Joan den urriaren 5ean jarri zen indarrean 1257/2007 Errege Dekretua, giza eskubideak defendatzeko jarduera bat egiteko mehatxupean edo atzetik dabiltzanei laguntzak zuzenean ematea arautzen duena. Ohiko bizilekua Espainiatik kanpo dutenek baizik ez dute araua, eta, baldintza bereziak betetzen direnean, salbuespenezko dirulaguntzak emateko aukera ematen du.
Segurtasuna edo osotasuna arriskuan jartzen dutenei erantzun azkarra ematea da helburua.
Orain arte, laguntza horiek Nazioarteko Lankidetzari buruzko uztailaren 7ko 23/1998 Legearen eta nazioarteko lankidetzarako laguntzei eta diru-laguntzei buruzko arau bereziak ezartzen dituen otsailaren 20ko 259/1998 Errege Dekretuaren arabera bideratzen ziren. Aldaketa, ordea, Diru-laguntzei buruzko Lege Orokorrak eta hura garatzen duen Erregelamendu Orokorrak indarra hartu dutelako gertatu da. Bi testuetatik abiatuta, Kanpo Arazoetako eta Lankidetzako Ministerioak beharrezkotzat jo zuen laguntzak zuzenean ematea interes publiko, sozial, ekonomiko edo humanitarioko arrazoiak egiaztatzen direnean, bai eta “behar bezala justifikatutako” beste batzuk ere, diru-laguntzen deialdi publikoa egitea zailtzen dutenak.
Espainiatik kanpo giza eskubideak defendatzen dituztenen arrisku, jazarpen edo mehatxu egoerei erantzun azkarra ematea da dekretu berriaren helburua. Zehazki, laguntzek “harrera, babesa eta sostengua” eman nahi diete segurtasuna edo osotasuna arriskuan jartzen duten pertsonei, eta zenbait neurri ezartzen dituzte, hala nola gure herrialdean aldi baterako harrera egitea ohiko bizilekutik atera behar denean.
Laguntzak emateko prozedura
Errege dekretu honetan arautzen diren diru-laguntzak egoera zailetan bizi diren atzerritarrentzat dira. Horregatik, ekonomiaren, azkartasunaren eta eraginkortasunaren printzipioetan oinarritzen dira. Laguntzak emateko urratsak errazak dira:
- Hasiera. Prozedura ofizioz hasten da, Kanpo Arazoetako eta Lankidetzarako Ministerioaren Giza Eskubideen Bulegoaren bidez. Honaino iristen da onuradunei buruzko informazio guztia. Informazio hori Espainiako misio diplomatikoek, beste estatu batzuetako agintari eskudunek, giza eskubideak sustatzen edo defendatzen dituzten nazioarteko erakundeek eta behar bezala egiaztatutako beste edozein erakunde publiko edo pribatuk ematen dute.
- Tramitazioa. Giza Eskubideen Bulegoak behar diren egiaztapenak egiten ditu ukitutako pertsonen nortasuna, haien arrisku edo mehatxu egoera eta horren arrazoia egiaztatzeko. Ondoren, ebazpen-proposamena egin eta Kanpo Arazoetako eta Lankidetzarako ministroari helarazten dio.
- Ebazpena. Eskumena duen ministroak laguntza ematea ebazten du, zenbatekoak eta kostuak finkatzen ditu, besteak beste, Espainiara joateko gastuak, gure herrialdeko ostatua eta mantenua, arreta soziosanitarioa, oinarrizko beharrak eta izaera orokorreko beste gastu batzuk, “beharrezkoak baitira atzerrian giza eskubideen aldeko jarduerarengatik babestuta edo mehatxatuta dauden herritarrei laguntzeko programa garatzeko”.
- Laguntzen ordainketa eta justifikazioa. Laguntzak ordaindu ondoren, onuradunak behartuta daude jasotako dirua justifikatzera. Horretarako, diruz lagundutako gastu guztien memoria eta ordainketa horiek frogatzen dituzten agiriak aurkeztu beharko dituzte. Arauaren arabera, guztizko zenbatekoak ezin du gainditu Espainiako lekualdatzearen eta bizilekuaren benetako kostua.
Amnistia Internazionalak duela gutxi salatu du Guatemalako eta Hondurasko giza eskubideen aktibistek duten arrisku-egoera. Hilketen salaketak, heriotza-mehatxuak, jazarpena eta larderia-ekintzak maiz gertatzen dira pertsona horien bizitzan, eta, GKEren arabera, "ikerketa funtsatugabeak eta prozesamendu bidegabeak egiten zaizkie". Lantokiak eta bizilekuak zaintzen dira, eta, aldi berean, lana oztopatzeko, giza eskubideei buruzko datu eta dokumentu garrantzitsuak lapurtzen dira haietan".
"Ekintzaileak arrazoirik gabeko ikerketen eta prozesamendu bidegabeen xede dira"
Beldurraren ondorioz, kasu batzuetan, giza eskubideen aldeko jarduerak bertan behera utzi eta herrialdetik ihes egin behar izaten da eraso zuzenen edo heriotza-mehatxuen ondorioz. GKEak salatzen du, halaber, abusu horien autore gehienek "justiziaren ekintza saihesten dutela" eta beren egintzei buruzko ikerketak "nabarmen desegokiak" direla. Horregatik, erakundeak neurri zehatzak eskatzen ditu "giza eskubideen defendatzaileen lana oztopatu edo mehatxatzen dutenen aurka". "Inork ez du horrela bizi edo lan egin behar", dio.
