztik). Era berean, larrialdietan 20 gorabehera kontabilizatzen dira (299, 2014az geroztik), horiek fakturaziora joaten ez diren bitartean.
Melilla da osasun-eskubideen urraketa gehien jasaten ari den hiria; izan ere, jende migratzaile asko eta jende asko ibiltzen da kalean, eta kalean bizi dira, arreta-zentrorik ez dagoelako. Bakarrik dauden adin txikikoen kasuan, osasun-zentroetan arreta ukatzen zaie polizia bat etorri arte; horrek beldurra sortzen du, eta horietako askok ihes egiten dute osasun-laguntza jaso gabe.
Hildako etorkin baten semeak 10.000 euroko faktura jaso zuen
Gainera, kasu batzuetan arreta ematen da, eta fakturaren kostua ezin da onartu. Hala gertatu zitzaion paziente immigrante baten semeari. Nafarroako Ospitaletegiko Zainketa Intentsiboetan hainbat egunetan sartu eta gero hil zen, eta gero 10.000 euroko faktura jaso zuen.
Ez dira bakarrik zifrak, izen-abizenak dituzten pertsonak dira eta ez dira osasun-zentroetan artatzen. Medicos del Mundo erakundeak jasotako testigantzen artean, Carolina González, 35 urteko espainiarra, kasu batzuk daude; izan ere, haien haurtxoak ez zuen arreta eskaini nahi, ez zutelako osasun-txartelik eta Ekuadorretik etorri.
Osasun-erreformari aurre egiteko, autonomia-erkidegoek neurriak, jarraibideak eta dekretuak onartu zituzten kaltetutako pertsonei laguntzeko neurriak, jarraibideak eta dekretuak onartu zituzten (Gaztela eta Leon, Errioxa eta Ceuta eta Melilla izan ezik), eta baldintza batzuk bete zituzten. Arazoa da administrazio-eskakizunak betetzea zaila dela pertsona horietako askorentzat. Eskatzen zaizkien baldintzetako batzuk:
- Erroldatuta egotea. Hori ezinezkoa da etxerik gabeko pertsonentzat, nortasun-agiririk gabe edo denbora gutxi daramatenentzat Espainian.
- Europar Batasuneko herritartasuna duten eta aldebiko hitzarmenak dituzten herrialdeetatik (Andorra, Brasil, Txile, Maroko, Peru eta Tunisia) datozen pertsonei laguntzeko eskubidea ez esportatzeko ziurtagiria izatea. Baina kostuak kontsulatuen bidez bideratzeko kostuak edo ezintasunak zaildu egiten du horiek lortzea.
- Familia berriro elkartzeko egoera egiaztatzen duen dokumentazioa. 2014. urtetik 59 kasu daude osasun-egoera ahula duten adineko pertsonen kasuan, eta asistentzia ezinbestekoa da eta osasun-txartela ukatzen zaie.
