Mugarik gabeko Arkitektoak GKEa (ASF) eta beste erakunde batzuek, hala nola Giza Eskubideen Behatokiak, herritarrei dei egiten diete gogorarazteko “etxebizitza erabilerako ondasun bat dela eta ez kontsumo-ondasun bat, eragin handia duela elkarbizitza pertsonal eta sozialean, eta gizarte-bazterketaren aurkako borrokan”. Kontzentrazioen eta gutun ireki baten bidez, Mugarik Gabeko Arkitektoek adierazi nahi dute etxebizitza duina izateko eskubidea funtsezkoa eta oinarrizkoa dela; Giza Eskubideen Adierazpenak eta Espainiako Konstituzioak jasotzen duten eskubidea. “Beraz, ondasun hori gizarteko talde guztiei helarazi behar zaie, eta betebehar bihurtu behar da administrazio guztientzat, gizartearen ‘kontzientizazio’ batetik pasatuta”.
Diru-sarrera ertainak dituen pertsona batentzat zaila bada etxebizitza bat erostea, are zailagoa da beti lanik ez dutenentzat eta, beraz, ezin badute soldata duina izan: gaixo, etorkin, preso-kopuru handia… Hori dela eta, krisia hain larria ez dela eta “arazoa eramangarria dela” argudiatzen dutenen aurrean, ASFk eta zenbait elkartek, hala nola Caritasek eta Pobreziaren eta Gizarte Bazterkeriaren aurkako Sareak, salatu dute gaur egun diseinuan oinarritutako hirigintza agertzen dela, pertsonetan baino gehiago, ekonomikoki erresistenteak ez diren herritarrak baztertzen dituen hirigintza bera. “Hirigintza horrek, integratzailea izan ordez, ekonomikoki ahulenak diren eremuak gero eta degradatuago dauden eremuetara eramatea erabaki du. Aspaldi honetan etxebizitza sozialak eraikitzeko programa trinko baten ondoren, eraikuntza publikoa geldiarazi egin da eskaera handiko uneetan, eta, horrekin batera, lurzoruaren prezioa, finantza-elementu gisa erabiltzea eta alokairua sustatzeko gizarte-politikek ez dutelako arrakastarik izan, ikuspegi kritiko eta konplexua azaltzen duten faktoreen multzoa osatzen dute.
Espainiako Gazteriaren Kontseiluak agerian jarri du etxebizitza-politika publikoak ez direla eraginkorrak izan etxebizitzen prezioen igoerak (berria eta erabilia, jabetzan edo alokairuan) biztanleen batez besteko errentarekiko eragindako arrakala geldiarazteko. “Espainiako etxebizitza berria %15,67 igo zen 2003ko irailean azken hamabi hilabeteetan, %56,5 azken hiru urteetan eta %100,37 bosturtekoan, Sustapen Ministerioaren datuen arabera. Bigarren eskuko etxeak eraiki berriak baino %17,55 merkeagoak baino ez dira, eta babes ofizialeko etxebizitzak ozta-ozta gainditzen du higiezinen eskaintzaren %8”.
Mugarik Gabeko Arkitektoentzat (ASF), ezinbestekoa da etxebizitza-politikak gizarte-politikekiko mendekotasuna izatea. Politika horietan, etxebizitza eskuratzeko aukera eta bazterkeria-egoeran dauden eta gure kultura-ohituretara pixkanaka egokitu behar diren gizarte-sektoreen babesa eta laguntza koordinatuko dira. Alde horretatik, eskatzen dute:
- Gizarteratzeko etxebizitzari laguntzeko politika publikoak egitea
Etxebizitza babestuen erreserba garrantzitsuak ezartzea, esleipenerako irizpide sozial argiekin. - Legeak onartzea eta gizarte-integrazioko etxebizitza gizarte-politiken tresna gisa definitzea, gizarteratzeko etxebizitza publikoen poltsak lortu eta kudeatzeko.
- Baztertutako kolektiboekin egindako lanari buruzko informazioa hobetzea, beste gizarte-sektore batzuen artean sor daitekeen lehentasunezko tratuaren ideia saihestuz, eta, horren ondorioz, etxebizitza eskuratzeko politika sozial oso ahuletan atzera egitea.
Azkenik, makroekonomia gizatiartzea interes orokorrari, behar zehatzei, herritarren eskubideei erantzutea dela defendatzen dute. "Horrek izan behar du gizarte-erreformen esparrua, eta, zalantzarik gabe, borondate politikoa eta ausardia behar ditu".
