Gobernuz kanpoko ehunka erakundek (GKE) lan egiten dute gure herrialdean. Bere jarduera garapen eta ingurumen lanetan banatzen da, talde baztertuei laguntzen die edo beste batzuetan. Nola jakin zer gaitasun duten planteatzen diren helburuak betetzeko? Lege-esparru batek kontrolatzen du erakunde horien jarduera, Garapenerako Nazioarteko Lankidetzarako Espainiako Agentziak (AECID) modu objektibo eta zehatzean aztertu ondoren.
Imagen: John Spooner
GKEak kontrolatuta daude. Zenbait arauk erregulatzen dituzte bere jardueraren alderdiak. Erakundeen eskubideak eta betebeharrak zehazten dituzte, eta fidagarritasun-bermeak ematen dizkien tresna bat izateko aukera ematen diete herritarrei. Garapenerako Nazioarteko Lankidetzarako Espainiako Agentziak (AECID) kalifikatutako GKEen zerrenda egin du 2005etik. Gaur egun, 36 erakundek lortu dute aintzatespen hori, nahiz eta izena eman duten GKEek nabarmen gainditzen duten kopuru hori.
Kalifikazioa lortzeko urratsak
Garapenerako Nazioarteko Lankidetzarako Espainiako Agentziako Lehendakaritzaren 2009ko apirilaren 22ko Ebazpenak garapenerako gobernuz kanpoko erakundeek (GGKE) kalifikazio hori lortzeko prozedura ezartzen du. Hiru urte geroago ere arautzen du berrikuspena.
Titulu honetan interesa duten erakundeei “balorazio objektibo eta zorrotza” egiten zaie, eta, horren bidez, AECIDrekin lankidetzan, garapen-helburu orokor jakin batzuk lortzeko beharrezko gaitasunak dituztela frogatzen dute. Horregatik, ezinbesteko baldintza da diru-laguntzen deialdietan parte hartzeko.
Entitateek eskaera aurkeztu baino zortzi urte lehenago gutxienez eratuta egon behar dute.
Baldintza orokorrek eskatzen dute entitateak eskaera aurkeztu baino zortzi urte lehenago eratu izana. Ez dute irabazi asmorik izan behar, GGKEen Erregistroan inskribatuta egon behar dute, gutxienez sei urteko esperientzia izan behar dute garapenerako lankidetzako esku-hartzeetan (24 esku-hartze, gutxienez horietako 12 AECIDek finantzatuak), esku-hartze mota horietan gutxienez 16 milioi euroko zenbatekoa kudeatu behar dute eta urteko kontuak ikuskatu behar dituzte.
Salbuespenak daude. GGKE espezializatuek beren espezialitatean bakarrik eska dezakete dagokien kalifikazioa. Betebeharrei dagokienez, azken zortzi urteetan gutxienez zortzi esku-hartze egin beharko dituzte (gutxienez sei AECIDek finantzatuta) eta sei milioi euroko edo gehiagoko zenbatekoa kudeatu beharko dute.
Eskaerak AECIDen web orrian bertan deskargatu eta erakunde honetara zuzentzen dira. Horrekin batera, GGKEaren eraketa eta haren estatutuak frogatzen dituzten agiriak aurkeztu beharko dira, jardueren memoriarekin, lankidetzako esku-hartzeen zerrendarekin eta itxitako azken zortzi ekitaldietako urteko kontuekin batera. Ezinbestekoa da ordainketa guztiak eguneratuta izatea eta lankide boluntarioen zerrenda bat eranstea, destinoa eta lanean hasteko eta lana uzteko datak adierazita. Material horrekin guztiarekin, AECIDek erakundearen gaitasun finantzarioa, giza baliabideena eta eragiketena aztertzen ditu, eta gehienez ere sei hilabeteko epean jakinarazten dio ebazpena.
Berrikuspena
GGKE kalifikatua ez da biziartekoa, hiru urtetik behin berritu behar da. Aldizkakotasun horrekin, AECIDek berrikusi egiten du titulu hau ematea ahalbidetu zuten inguruabarren iraunkortasuna edo aldaketa. Berrikusteko prozedura ofizioz hasten da. Dagokion erakundeari jakinaraziko zaio eta, hilabeteko epean, erakundeak urteko kontuak, auditoretzako txostenak eta itxitako azken hiru ekitaldietako plantillako eta lankide laguntzaileen zerrenda igorri beharko ditu.
AECIDek hilabeteko epea du aurkeztutako agiriak berrikusteko eta entitateari jakinarazteko kreditazioa mantentzen duen, bertan behera uzten den edo ezeztatzen den. Egiaztapen gehiago egin behar izanez gero, berritze-prozesuaren bigarren fasea hasiko da, eta Agentziako ordezkariak GGKEren egoitzara joango dira dokumentu berriak aztertzeko.
Prozesuaren amaieran entitateak baldintzak betetzen dituela egiaztatzen bada, GGKE kalifikatuaren kreditazioari eutsiko zaio. Bestela, erakundea ezin izanen da AECIDekin hitzarmenak egiteko deialdi berrietan parte hartu, gutxienez ere urtebeterako eta gehienez hiru urterako.
Kalifikatutako GGKEen akreditazioari eusteko, AECIDek ematen dituen 60 puntuetatik gutxienez 36 lortu behar dira. Kontrola zorrotza da. Azken hiru urteetako 19 irizpide aztertu dira. Gizarte-xedeei aplikatutako diru-sarreren batez besteko ehunekoa, bazkideen edo dohaintza-emaileen gehikuntza, misioaren, ikuspegiaren eta balioen hedapena, plangintza estrategikoa, gardentasun-metodoak, jokabide-kodea betetzea, kalitatearen eta proiektuen kudeaketa eta hitzarmenen jarraipena baloratzen dira.
Kreditazioari eusteko, gutxienez 36 puntu lortu behar dira.
Eguneroko lanarekin zerikusia duten beste alderdi batzuk ere lantzen dira: tokian tokiko jarduera eta langile laguntzaileak, AECIDeko kooperanteen aseguru kolektiboari atxikitzea, erakunde honek emandako diru-laguntzak itzultzeko eskatzea, garapenerako sentsibilizazio- eta hezkuntza-kanpainak egitea, garapenerako lankidetza-plataformetan parte hartzea, esku hartzeko herrialdeetako bazkideekin harremanak eta gizartearekiko harremanak. Ekonomiaren arloan, kontabilitatea eta finantza-zuhurtasuna aztertzen dira. Hala, erakundeak bere jarduera baldintza onenetan garatzeko duen gaitasuna bermatzen duten alderdi garrantzitsu guztiak sakontzen dira.
