Mundu osoan 30 milioi adingabe errefuxiatu eta lekualdatuak daude. Gero eta haur gehiagok uzten dituzte beren herrialdeak gerretatik, indarkeriatik edo pobreziatik ihesi. Save the Children salatu egin dute azken txostenean, ‘Infancias invisibles’, horiek nola irauten duten ikusezin gizartean, instituzioetan eta administrazioetan. Esplotazioa, abusua, babesik eza eta hezkuntzara iristea dira, besteak beste, aurre egin beharreko arriskuetako batzuk. Gainera, GKE honek salatzen duenez, Espainia ez da iristen iristen diren adingabeak babesteko legezko betebeharra betetzera. Artikulu honetan azaltzen da nola jasotzen duten harrera gure herrialdean errefuxiatuak diren haurrei, borondate politiko eta pertsonal espezializaturik ez duten haurrei, adingabe horiei beharrezko babesa emateko eta asiloa lortzeko izapideetan atzerapenak izateko.
Haur errefuxiatuak Espainiara iristen direnean
2014an, datuak jasotzen dituen azken urtean, bakarrik iritsi ziren 3.660 adingabe Estatuak babestu zituen. Haur hauek Marokotik eta Aljeriatik joan ziren batez ere, baina batzuk Siriatik edo Saharaz Hegoaldeko Afrikatik ere etorri ziren. Baina errealitatea hau da:bakarrik iristen diren guztiak ez dira tutoretzapean. Askotan, sistemak baztertu egiten ditu, eta inolako laguntzarik gabe uzten ditu, Save the Children txostenean ageri den bezala.
Espainian halakotzat jotzen ez diren adingabeak hezkuntzarako eta osasunerako eskubiderik gabe geratzen dira
Gure herrialdera iristen diren haurrek dokumentazioa izan edo ez izan, eskumuturreko hezurraren erradiografia egiten zaie, adina egiaztatzeko. Froga horrek zalantzan jartzen ditu Nazio Batuetako erakundeak eta Herriaren Defendatzailea. Estatuak adin txikikotzat hartzen ez dituenak linboan geratzen dira, hezkuntzarako edo osasunerako eskubiderik gabe eta askotan kalean bizitzera behartuak.
‘Infancias invisibles’ atalean esaten denez, Espainiak ez ditu behar bezala identifikatzen tratatzen diren neskatoak, ez ditu laguntzen bakarrik dauden adingabe atzerritarrei legeak eta babesa ematen, eta asilo-sistema egokitzen du, banantzera behartuta dauden familiak berriro elkartzeko aukera izan dezaten. Haurtzaroan ez dago borondate politikorik ez pertsonalik arriskuan dauden haurrak identifikatzeko eta beharrezko babesa emateko. Ez dago behar adina baliabide eta baliabide egoki ere.
Save the Children filmaren zuzendariak, Andrés Condek, salatzen du sexu-esplotazioko eta adin txikiko gabeko adingabeak tratatzen dituztela CIE zentroetan (atzerritarrak gizarteratzeko zentroetan), eta ziurtatzen du “Espainiako Estatuak migratzaileak bakarrik ikusten dituen migratzaileak baino ez dituela ikusten”.
Egoera bereziki gogorra da Melillan bizi diren lagunik gabeko adingabeentzat. 20 eta 60 ume artean lo egiten dute, ez dute eskolara joaten eta beren biziak arriskuan jartzen dituzte (askotan galtzen dituzte), eta penintsulara joaten saiatzen dira.
Mugako babesik gabeko haurrak
Herritarren Segurtasunerako Lege berriak Espainiako Atzerritarren Legea (LOEX) erreformatzea planteatzen zuen, eta, horri esker, “beroan itzultzea” deitzen zaie Espainiako lurzorura iristean, eta horrek ezinezkoa egiten du adingabeak edo errefuxiatuak diren egiaztatzea. Legez kanpoko praktika horren ondorioz kanporatutako haurrak dira, Giza Eskubideen Europako Komisarioak salatu dituenak.
Europako herrialde batek ere ez ditu arautu legez kanpoko praktika horiek, eta gero eta ohikoagoak dira Grezian eta Bulgarian. Mugako errefusaren figurak, beraz, nazioarteko babes-prozedurara iristea eta ez itzultzeko printzipioa errespetatzea erraztu beharra dakar, bai Espainiako ordenamendu juridikoan, bai Europako araudian eta Espainiak berretsitako nazioarteko tratatuetan ezarritakoa urratuz.
Gainera, Save the Children jaunak bizileku- eta lan-baimenen izapideak motelak direla salatu du. Izan ere, egoera hori dela eta, adin nagusikoa bete ondoren, helduarora heltzean egoitza-baimenik lortu ez duten atzerriko gazteak kalean daude erakundeen tutoretza galtzean.
Asilo-eskaera, atzerapenez betetako izapidea
2015ean,Gerretatik edo jazarpenetatik ihesi, 14.600 pertsonak eskatu zuten asiloa Espainian. Horietatik, 3.754 haurrak ziren.
Espainian ez dago errefuxiatuei modu egokian ostatu emateko gaitasunik
Baina, GKEak esaten duen bezala, Espainiako harrera-sistemak ez ditu betetzen Europako estandarrak, eta ez dago prestatuta haurren eta haien familien beharrei erantzuteko. Eskaerak behar den denboran izapidetzeko edo errefuxiatuei modu egokian ostatu emateko ahalmenik ez dago. Dokumentazioko itxaronaldiek hilabete irauten dute, eta gurasoek ez dute lan bila eta laguntza psikologikorako laguntzarik ematen. Bakarrik iristen diren baina Europako beste herrialde batzuetan familia duten adingabeei ez zaie familia bateratzea errazten.
Errefuxiatuak penintsulara iritsi direnean, asiloa lortzeko izapideak luzatu egiten dira hilabeteetan, eta horrek zaildu egiten du familiakoekin biltzea. Gainera, polizien eta asilo-eskaeren instruktoreen artean ez dago langile espezializaturik eta haurretan trebaturik, eta horrek eragozten du haurren beharrak antzematea, ez baitira entzuten edo informatzen.
