Komunikazio alternatiboa zenbait arrazoirengatik adieraztea zaila zaien pertsonentzat pentsatuta dago. Helburu horrekin, Benson Schaeffer psikologiako doktoreak “hizketa sinetsia” izeneko komunikazio-sistema bat asmatu zuen 80ko hamarkadan. Metodo hori hizketa zeinuak aldi berean sortzean oinarritzen da, eta azken 25 urteetan frogatu du eraginkorra dela. Gaur egun, mundu osoko milaka pertsona gai dira berari esker pentsatzen eta sentitzen dutena transmititzeko.
Imagen: rafael rozendaal
Hitzak berez ez dabiltzanean, haiek bultzatzen dituzten metodoak bilatu behar dira. Hizketa adierazia laguntza-sistema horietako bat da, eta, gaur egun, adimen-urritasuna edo komunikazio-mugak dituzten milaka pertsonak erabiltzen dute. Haren sortzailea Benson Chaeffer izan zen, komunikazio alternatiboan aditua, zeinari esker hizketa esanahiduneko eta aldi bereko komunikazioko programa global bat asmatu baitzuen.
Apirilaren 28an, Adimenduten Pertsonen aldeko Erakundeen Espainiako Konfederazioak (FEAPS) antolatutako jardunaldi batean parte hartu zuen Chaeffer-ek. Topaketan, hezitzaile eta hezitzaileen aurrean, beren metodoa “hitzezkoak ez diren haur eta heldu guztiei” irakasteko aukera nabarmendu zen. Erraza da. Elementu bakoitza hitz batekin eta zeinu batekin lotzen da; beraz, bi kodeak (ahozkoa eta sinatua) batera edo bereiz erabil daitezke.
Batzuetan, komunikazioa sinboloekin baino ez da egiten, eta, denborarekin, hitzekin osatzen da. Baina ikaskuntza haratago doa. Zeinu bakoitza funtzio batekin erlazionatzen da, desio bat adierazteko edo objektu bat eskatzeko balio duela irakasten da. Gainera, ahozko hizkuntza erabiltzen irakasten da, eta harreman eta truke pertsonaleko estrategiak transmititzen dira, txikienek helduengana nola jo eta “nahi den zerbait lortzeko” modua izan dezaten.
Sistema hori 25 urtean erabiltzeak erakutsi duenez, “ez du hizkuntza oztopatzen, ez zailtzen, ez oztopatzen, ez oztopatzen, baizik eta alderantziz, hizkuntzaren agerpenean eta/edo garapenean eragiten du”, dio Komunikazio Sistema Handigarri eta Alternatiboak (ESAAC) garatzeko Sozietateak. Esanahidun hizketa hizketa indartzeko bide bihurtu da.
Bizi-kalitatea
Ezgaitasunaren arloan aurrera egiteko helburua pertsonen bizi-kalitatea hobetzea da. Horixe da, hain zuzen ere, esanahia duen hizketaren balio nagusia. Haurrek eta helduek erabiltzen dute, eta hitzen edo sinboloen bidez komunikatzen laguntzen die. Horrek haien eta haien familien ongizatea dakar.
Harekin, pertsonak askatasunez adierazten dira, harremanak izaten dituzte eta ahozko hizkuntzara sartzen dira.
Inguruneak ulertzen dituenean, lagundu eta behar duten guztia eman diezaieke. Baina, batez ere, komunikatzeko modu horrek lortzen du pertsonak askatasunez adieraztea, harremanak izatea eta ahozko hizkuntzara iristea. Batzuetan, prozesu hori “ez da azkar iristen”. Hain zuzen, Schaeffer-ek onartzen du pazientzia izan behar dela, baina emaitza ia miraria da.
Imagen: Alain Elorza
Adierazpen-sistema pertsona askok erabiltzen dute. Komunikazio-gaitasunean mugak dituen edonorentzat da egokia. Espainian, batez ere, autistek erabiltzen dute, baina, ESAACen azterketen arabera, oso baliagarria da desioak etengabe adierazten ez dituztenentzat, beren intentzioa fidagarritasunez erakutsi ezin duten zentzumen-asaldurak dituztenentzat edo garapen-nahasteak dituztenentzat, besteak beste.
Hala ere, garrantzitsua da inguruneak metodo hori ezagutzea, erabiltzen duenarekiko komunikazioa hobetzeko. Horretarako, ESAACek interesdun guztientzako materiala du. Bestalde, Gil Gayarre Fundazioak eta Itxaropenaren Ama Fundazioak (FEAPSko kideak) FISAAC izeneko prestakuntza-sistema garatu dute, komunikazio-arazoak dituzten pertsonen familiei eta zuzeneko solaskideei zuzendua. Ikaskuntza zabaltzen bada, litekeena da irakaskuntzak ere zabaltzea.
