Nazionalitate espainiarra izateak naziokoak ez diren pertsonek ez dituzten eskubide batzuk dakartza, baina betebeharrak eta betebeharrak ere eskatzen ditu. Erreklamatzen dutenek hainbat bide dituzte hori lortzeko. Bizilekutzat, naturako gutuntzat, estatuaren edukitzatzat, aukeratzat eta jatorrizko espainiarrei ematen zaie.
Bost dira nazionalitate espainiarra lortzeko arrazoiak. Horrek “pertsona estatuarekin lotzen duen lotura juridikoa” esan nahi du, eta eskubideak, baina baita betebeharrak eta betebeharrak ere.
1. Nazionalitatea, urtebetetik hamarrera bitartean bizi delako
Bizilekuagatiko nazionalitatea ez da berehalakoa. Ez da nahikoa herrialde batean aldi zehaztugabe batean bizitzea, baizik eta hori horrela izan behar da hamar urtez eta “legalki, jarraian eta eskaeraren aurreko unean”. Hala ere, beste kasu batzuen artean, urte bakar batean lor daiteke nazionalitatea, baldin eta eskatzen duen pertsona Espainian jaio bada, ezkonduta urtebete badaramatza edo Espainiatik kanpo jaio bada, baina aita, ama, aitona edo amona jatorriz espainiarrak badira.
Nazionalitatea urtebetean lortzen da pertsona nazionalen baten ezkontidea edo alarguna bada edo haren gurasoak edo aitona-amonak jatorrizko espainiarrak badira.
Iberoamerikako herrialdeetako, Andorrako, Filipinetako, Ekuatore Gineako, Portugalgo edo sefardi-jatorriko pertsonen kasuan, eskaerak egiteko epea bi urtekoa da, eta errefuxiatu-izaera lortu dutenei espainiar nazionalitatea emateko, bost urtekoa.
Interesdunari eskatzen zaion beste baldintza bat da gizalegezko portaera ona eta Espainiako gizartean integratzeko behar adinako maila egiaztatzea. Eskaerari dagokionez, Interneten deskarga daiteke, Justizia Ministerioaren web orrian bertan.
2. Nazionalitatea, naturako gutunez
Beste kasu batzuetan ez bezala, izaera kartako nazionalitatea nahierara ematen da. Gobernuak hartu du erabaki hori, aparteko inguruabarrak baloratzen baititu eta errege-dekretu bidez erabakitzen baitu.
Interesdunak berak eska dezake, adinez nagusia bada edo emantzipatu bada, 14 urtetik gorako pertsona batek, legezko ordezkariaren, 14 urtetik beheitiko baten legezko ordezkariaren eta ezgaitutako pertsona baten edo haren legezko ordezkariaren laguntzaz. Azken kasu horretan, ezgaitasunaren epaiaren edukia hartuko da kontuan.
3. Nazionalitatea jatorrizko espainiarrentzat
A priori, nazionalitatea lortzeko erraztasun handiagoa ematen du modalitate honek. Jatorrizko espainiarrak dira:
Espainiako aitak edo amak emanak.
Espainian jaioak, Espainian jaiotako gurasoetako batekin gutxienez, diplomaziako langileen seme-alabekin izan ezik.
Espainian guraso atzerritar aberrigabeek (nazionalitaterik gabekoek) sortuak, edo horietako baten legeriak semeari nazionalitate bat ematen badio.
Espainian jaiotakoak, nor diren ez dakiten gurasoekin. Kasu horretan, erregelamenduak honela dio: “Espainian jaiotakotzat hartzen dira Espainian lehen bizileku ezaguna duten adingabeak”.
18 urtetik beheitikoak, espainiar batek adoptatuak. 18 urtetik gorakoek bi urte itxaron behar dute, adopzioa eratzen denetik hasita, jatorrizko nazionalitate espainiarra eskuratzeko.
4. Nazionalitatea, estatua edukitzeagatik
Estatuaz jabetzeagatiko nazionalitatea, agian, modalitate anbiguoa da. Espainiako nazionalitatea hamar urtez izan eta erabili duten pertsonak dira, Erregistro Zibilean inskribatutako titulu baten arabera, betiere hori horrela izan bada “modu jarraituan eta fede onez”, baina “benetako egoeraren berri izan gabe, hau da, ez dela espainiarra benetan”.
Eskatzen duenari eskatzen zaio jarrera aktiboa izan dezala espainiar nazionalitatea eduki eta erabiltzeko orduan, hau da, “bere burua espainolez edukita jokatu duela, bai bere eskubideak baliatzeko orduan, bai Espainiako Estatuko organoei dagozkien betebeharrak betetzean”.
5. Nazionalitatea aukeran
Aukera bakoitzeko nazionalitatea onura bat da eskatzen dutenentzat. Espainiako legeriak aukera ematen die zenbait atzerritarri nazionalitatea eskuratzeko, baldintza jakin batzuk betetzen badituzte.
Nazionalitatea honi aitortzen zaio:
Espainiar baten guraso-ahalaren mende daudenak edo egon direnak.
Aita edo ama espainiarra eta Espainian jaioa duten pertsonak.
18 urtetik gorako pertsona baten kasuan, gurasoak espainiarrak zirela edo Espainian jaio zela zehazten denean. Interesdunak bi urte ditu nazionalitatea eskatzeko seme-alabatasuna edo jaiotza zehazten denetik.
18 urtetik goitikoak, espainiarrek hartuak. Horiek nazionalitatea bi urtez eskatzeko eskubidea dute, adopzioa eratzen denetik hasita.
Espainiako nazionalitatea lortutakoan, zenbait baldintza bete behar dira. Bizilekuz, izaeraz edo aukeraz lortzen bada, aurreko nazionalitateari uko egin behar zaio, interesdunak nazionalitate bikoitza izateko baldintzak betetzen dituenean izan ezik.
Iberoamerikako, Andorrako, Filipinetako, Ekuatore Gineako edo Portugalgo herritarrek ez diote nazionalitateari uko egin behar.
Azken kasu horretan, bi herrialdetako herritarrak ez dira berdin-berdin jartzen, baizik eta bietako bati ematen zaio lehentasuna, “herritarraren eta estatuaren arteko harremanei dagokienez erreferentzia-puntu bat izateko”. Erreferentzia-puntua, maiz, helbidea da. Horrela, helbidea finkatuta duten herrialdeko legeriaren menpe egongo dira. Iberoamerikako, Andorrako, Filipinetako, Ekuatore Gineako edo Portugalgo herritarrek ez diote nazionalitateari uko egin behar.
Odol-eskubidea delako nazionalitatea eskualdatzeari dagokionez, 25 herrialdek, gutxienez, legeak dituzte, eta ez diete uzten emakumeei beren seme-alabei nazionalitatea transmititzen. ACNURen azterketa batek salatu du estatu batzuek emakumeei tratamendu desberdina ematen dietela nazionalitateari buruzko legedian. Horrek esan nahi du, praktikan, haur batzuk apatrida bihurtzen direla, ezin baitute nazionalitatea eskuratu ama edo aita transmitituz.
