2006. urteaz geroztik, Latinoamerikak badu dokumentu estrategiko bat, 2015erako haurren lan modurik okerrenak ezabatzea eta 2020an jarduera horren arrastorik ez geratzea lortzeko. Helburu horiek lortzeko, hainbat herrialde jarraipen-orriak onartzen hasi dira, adostutako helburuak lortzeko egin beharreko urratsak zehazten dituztenak. Guatemala izan zen, urriaren amaieran, proiektua jendaurrean jarri zuen lehen herrialdea. Dominikar Errepublikak egun batzuk geroago jarraitu zion, eta hurrengo hilabeteetan beste ekimen batzuekin bat egitea espero da.
Imagen: Artis Rams
Lan Duinari buruzko Agenda Hemisferikoak (AHTD) zenbait helburu ezartzen ditu, eta 2015erako bete beharko lirateke. Bi kontzeptutan sakontzen du: haurren lana eta lan duina. Azken hori “pobrezia gainditzeko biderik onena” da, desorekak ebazten dituelako, eta, beraz, hori lortzeko beharrezkoak diren politika orokorrak eta berariazkoak jasotzen ditu dokumentuak. 2020rako haurren lan guztia ezabatzea, “gehiago eta hobeto haztea” eta pobrezia murrizten eta berdintasuna sustatzen lagunduko duten lan-politikak ezartzea dira helburuak.
Herrialdeen %69k berretsi egin ditu laneko oinarrizko hitzarmenak, baina “bortxaketa ugari izan direla susmatzen da”.
Ibilbide-orriek Erdialdeko Amerikak, Panamak eta Dominikar Errepublikak Agenda Hemisferikoaren helburuak lortzeko bidea markatzea aurreikusten da. LANEren kalkuluen arabera, eremu horietako enplegu-defizita 158 milioiraino handituko da 2015erako, neurririk hartzen ez bada. “Urtean gutxienez %5,5eko hazkunde-tasa jarraitua behar da”, esan du.
Funtsezko alderdietako bat laneko oinarrizko printzipio eta eskubideak errespetatzea eta aplikatzea da. Herrialdeen %69k oinarrizko hitzarmenak berretsi zituen 2006an —gutxieneko adina, haurren lan egiteko modu okerragoak, sindikazioa eta negoziazio kolektiboa, askatasun sindikala, bereizkeriarik eza, ordainketa-berdintasuna, derrigorrezko lana eta derrigorrezko lanaren abolizioa—. Hala ere, Agendak adierazten duenez, 5 eta 14 urte bitarteko 5,7 milioi haurrek lan egiten dute, eta 1,3 milioi pertsonak lan egiten dute; lan-baldintzetan, berriz, desberdintasunak daude.
Estrategien garapena
Ibilbide-orriak egiteko, haurren lanaren prebentzioan eta desagertarazpenean eragina duten politika nazionalak, planak eta programak aztertu dira, eta, aldi berean, nerabe langileak babesten dituzte. Datu horietatik abiatuta, herrialde bakoitzaren estrategiak definitu dira (ibilbide-orri nazionalak), Erdialdeko Amerikarako, Panamarako eta Dominikar Errepublikarako estrategia bateratua osatuko dutenak (Azpierregioko Ibilbide Orria). Dokumentu horiek LANEren Haur Lana Errotik Kentzeko Nazioarteko Programaren (IPEC) laguntza dute, eta Garapenerako Banku Interamerikarraren (BID) eta Garapenerako Lankidetzarako Espainiako Agentziaren (AECID) finantziazioa.
Herrialde bakoitzeko estrategiek estrategia bateratua osatuko dute Erdialdeko Amerikarako, Panamarako eta Dominikar Errepublikarako
Guatemala izan da ibilbide-orria diseinatu duen lehena. Bertan islatzen da Guatemalako biztanleen ehuneko handi batek, “gizarte-egoera edozein dela ere”, onartzen duela haurren lana. Etxeen %46,7 pobrea zen 2006an, baina jarduera horren alde egiteak, dirudienez, gaur egun aldatzen ari den gizartearen ohiturekin du zerikusia. Bere ibilbide-orriak lanean ari diren haur eta nerabeei osasun laguntza integrala emateko eskubidea eta guztien hezkuntza bermatzea proposatzen du. Bereziki, lan egiteko modu okerrenetako batekin bizitza irabazten dutenei eta “lanerako egoeran edo hezkuntzarako eskubidea urratzen duten lan-jardueretan parte hartzeko arriskuan dauden” adingabeei erantzun nahi zaie.
Dominikar Errepublikak Guatemalaren jarraipena egin zuen eta azaroaren erdialdean bide-orri berari babesa eman zion. 2000. urteko Haurren Lanaren Inkesta Nazionalak zehaztu zuen 5 eta 17 urte bitarteko 436.302 adingabek lan egiten zutela orduan. Gaur egun, beste inkesta bat prestatu du, eta 2010ean jakingo dira emaitzak. Datozen bost urteei begira, planteatu da 75.000 langile gutxiago izatea, 2020an 0ra pasatzeko, eta 6 eta 13 urte bitarteko haurren %85 eskolatuta egotea; 2020an, berriz, %100.
Tasa okerreneko beste herrialde bat Panama da. Azken Haur Laneko Inkestaren arabera, 2000. urtean 5 eta 17 urte bitarteko 47.976 adingabe zeuden, eta iaz 89.767 ziren. 9 urteko haurren artean, langileen portzentajea hirukoiztu egin da; 10 eta 14 urte bitartekoen artean, bikoiztu egin da, eta 15 eta 17 urte bitarteko gazteen artean, berriz, %18,1etik %23,9ra igo da.
Nikaraguan, 2005ean, 238.827 haur eta nerabe zeuden jardunean; El Salvadorren, 2007an, 172.588 adingabeko zeuden; Costa Rican, 2002an, 113.523 haur zeuden lanean; Hondurasen, 2008an, 5 eta 17 urte bitarteko 348.250 adingabe. Horietan guztietan itxaropena ibilbide-orrietan dago, baina ohartarazi da estrategia horien inplementazioa zaintzeko kontrol-mekanismoak abian jarri behar direla.
