Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) datuen arabera, Espainiako biztanleen %9k (3,5 milioi pertsona baino gehixeago) ezgaitasunen bat du. Horietatik %58 emakumeak dira, eta, azken urteotan, minusbaliatuen erakundeetan eta erakunde publikoetan presentzia areagotzea lortu dute. Emakumeen batzordeak eta arloak gero eta ohikoagoak dira eremu horietan. Denbora luzez ikusezinak izan diren zaurgarritasunari irtenbideak bilatzeko saiakera gisa planteatzen dira.
1997an, Europako Ezintasunak dituzten Emakumeen Adierazpenak honako hau eskatzen zien emakumeei: “modu autonomoan bizitzeko aukera, erakundeetatik urrun, beren beharretara egokitutako laguntza pertsonaleko zerbitzuak emanez”. Bizitza normalizatua eskaintzeko eskatzen zuen, gainerako pertsonena bezalakoa. Laburbilduz, berdintasuna aldarrikatzen zuen. Hala ere, hamar urte geroago, zenbait erreklamazio ez daude gustura.
Alde batetik, ezgaitasuna duten pertsonen hainbat erakundek programak jarri dituzte abian, batez ere emakumeen inguruko zaurgarritasuna agerian uzteko. Era berean, Lan eta Gizarte Gaietako Ministerioak berak, Ezgaitasuna duten Pertsonentzako II. Ekintza Planean (2003-2007), “lehen aldiz” aipatzen zuen, Ezgaitasuna duten Pertsonen Ordezkarien Espainiako Batzordeak (CERMI) gogorarazi duenez, generoaren ikuspegia planaren printzipio zuzentzaileetan. “Aniztasunarekiko errespetua” aipatzean, onartzen zuen ezgaitasuna zuten emakumeek “bereizkeria ugari egin behar dituztela”, horregatik, eta ekintza positiboen bidez horiei aurre egitera animatzen zuen.
“Zerbitzu falta, komunitaterako sarbidea eta parte hartzeko aukera-berdintasuna direla eta, kalitate gutxiagoko pertsona bat bizi da”.
Ekintza positiboko neurri horiek, aipatutako Planaren arabera, ekintza zehatz eta berariazkoak biltzen dituzte. Erabaki horiek eragin zuzena dute emakume ezgaituen bizi-kalitatearen hobekuntzan, eta helburua “gutxietsita dauden pertsonak konpentsatzea” da. Haiek kontatu behar dute. Genero-berdintasuna bizitzako arlo guztietan sartu behar da, “maila guztietan eta etapa guztietan”.
Ildo beretik, Ezgaitasuna duten Emakumeentzako I. Ekintza Plan Integrala (2005-2008), CERMIren Batzorde Betearazleak 2005eko maiatzean onartua, ekintza positiboko neurri horiek hartzeko premia “larriari” erantzuteko planteatu zen. Baina harago joan zen: ezgaitasuna zuten neskei ere arreta eskatu zien. “Zerbitzurik ezak, komunitatean sartzeko aukerak eta parte hartzeko aukera-berdintasunak kalitate gutxiagoko pertsona baten bizitza eragiten du”, dio testuak.
Gizarteak onartutakoak
Gizartearen onarpena ezinbestekoa da. Horregatik, ezgaitasuna duten emakumeak azken urteotan espazioak irabazten saiatu dira. Eta lortu dute. Bozeramaileak jarri dituzte CERMIn, non Emakumearen Batzordeak ere parte hartu baitzuen Pertsona Ezinduen Eskubideei buruzko NBEren Konbentzioa prestatzeko lanen azken fasean. “Haren lana erabakigarria izan zen Europar Batasunak genero-gaiari buruzko artikulu bat sartzea onartzeko, bai eta beste atal batzuetan genero-aipamen espezifikoak sartzea ere”, gogorarazi du erakundeak.
Arrakasta horrek balioa eman zien CERMIren eskualde-batzordeetan sortutako emakume-batzordeei, eta, berriki, Genero eta Ezgaitasunean Adituak diren Emakumeen Sare Nazionala sortzera bultzatu zituen. Taldean lan egiteko informazioa partekatzea du helburu. Sareak Interneten bakarrik lan egiten du, eta ezgaitasunik ez duten baina arlo horietan esperientzia profesionala duten emakumeentzat ere irekita dago. Parte hartzeko, helbidera idatzi.
Emakumeari buruzko beste sail batzuk ere baditu: Ezgaitasun Fisiko eta Organikoa duten Pertsonen Espainiako Konfederazioa (COCEMFE) eta haren eskualdeko bulegoak. Hain zuzen, Gaztela-Mantxan, emakumeen alorrak programa bat garatzen du landa-ingurunean berdintasunean parte hartzeko. Helburuetako bat da emakumeak prestatzea eta beharrezko tresnak ematea, “bizitza osoa eta autonomia pertsonala izateko”.
Era berean, 1994an sortutako Pertsona Gorren Konfederazio Nazionaleko (CNSE) Emakume Batzordeak berdintasuna sustatu nahi du, batez ere erantzukizun edo erabaki postuetan. “Emakume gorrak —diote— baztertzen eta ezkutatzen joan dira bizitza sozial eta politikotik”. Testuinguru horretan, Genero Berdintasunerako I. Ekintza Plana du CNSEren Elkarte Mugimenduan (2006-2009), eta genero-ikuspegia esparru guztietan sartzeko tresna integratzaile gisa planifikatuta dago, “bai elkarteen mugimenduan bai gorren komunitatean eragiten duten” esparru guztietan.
Lotsatiagoa da ezgaitasunak dituzten emakumeen elkarteak sortzea. Genus Fundazioa edo Ezgaitasuna duten Emakumeen Sarea dira adibide batzuk. Sarearen kasuan, emakumeen parte-hartzea eta koordinazioa sustatu nahi dira, baita erakunde publiko eta pribatuak ere, ezgaitasuna duten emakumeen eskaerei erantzuteko eta elkarteen mugimendua sustatzeko. Haien ustez, emakumeak diskriminatu egiten dituzte haurtzaroan familian, eta helduak direnean lana lortzeko aukeretan. Horregatik, elkarren arteko laguntza-talde birtual bat izan nahi du, ezgaitasuna duten emakumeen eskubideak aldarrikatu eta defendatzea, topagune libre izatea, esperientziak eta ezagutzak trukatzeko gune izatea eta inplikatutako profesionalen parte-hartzea bultzatzea.
